Η ώρα της κρίσης για Ρέντσι και Ευρώπη!

Του Αλέξανδρου Βέλμαχου

18.0pt;margin-left:0cm;line-height:18.0pt”>color:#454648;background:#F2F2F2″>

Η κρίσιμη ώρα για το άμεσο μέλλον της Ιταλίας έφτασε, καθώς από το πρωί της Κυριακής σχεδόν 47.000.000 ψηφοφόροι σε 8.000 δήμους προσφεύγουν στις κάλπες, για να αποφασίσουν σχετικά με τις προτάσεις του πρωθυπουργού, Ματέο Ρέντσι για τη συνταγματική αναθεώρηση.

18.0pt;margin-left:0cm;line-height:normal”>font-family:"Arial","sans-serif";mso-fareast-font-family:"Times New Roman";color:black;mso-fareast-language:EL”>Λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για δημοψήφισμα, η συμμετοχή θεωρείται σχετικά υψηλή. Υπενθυμίζεται πως, λόγω του ότι η μεταρρύθμιση έχει ήδη ψηφισθεί από το Κοινοβούλιο, το αποτέλεσμα θα είναι έγκυρο έστω και αν ψηφίσει λιγότερο από το 50% των εχόντων δικαίωμα.

Τράπεζες, τράπεζες, τράπεζες…

Το μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ρώμη και μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες της Κομισιόν στο πλαίσιο της σταθεροποίησης της ανάπτυξης είναι οι ιταλικές τράπεζες. Η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας είναι το μεγαλύτερο ερώτημα για την επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος, με την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου (AMK) της Monte dei Paschi να τίθεται εν αμφιβόλω σε περίπτωση που επικρατήσει το όχι. Ήδη από την Πέμπτη και την Παρασκευή τα σενάρια για αίτημα της κυβέρνησης Ρέντσι προς την Κομισιόν ώστε να υπάρξει κρατική παρέμβαση προκειμένου να ολοκληρωθεί επιτυχώς η ΑΜΚ της Monte φανέρωσαν πως δύσκολα θα μπορέσει η τράπεζα να ολοκληρώσει την ΑΜΚ από μόνη της.

Όπως το www.pagenews.gr είχε πρόσφατα αναφέρει, το μεγαλύτερο θέμα με τις ιταλικές τράπεζες δεν είναι η Monte dei Paschi καθαυτή (τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας), αλλά το φαινόμενο ντόμινο που θα μπορούσε να σημειωθεί σε περίπτωση κρατικής επέμβασης για τη Monte και που θα μπορούσε να επεκταθεί και στα άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας. Υπενθυμίζεται πως μέσα στον Ιανουάριο είναι προγραμματισμένη η ΑΜΚ της μεγαλύτερης Ιταλικής τράπεζας, της Unicredit.

Σημειώνεται ακόμα πώς σε περίπτωση αναταραχών στις ΑΜΚ των δύο τραπεζών είναι δεδομένο πως θα οξυνθεί το πρόβλημα των «κόκκινων δανείων», με τα ιταλικά επισφαλή δάνεια να ανέρχονται 360 δισ. ευρώ για το β’ τρίμηνο του 2016, αυξημένα κατά 4 δισ. από το πρώτο τρίμηνο. Θεωρείται σίγουρο πως το συγκεκριμένο ποσό θα αυξηθεί κατά τα δύο τελευταία τρίμηνα του έτους.

Ένα ακόμα πρόβλημα που θα κριθεί να λύσει η Ιταλία μετά από το δημοψήφισμα στο οικονομικό μέτωπο είναι και αυτό του μεγέθους του ΑΕΠ ως προς το σύνολο της ΕΕ. Σε ανάλυση της Oxford Economics σημειώνεται πως η Ισπανία αναμένεται να «πιάσει» την Ιταλία στην τρίτη θέση των ΑΕΠ της Ευρωζώνης ενώ μετά από το 2017 η χώρα της Ιβηρικής αναμένεται να αφήσει την Ιταλία στην τέταρτη θέση των οικονομιών της Ευρωζώνης. 

Spain has overtaken Italy on almost every economic metric and we expect the gap to widen over the next decade: https://t.co/d0yCIUpgw0 pic.twitter.com/WaQzgDkZBA

— Oxford Economics (@OxfordEconomics) 30 Νοεμβρίου 2016

Πάντως, το ιταλικό χρηματιστήριο δε φάνηκε να προβληματίζεται έντονα για το δημοψήφισμα. Ο δείκτης MIB του Μιλάνου βρέθηκε στο υψηλότερο σημείο από τον τέλος του Οκτωβρίου κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας, ενώ σημαντική ήταν και η αποκλιμάκωση που κατέγραψαν τα spreads των ιταλικών κρατικών ομολόγων.

Η επόμενη μέρα και η άνοδος του Γκρίλο

Πέρα από την οικονομία, εξελίξεις σίγουρα θα υπάρξουν και σε πολιτικό επίπεδο. Ανάλογα με το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, θα κριθεί και το αν ο Ρέντσι θα παραμείνει στο πολιτικό προσκήνιο ή αν θα αποχωρήσει. Ο ίδιος ο Ιταλός πρωθυπουργός έδειξε αμφίσημη συμπεριφορά στο πρόσφατο παρελθόν, καθώς μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου δήλωνε πως σε περίπτωση ήττας των προτάσεων του θα αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική. Οι αναφορές αυτές «μαζεύτηκαν» προϊόντος του χρόνου, για να φτάσουμε στο σημείο όπου ο Ρέντσι επέλεγε το «ουδέν σχόλιο» στις τοποθετήσεις του την τελευταία εβδομάδα για το αν θα αποχωρήσει από την πρωθυπουργία.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών (που όπως είχαμε πει παραπάνω προβλέπουν επικράτηση του «όχι» στη σημερινή διαδικασία), το ποιο πιθανό είναι να επικρατήσει μια σχετική αναστάτωση για το πρώτο χρονικό διάστημα σε πολιτικό επίπεδο, με τον τραπεζικό οίκο Μπέρενμπερνγκ να κάνει λόγο για τρία βασικά σενάρια.

Το πρώτο είναι μια παραμονή του Ρέντσι στην πρωθυπουργία, το δεύτερο μια κυβέρνηση συνεργασίας και το τρίτο ένα κυβερνητικό σχήμα με την παρουσία τεχνοκρατών.

Όπως και να έχει, ακόμα και σε περίπτωση που δεν υπάρξει πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και εθνικές εκλογές, αυτές είναι προγραμματισμένες να γίνουν την άνοιξη του 2018. Και εν όψει των εκλογών, ο «νικητής» του δημοψηφίσματος φαίνεται να είναι ο Μπέμπε Γκρίλο και το κόμμα του «Κίνημα Πέντε Αστέρων». Σε δέκα πανεθνικές δημοσκοπήσεις για το Νοέμβριο, το λαϊκιστικό «Κίνημα» ήταν πρώτο στις μισές ενώ στις υπόλοιπες η διαφορά του με την κεντροαριστερά του Ρέντσι ήταν οριακή. 

Κρίσιμος παράγοντας είναι και η στάση που θα κρατήσει η δεξιά της Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που προσπαθεί να ανασυνταχθεί , θέλοντας από τη μια να προσεγγίζει τους διασπαρμένους υποστηρικτές της ακροδεξιάς και από την άλλη να πλασάρει ένα πρόσωπο του «καινούργιου».

Και η Ευρώπη;

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα είναι γνωστό τις πρώτες ώρες της Δευτέρας. Αυτό που είναι δεδομένο από σήμερα είναι πως όποιες και αν είναι οι εξελίξεις στην Ιταλία μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αυτές θα είναι σε ένα πλαίσιο αμφισβήτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης εν όψει και των κρίσιμων εθνικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες σε Ολλανδία και κυρίως σε Γαλλία και Γερμανία μέσα στο 2017.

Για τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, ήδη από τώρα έχει φανεί πως ο προεκλογικός διάλογος θα έχει δεξιά έως ακροδεξιά υφή, ανάμεσα στον Φρανσουά Φιγιόν της κεντροδεξιάς και την Μαρίν Λεπέν του ξενοφοβικού «Εθνικού Μετώπου».

Ακόμα, η πιο κρίσιμη εκλογική ψηφοφορία είναι αυτή για τις ομοσπονδιακές εκλογές της Γερμανίας το φθινόπωρο του 2017. Και παρ’ ότι αναμένεται μια άνετη εκλογική νίκη της καγκελαρίου Άγκελα Μέρκελ, αυτό που μένει να φανεί είναι πως θα επιτευχθεί αυτή η επικράτηση, με το ακροδεξιό «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) να θέτει από τώρα ψηλά στην προεκλογική εκστρατεία ζητήματα όπως είναι το προσφυγικό και η απέλαση μεταναστών.

Χρηστικά για το ιταλικό δημοψήφισμα

Περίπου 52 εκατομμύρια Ιταλοί έχουν δικαίωμα ψήφου στο δημοψήφισμα, εκ των οποίων 4 εκατομμύρια είναι ομογενείς που ζουν στο εξωτερικό. Οι κάλπες θα ανοίξουν στις 8.00 ώρα Ελλάδος και θα κλείσουν τα μεσάνυχτα. Λίγο αργότερα θα ανακοινωθούν στην ιταλική τηλεόραση τα πρώτα exit polls από πέντε εταιρείες δημοσκοπήσεων στις οποίες ανατέθηκε από τέσσερις τηλεοπτικούς σταθμούς η διενέργεια των exit polls. 

H καταμέτρηση των ψήφων θα αρχίσει αμέσως μόλις κλείσουν οι κάλπες και μετά από περίπου 30 λεπτά, θα ανακοινωθούν οι πρώτες προβλέψεις για το αποτέλεσμα, οι οποίες θα ενημερώνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, περίπου ανά 30 λεπτά, όσο προχωρά η καταμέτρηση των ψήφων. 

Όσο εξελίσσεται η καταμέτρηση, τα αποτελέσματα θα είναι πιο ακριβή και ασφαλή από τα προηγούμενα. Αν το «ναι» και το «όχι» έχουν μεγάλη διαφορά μεταξύ τους, το πιθανότερο είναι ο «νικητής» να φανεί στη δεύτερη ενημέρωση των στοιχείων της καταμέτρησης, δηλαδή ανάμεσα στη 01.00 τα ξημερώματα και τις 02.00. Αν το αποτέλεσμα είναι πολύ κοντά, ο νικητής δεν μπορεί να φανεί μέχρι να ολοκληρωθεί η καταμέτρηση, πιθανότατα στις 3:00 – 4:00 πμ Ελλάδος.

Αναλυτικά η ερώτηση του δημοψηφίσματος είναι η εξής: 

«Εγκρίνετε το κείμενο του συνταγματικού δικαίου σχετικά με τα μέτρα για τον τερματισμό των ίσων εξουσιών για τα άνω και κάτω σώματα του κοινοβουλίου, τη μείωση του αριθμού των βουλευτών, τον περιορισμό του κόστους λειτουργίας των πολιτικών θεσμών, την κατάργηση του Εθνικού Συμβουλίου Οικονομίας και Εργασίας και την τροποποίηση του άρθρου πέντε από το δεύτερο μέρος του Συντάγματος, το οποίο εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο και δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα της κυβέρνησης με αριθμό 88, στις 15 Απριλίου, 2016;».