Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα τη δεύτερη λίστα Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) και Έργων Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος (PMI) από την έναρξη του νέου θεσμικού πλαισίου το 2023, επιλέγοντας 235 διασυνοριακά έργα ενέργειας που αποκτούν πλέον καθεστώς υψηλής προτεραιότητας. Ανάμεσά τους, ξεχωρίζουν 12 μεγάλα ελληνικά projects, τα οποία ενισχύουν καθοριστικά τον ρόλο της χώρας ως περιφερειακού κόμβου στην αναδιαμορφούμενη ενεργειακή αρχιτεκτονική της Ευρώπης.
Η ένταξη στη λίστα PCI/PMI δεν είναι τυπική διαδικασία. Τα έργα αυτά αποκτούν πρόσβαση σε χρηματοδότηση από τον ευρωπαϊκό Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility – CEF), απολαμβάνουν επιταχυνόμενες διαδικασίες αδειοδότησης και ρυθμιστικής έγκρισης, ενώ αναγνωρίζονται πολιτικά ως κρίσιμες υποδομές για την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης και τη θωράκιση της ευρωπαϊκής οικονομίας απέναντι στις γεωπολιτικές αναταράξεις.
Τα ελληνικά έργα που μπαίνουν στον «πυρήνα» της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής
Στη νέα λίστα της Κομισιόν συγκαταλέγονται δώδεκα ελληνικά έργα, που καλύπτουν όλο το φάσμα της μετάβασης: από τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και την αποθήκευση ενέργειας, μέχρι τις υποδομές υδρογόνου, αμμωνίας και δέσμευσης CO₂. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, που συνδέει για πρώτη φορά ενεργειακά την Κύπρο και την ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο με το ευρωπαϊκό δίκτυο, μειώνοντας γεωπολιτικά ρίσκα και ενεργειακή απομόνωση.
Η ηλεκτρική διασύνδεση GREGY με την Αίγυπτο, ένα project στρατηγικού βεληνεκούς, που στοχεύει στη μεταφορά καθαρής ενέργειας από μεγάλες μονάδες ΑΠΕ της Βόρειας Αφρικής στην Ελλάδα και μέσω αυτής στην υπόλοιπη Ευρώπη, ενισχύοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια εφοδιασμού και τη διαφοροποίηση πηγών.
Η διασύνδεση GRITA 2 με την Ιταλία, που συμπληρώνει τον άξονα Ελλάδας–Ιταλίας και ενισχύει τις διμερείς ροές ηλεκτρικής ενέργειας, διευκολύνοντας την καλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων και από τις δύο πλευρές της Αδριατικής.
Το έργο υδρογόνου “H2DRIA pipeline” του ΔΕΣΦΑ και ο αγωγός “H2 Poseidon pipeline”, που εντάσσουν τη χώρα στην πρώτη γραμμή του υπό διαμόρφωση ευρωπαϊκού δικτύου υδρογόνου. Μελλοντικά, τέτοιες υποδομές θα λειτουργούν ως βασικοί «διάδρομοι» μεταφοράς πράσινης ενέργειας σε μορφή μορίου από τη Μεσόγειο προς την Κεντρική Ευρώπη.
Το έργο αντλησιοταμίευσης της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή στην Αμφιλοχία, μία από τις μεγαλύτερες υποδομές αποθήκευσης ενέργειας στην Ελλάδα, που θα λειτουργεί ως «μπαταρία» του συστήματος, απορροφώντας την πλεονάζουσα παραγωγή ΑΠΕ και επιστρέφοντάς την στο δίκτυο όταν υπάρχει αυξημένη ζήτηση.
Το mega έργο αποθήκευσης “Ptolemaida Battery Energy Storage System”, που σηματοδοτεί την ενεργειακή μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας από τον λιγνίτη σε νέες, καθαρές τεχνολογίες και ενισχύει τη σταθερότητα του συστήματος σε μία περιοχή με μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ.
Η εγκατάσταση υδρογόνου “Electrolyser facility Thalis 1”, η οποία ανοίγει τον δρόμο για παραγωγή πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα, με χρήση ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές και στόχο την τροφοδοσία βιομηχανίας, μεταφορών και μελλοντικά διασυνοριακών δικτύων.
Η επένδυση αποθήκευσης CO₂ στον Πρίνο, που αποτελεί το πρώτο εγχείρημα μεγάλης κλίμακας για υπόγεια αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στην Ελλάδα. Πρόκειται για κρίσιμη υποδομή, εφόσον αναπτυχθούν αλυσίδες CCS (δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα) για βιομηχανίες με δύσκολα απο-ανθρακώσιμες εκπομπές.
Το έργο “Ammonia reception facility Ionian Energy Terminal”, που αφορά υποδομές υποδοχής και διαχείρισης αμμωνίας, ενός καυσίμου με αυξανόμενο ρόλο στη διεθνή ναυτιλία και πιθανό «όχημα» μεταφοράς πράσινης ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις.
Το project του αγωγού EastMed, που παραμένει στη λίστα έργων στρατηγικού ενδιαφέροντος. Ανεξάρτητα από το τελικό μοντέλο αξιοποίησης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, η ένταξή του στη λίστα σηματοδοτεί την επιθυμία της ΕΕ να διατηρήσει ανοικτές τις επιλογές της σε μια γεωπολιτικά ευαίσθητη περιοχή.
Η συγκέντρωση τόσων έργων ελληνικού ενδιαφέροντος στη νέα λίστα της Κομισιόν αποτελεί έμμεση αλλά σαφή επιβεβαίωση: η Ελλάδα δεν είναι πλέον μόνο «διέξοδος προς τη θάλασσα», αλλά αναδεικνύεται σε κρίσιμο δίαυλο για ηλεκτρισμό, υδρογόνο, CO₂ και καύσιμα του μέλλοντος, συνδέοντας την Ευρώπη με τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
235 έργα για να «δεθεί» ενεργειακά η Ευρώπη
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η λίστα PCI/PMI αποτυπώνει τον τεράστιο μετασχηματισμό που βρίσκεται σε εξέλιξη στα δίκτυα. Από τα 235 έργα:
Περισσότερα από 110 αφορούν υποδομές ηλεκτρισμού, υπεράκτια δίκτυα και «έξυπνα» δίκτυα, που είναι απαραίτητα για να μπορέσει το σύστημα να υποδεχθεί την μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και να διαχειριστεί την αυξανόμενη μεταβλητότητά τους.
Εκατό projects σχετίζονται με υδρογόνο και ηλεκτρολύτες, επιβεβαιώνοντας ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει πλέον το υδρογόνο ως κομβικό εργαλείο για την πλήρη απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος – ιδίως σε βιομηχανία, βαριές μεταφορές και αποθήκευση μεγάλης κλίμακας.
Δεκαεπτά έργα υποδομής μεταφοράς CO₂ ενισχύουν την αναδυόμενη αγορά CCS, ένα εργαλείο που –όσο κι αν προκαλεί συζητήσεις– θεωρείται αναγκαίο για να μειωθούν οι εκπομπές σε τομείς όπου οι εναλλακτικές λύσεις είναι περιορισμένες ή εξαιρετικά δαπανηρές.
Τρία έργα «έξυπνων» δικτύων φυσικού αερίου στοχεύουν στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό και στη σταδιακή προσαρμογή του σημερινού συστήματος σε ένα μέλλον με λιγότερα ορυκτά καύσιμα και μεγαλύτερες ροές ανανεώσιμων αερίων.
Επιπλέον, δύο έργα που συνδέουν τη Μάλτα και την Κύπρο με το ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου παραμένουν στη λίστα, παρότι ο κανονισμός TEN-E έχει μετατοπίσει την προτεραιότητα μακριά από το συμβατικό φυσικό αέριο. Κρίθηκαν στρατηγικά για την πλήρη ενεργειακή ένταξη της Μεσογείου στην ενιαία αγορά.
Τεράστιο επενδυτικό κενό – 1,5 τρισ. ευρώ μέχρι το 2040
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Κομισιόν, οι επενδυτικές ανάγκες σε υποδομές ηλεκτρισμού, υδρογόνου και δίκτυα μεταφοράς CO₂ για την περίοδο 2024–2040 αναμένεται να αγγίξουν τα 1,5 τρισ. ευρώ. Το νέο πακέτο έργων δεν καλύπτει από μόνο του αυτό το χρηματοδοτικό κενό, αλλά θεωρείται κρίσιμο βήμα για να κατευθυνθούν δημόσιοι και ιδιωτικοί πόροι προς τις σωστές κατευθύνσεις.
Από το 2014, ο μηχανισμός CEF-Energy έχει διαθέσει ήδη 8 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση στρατηγικών υποδομών, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το εμβληματικό project συγχρονισμού των Βαλτικών χωρών με το ευρωπαϊκό ηλεκτρικό σύστημα, που τις απεξάρτησε από το ρωσικό δίκτυο. Για την περίοδο 2028–2034, η Επιτροπή έχει προτείνει πενταπλασιασμό του προϋπολογισμού του CEF-Energy στα 29,9 δισ. ευρώ, αναγνωρίζοντας ότι χωρίς δίκτυα, οι στόχοι για πράσινη, φθηνή και ασφαλή ενέργεια παραμένουν ευχολόγιο.
Από τις λίστες στις… μπουλντόζες: τα επόμενα βήματα
Η λίστα PCI/PMI θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ως Κατ’ Εξουσιοδότηση Πράξη, όπως προβλέπει ο κανονισμός TEN-E. Οι δύο συννομοθέτες έχουν στη διάθεσή τους δύο μήνες –με δυνατότητα παράτασης άλλων δύο– για να εγκρίνουν ή να απορρίψουν τη λίστα στο σύνολό της, χωρίς δυνατότητα επιμέρους τροποποιήσεων.
Μετά την οριστική έγκριση, η Κομισιόν σχεδιάζει να εντείνει τον τεχνικό και πολιτικό συντονισμό με τα κράτη-μέλη, αξιοποιώντας τόσο την Task Force της Ενεργειακής Ένωσης όσο και τις περιφερειακές ομάδες υψηλού επιπέδου που παρακολουθούν κρίσιμες υποδομές. Παράλληλα, προετοιμάζει το «Πακέτο για τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα», που θα περιλαμβάνει μέτρα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης των αναγκαίων υποδομών, καθώς και την πρωτοβουλία Energy Highways, οδικό χάρτη για την άρση των «στενώσεων» στις διασυνοριακές ροές ενέργειας.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή διοργανώνει αυτή την εβδομάδα τις PCI Energy Days, μια πολυήμερη εκδήλωση αφιερωμένη στην πρακτική εφαρμογή των έργων της λίστας, με τη συμμετοχή του Επιτρόπου Ενέργειας και Στέγασης Νταν Γιόργκενσεν, κρατών-μελών, διαχειριστών δικτύων και επενδυτών.
Ελλάδα: από την περιφέρεια στο κέντρο των ενεργειακών ροών
Για την Ελλάδα, η σημερινή απόφαση δεν είναι απλώς μια θεσμική επικύρωση. Είναι ένας πολλαπλασιαστής στρατηγικής αξίας: ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση της χώρας, διευκολύνει την προσέλκυση επενδύσεων σε κρίσιμες υποδομές και επιβεβαιώνει ότι ο ρόλος της ως ενεργειακού διαδρόμου προς τη ΝΑ Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική δεν είναι συγκυριακός, αλλά μέρος του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού της ΕΕ.
Η πρόκληση από εδώ και πέρα είναι η ταχύτητα. Όσο ταχύτερα ωριμάσουν και υλοποιηθούν τα ελληνικά PCI και PMI, τόσο πιο γρήγορα η χώρα θα μπορέσει να μετατρέψει την γεωγραφική της θέση σε απτό οικονομικό και γεωπολιτικό πλεονέκτημα, προς όφελος της ασφάλειας εφοδιασμού, της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και –τελικά– των ίδιων των καταναλωτών.
Πηγή: Pagenews.gr