Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, Ούγγρος μυθιστοριογράφος και σεναριογράφος, τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας 2025, όπως ανακοίνωσε η Σουηδική Ακαδημία στις 9 Οκτωβρίου 2025, «για το συναρπαστικό και οραματικό έργο του, το οποίο, μέσα σε έναν κόσμο αποκαλυπτικού τρόμου, επιβεβαιώνει εκ νέου τη δύναμη της τέχνης». Ο Κρασναχορκάι, 71 ετών, αναγνωρίζεται ως μεγάλος επικός της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης, από τον Κάφκα στον Τόμας Μπέρνχαρντ, με έργα που συνδυάζουν παραλογισμό, γκροτέσκο και στοχαστική αισθητική Απω Ανατολής. «Είναι ο μάστορας της Αποκάλυψης, που αποτυπώνει το ανθρώπινο δράμα με μοναδική ένταση», δήλωσε η Σούζαν Σόνταγκ το 2000, περιγραφή που επανέλαβε η Επιτροπή.
Η Ζωή και το Έργο του Κρασναχορκάι
Γεννημένος το 1954 στη Γιούλα της Ουγγαρίας, κοντά στα ρουμανικά σύνορα, ο Κρασναχορκάι μεγάλωσε σε αγροτική απομόνωση, σκηνικό που διαπερνά το εμβληματικό του μυθιστόρημα Sátántangó (1985). Το έργο, με θέμα την παρακμή μιας κοινότητας, κέρδισε διεθνή αναγνώριση (Best Translated Book Award 2013) και μεταφέρθηκε σε ταινία (1994) από τον Μπέλα Ταρ, στενό του συνεργάτη. Ταξιδιώτης από το 1987, έζησε στο Βερολίνο, Κιότο, Μογγολία, Κίνα, ΗΠΑ, Ισπανία και Ελλάδα, εμπνέοντας έργα όπως:
- Η Μελαγχολία της Αντίστασης (1989, Bestenliste-Prize 1993): Αλληγορία για εξουσία και χάος.
- Ο Αιχμάλωτος της Ούργκα (1992): Στοχασμός από τη Μογγολία.
- Καταστροφή και Θλίψη Κάτω από τους Ουρανούς (2004): Εμπειρίες Κίνας.
- Seiobo There Below (2008, Best Translated Book Award 2014): Εξερεύνηση τέχνης και πνευματικότητας.
Η παραμονή του στο Κιότο (1996-2005) ενσωμάτωσε την αισθητική της Απω Ανατολής, με μακροσκελείς, ποιητικές προτάσεις και φιλοσοφικό βάθος. «Ο Κρασναχορκάι συνδυάζει την κεντροευρωπαϊκή δυστοπία με την ανατολική ισορροπία», δήλωσε η Ellen Elias-Bursać, μεταφράστρια του.
Το Ύφος και η Επιρροή του
Ο Κρασναχορκάι, γνωστός για μακροσκελείς προτάσεις (συχνά σελίδες ολόκληρες) και αποκαλυπτικές αφηγήσεις, εξερευνά την ανθρώπινη ύπαρξη σε κόσμους παρακμής, γραφειοκρατίας και υπαρξιακής αγωνίας. Η Επιτροπή Νομπέλ τόνισε: «Η γκροτέσκα υπερβολή του συναντά τον στοχασμό, αναδεικνύοντας την τέχνη ως αντίσταση στον τρόμο». Συγκρίσεις με Κάφκα (για τον παραλογισμό) και Μπέρνχαρντ (για τη σάτιρα) υπογραμμίζουν την κεντροευρωπαϊκή του ρίζα, ενώ η επιρροή από Ζεν φιλοσοφία δίνει λυρισμό.
Συνεργασία με Μπέλα Ταρ: Οι ταινίες Sátántangó (7,5 ώρες) και Werckmeister Harmonies (2000) μετέφεραν το όραμά του, κερδίζοντας Cannes και Berlinale. «Η συνεργασία μας είναι μία ψυχή σε δύο τέχνες», είπε ο Ταρ.
Διεθνής Αναγνώριση και Μεταφράσεις
Το έργο του, μεταφρασμένο σε 20 γλώσσες (αγγλικά, γερμανικά, ελληνικά, ιαπωνικά), περιλαμβάνει 15 μυθιστορήματα και διηγήματα. Το Man Booker International Prize (2015) τον καθιέρωσε, ενώ βραβεία όπως Kossuth Prize (Ουγγαρία, 2008) και America Award (2014) ενίσχυσαν τη φήμη του. Στην Ελλάδα, έργα όπως το Sátántangó κυκλοφορούν από Πόλις και Ίνδικτος. «Ο Κρασναχορκάι είναι παγκόσμιος – μιλά για την ανθρωπότητα», δήλωσε η Judith Sollosy, μεταφράστρια του.
Σημασία του Νομπέλ
Το βραβείο, με χρηματικό έπαθλο €1 εκατ., τοποθετεί τον Κρασναχορκάι δίπλα σε Ίμρε Κέρτες (2002), τον μόνο άλλο Ούγγρο Νομπελίστα Λογοτεχνίας. Η επιλογή του, έναντι φαβορί όπως Salman Rushdie ή Annie Ernaux, αντανακλά την έμφαση της Ακαδημίας σε κεντροευρωπαϊκή λογοτεχνία εν μέσω παγκόσμιας κρίσης. «Σε έναν κόσμο αποκαλυπτικού τρόμου, ο Κρασναχορκάι υπενθυμίζει τη δύναμη της τέχνης», δήλωσε η Mats Malm, γραμματέας της Ακαδημίας.
Ένας Οραματιστής της Αποκάλυψης
Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, με έργα που συνδυάζουν δυστοπία, φιλοσοφία και τέχνη, κερδίζει το Νομπέλ 2025 για την ικανότητά του να φωτίζει το ανθρώπινο δράμα. Από τη Γιούλα στο παγκόσμιο στερέωμα, η τέχνη του είναι φάρος αντίστασης.
Πηγή: Pagenews.gr