Γυναίκες του Παπαδιαμάντη στο Θέατρο Χώρα

Ο ρόλος των γυναικών μέσα από τα μάτια του Παπαδιαμάντη. «Ἡ ἠθικὴ δὲν εἶναι ἐπάγγελμα καὶ ὅστις ὡς ἐπάγγελμα θέλει νὰ τὴν μετέλθῃ, πλανᾶται οἰκτρῶς καὶ γίνεται γελοῖος».

Γράφει η Έπη ΤρίμηΠοιες είναι οι γυναίκες του Παπαδιαμάντη; 

Οι μορφές γυναικών που σκιαγραφεί ο Παπαδιαμάντης, μη φανταστείτε ότι διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τις σημερινές. Πρόκειται για χήρες, γραίες, καλλίκομες, ευσταλείς και νεοδρεπείς νεάνιδες, νεαρά κορίτσια γεμάτα όρεξη για ζωή, πτωχές κόρες απλοϊκές, παντρεμένες με οικογενειακά άχθη, ορφανές… Ο Παπαδιαμάντης πόνεσε πολύ τις γυναίκες και μας τις παρουσίασε στα διηγήματά του με τέτοιο τρόπο, σαν να ήθελε να τις αλαφρώσει από το βαρύ τους φορτίο.

Ο Α. Παπαδιαμάντης, ξεδιπλώνοντας το πολύπτυχο των γυναικείων χαρακτήρων, εισάγει τη «φιλογυναικεία λογοτεχνία» στη συντηρητική κοινωνία των αρχών του 20ου αι. Τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις που οι γυναίκες προκαλούν στον Α. Παπαδιαμάντη παραμένουν συνήθως κρυμμένα πίσω από μία μοναχική και προσηλωμένη θρησκευτικότητα. 

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι στο επίκεντρο της παπαδιαμαντικής δημιουργίας εξέχουσα σημασία καταλαμβάνουν οι γυναίκες, οι Ρωμιές, κατά το Ζήσιμο Λορεντζάτο, οι οποίες έχουν κατακτήσει το δικό τους κοινωνικό ρόλο και θέση στη κοινωνία που ζουν, δημιουργώντας έτσι έναν κατάλογο με μορφές και χαρακτήρες, αρκετά διαχρονικό και συνυφασμένο με τούς σημερινούς τύπους γυναικών. 

Πώς άραγε θα ήταν η πνευματική του δημιουργία χωρίς την παρουσία αυτών των ηρωίδων; 

Οι γυναίκες στον Παπαδιαμάντη, μοναχικές αλλά δυναμικές φιγούρες, παλεύουν με τη φύση, τη ζωή, το θάνατο, με τη χαρά και τη λύπη. Μάνες, γυναίκες, κόρες ξενιτεμένων, ναυτικών ή χαμένων ανδρών που συμμαχούν για να κερδίσουν την επιβίωση, το παρόν και το μέλλον των παιδιών τους, αποτελούν το δραματουργικό καμβά αυτής της σκηνικής δημιουργίας με αρωγό το δημοτικό τραγούδι, την παράδοση και το θρησκευτικό πνεύμα του συγγραφέα.

Με προεξάρχουσα γυναίκα-ηρωίδατη Φραγκογιαννού-Φόνισσα, που αποτελεί το βασικό πρόσωπο της παράστασης αλλά και της παπαδιαμαντικής δημιουργίας, στήνεται ένας χορός από κωμικά και δραματικά περιστατικά ζωής γυναικών στις αρχές του 20ου αιώνα, σε ένα απομονωμένο νησί της Ελλάδας.

Οι μελωδίες και η ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων μπερδεύονται με το πένθιμο πνεύμα της Σταύρωσης και του Πάσχα, η χαρά της γέννας συναντά με το πόνο του θανάτου. Η μαγεία και η δεισιδαιμονία διασταυρώνονται τη θρησκοληψία και την προκατάληψη.

Πλούσιο το υλικό των υπέροχων διηγημάτων του συγγραφέα ζωντανεύει μπροστά μας μια σειρά από μοναδικά πορτραίτα ηλικιωμένων και νεαρών γυναικών. Κοινός τους στόχος η επιβίωση, κόντρα στα εμπόδια, τη φτώχια και τις απώλειες μιας δύσκολης ζωής. Μια δύσκολη εποχή που ακουμπά σε πολλά ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας…

«Σα να ΄χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια κ΄ οι καημοί του κόσμου», όπως λέει ο Παπαδιαμάντης.

Η πολυσχιδής προσωπικότητα της Φραγκογιαννούς γίνεται το όχημα για να ταξιδέψει κανείς μέσα στο πέλαγο της παπαδιαμαντικής αφήγησης. Στο τιμόνι καπετάνιος, για το θεατρικό ταξίδι στέκει η «γραία» γυναίκα που φτάνει να σκοτώσει για να χαρίσει ζωή και γίνεται δολοφόνος για να ακουμπήσει την αγιοσύνη και την αγνότητα του Θεού, θύτης και θύμα στη διαχρονική ανθρώπινη περιπέτεια.

Ποιος ήταν ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης; 

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 4 Μαρτίου 1851. Ήταν ένα από τα εννέα παιδιά του δάσκαλου και ιερέα Αδαμάντιου Εμμανουήλ (1817-1897) και της Γκιουλώς Μοραΐτη (1822-1896). Έτσι, ο νεαρός Αλέξανδρος μεγάλωσε μέσα σ’ ένα κλίμα γεμάτο ευλάβεια και θρησκευτικότητα. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στην πατρίδα του και στη Σκόπελο, φοίτησε κατόπιν στο γυμνάσιο της Χαλκίδας και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στην Αθήνα (Βαρβάκειο) με χίλιες δυο στερήσεις. Το 1874 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν πήρε το δίπλωμά του.

Έζησε μόνος, απένταρος, πιστός στην τέχνη, αδιάφορος για τα χρήματα και την κοινωνική ένταξη, μοίρασε τη ζωή ανάμεσα στα καπηλειά και στις εκκλησίες, σχεδόν ρακένδυτος, υπήρξε πάντα ένας αποσυνάγωγος τεχνίτης της γλώσσας και της αφήγησης. Ένας Έλληνας μποέμ. 

Το πλούσιο διηγηματικό του έργο, με θέματα και τύπους από τις λαϊκές συνοικίες της Αθήνας ή την απλοϊκή ζωή της κοινωνίας της Σκιάθου, τον παρουσιάζει συγγραφέα του είδους, που λέγεται ηθογραφία. Αλλά η ηθογραφία του είναι μόνο ο σκηνικός διάκοσμος, όπου κινούνται τα πρόσωπα και ξετυλίγονται τα γεγονότα. Ο Παπαδιαμάντης δεν αντιγράφει ήθη και έθιμα. Βλέπει τη λαϊκή ψυχή, ζει τις εκδηλώσεις και αποτυπώνει όλα αυτά στο έργο του, ένα έργο τελείως προσωπικό και ιδιότυπο ως προς την εκλογή των θεμάτων, την έμπνευση και τη γλώσσα.

Τι θα συμβεί στο θέατρο «Χώρα» στις 15 Δεκεμβρίου;

Η Νένα Μεντή, μετά την ΕΥΤΥΧΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ξανασυναντά τον Πέτρο Ζούλια, σε μια παράσταση αφιερωμένη στις ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ. Μαζί τους στο θεατρικό αυτό ταξίδι η ΄Ερση Μαλικένζου, η Ευγενία Δημητροπούλου, η Χριστιάννα Ματζουράνη, η Μαριάννα Τουντασάκη και η Έφη Σακελλαρίου θα ζωντανέψουν τις ηρωίδες του Σκιαθίτη συγγραφέα.

Ταυτότητα Παράστασης: 

Κείμενο- σκηνοθεσία: Πέτρος ΖούλιαςΣκηνικά – Κοστούμια:Αναστασία ΑρσένηΦώτα: Κατερίνα ΜαραγκουδάκηΜουσική επιμέλεια:Παναγιώτης ΑυγερινόςΦωτογραφίες: Μαριλένα Αναστασιάδου

Παραγωγή: Χώρα ΑΕΒΕ Πολιτιστικές Εκδηλώσεις

Χώρος: Θέατρο ΧΩΡΑΑμοργού 20, ΚυψέληΤηλέφωνο, 2108673945

Πρεμιέρα: 15 Δεκεμβρίου 2017 Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 19:00Διάρκεια: 90’ (χωρίς διάλειμμα) Εισιτήρια: Κανονικό: 17 €, 15 € (Εξώστης) Μειωμένο: 13 € (Έως 18 ετών, φοιτητές και άνω των 65 ετών)Ανέργων: 10 €Ισχύουν ειδικές τιμές για ομαδικές κρατήσεις

Πληροφορίες για τις ομαδικές κρατήσεις στα τηλέφωνα 2108673945 και 6982381385

Parking με 3 ευρώ (πλησίον του θεάτρου, Αμοργού 18).