Πανεπιστημιακό άσυλο στην Ελλάδα: Παγκόσμια πρωτοτυπία, σαν τον φραπέ

Τώρα που πήραμε τη δόση, ας ασχοληθούμε με κάτι εξίσου σπουδαίο. Όχι ίσως τόσο σημαντικό σαν το Gay Pride (όπως είχε πει και ο Euclid Tsakalotos στη Βουλή) αλλά έχει τη σημασία του. Παιδεία λέγεται.

Ψιλά γράμματα θα μου πείτε, εδώ ο κόσμος χάνεται. Και επί χούντας ο κόσμος χάνονταν, αλλά το σύνθημα των φοιτητών του Πολυτεχνείου ήταν “Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία”.

Βέβαια, μετά από τέσσερις δεκαετίες και βάλε, δεν κινδυνεύουμε να δούμε τανκ να σαρώνει την πόρτα κανενός πανεπιστημίου. 

Σήμερα τα τανκ είναι οι αγορές, που τα σαρώνουν όλα: Και το Ψωμί και την Παιδεία και την Ελευθερία. Αλλά η αλήθεια είναι ότι παίζει και η Πολιτεία το ρόλο της.

Αίφνης, αποφάσισε να επαναφέρει το πανεπιστημιακό άσυλο και το θέμα των εκπροσώπων των φοιτητικών παρατάξεων στα όργανα διοίησης των ιδρυμάτων.

Εν έτει 2017, επανήλθε λοιπόν το άσυλο. Θα μου πείτε εδώ ο Πρωθυπουργός επικαλείται τη βοήθεια των θεών, ο Γάλλος ΥΠΟΙΚ πιστεύει ότι ένα βραχιολάκι από την Αμοργό θα φέρει γούρι και ο Ντάνος στο Survivor κάνει το σταυρό του για να πηδήξει ένα εμπόδιο.

Αλλά επιστρέφω στο άσυλο: Ποιος προστατεύει και από ποιον; Ιστορικά, από την αρχαιότητα ακόμη κατέφευγαν οι ικέτες για να αποφύγουν την μήνιν των διωκτών τους. Οσάκις παραβιάστηκε από ανίερους – όπως στο περίφημο Κυλώνειο Αγος – ήγειρε την οργή των θεών.

Στα πανεπιστήμια ισχύει άσυλο ως προς την ακαδημαϊκή ελευθερία στην διδασκαλία και στην έρευνα και η ελευθερία στην έκφραση και διακίνηση των ιδεών. Όχι για να καίνε ανενόχλητοι οι μπαχαλάκηδες.

Δεν είναι το άσυλο τόπος διάπραξης και σχεδιασμού νέων εγκλημάτων. Το άσυλο «προστάτευε τον «εγκληματία» και δεν κατοχύρωνε το «έγκλημα» όπως έγραφε πολλά χρόνια πριν ο πρώην υπουργός – και πανεπιστημιακός – Γιάννης Γανούσης.

Τι λέει τώρα η κυβέρνηση; ότι δεν επιτρέπεται η επέμβαση δημόσιας δύναμης στα Πανεπιστήμια – εκτός αν διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής – παρά μόνο κατόπιν πρόσκλησης ή άδειας του αρμόδιου οργάνου του Ιδρύματος και με την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής. 

Και ποιος είναι το αρμόδιο όργανο; Μέχρι πρότινος η Σύγκλητος. Τώρα είναι το το Πρυτανικό Συμβούλιο για τα Πανεπιστήμια και το Συμβούλιο για τα Τ.Ε.Ι., με δικαίωμα ψήφου όλων των μελών τους. Και στα μέλη περιλαμβάνονται πλέον και εκπρόσωποι των φοιτητών κατόπιν υποδείξεων των παρατάξεών τους. 

Ξέρετε, αυτές οι παρατάξεις που πάνε “Μύκονοοοοο”, που δεν εκπροσωπούν κανέναν τελικά, που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τα χάλια των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων.

Ο κομματισμός επανέρχεται από την κύρια είσοδο – ούτε καν από την πίσω πόρτα.

Αλήθεια, σε άλλες χώρες, σε Ευρώπη και ΗΠΑ, σε πανεπιστήμια κύρους, τι συμβαίνει με το άσυλο; Η στρεβλή εικόνα που έχουμε εδώ είναι άγνωστη σε αυτούς και αποτελεί – άλλη μια – παγκόσμια ελληνική πατέντα. Σαν το φραπέ ένα πράγμα. 

Εκεί, οι “κουτόφραγκοι” δεν έχουν να λύσουν και πολλά θέματα: Είναι αυτονόητη η ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Έτσι εστιάζουν στην φύλαξη και στην προστασία του πανεπιστημίου, των ανθρώπων και της υλικοτεχνικής υποδομής. Αν δημιουργηθούν επεισόδια εντός των πανεπιστημιακών χώρων, θα παρέμβει η αστυνομία. 

Απλά πράγματα: Στα πανεπιστήμια το άσυλο δεν συνεπάγεται άβατο για τα όργανα της τάξεως, αλλά ότι διασφαλίζεται η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελεύθερη διακίνηση ιδεών.

Eνδεικτικά, στα πανεπιστήμια των HΠA υπάρχει φύλαξη από υπαλλήλους, ενώ στα μεγάλα campus φοιτητές του ιδρύματος εργάζονται ως ωρομίσθιοι με αρμοδιότητα να «σαρώνουν» τον χώρο λειτουργώντας ως «πρώτο μάτι» για τυχόν εγκληματικές ενέργειες. Kατόπιν, τον λόγο έχουν οι αρχές του ιδρύματος και η αστυνομία.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο διευθυντής του London School of Economics Χάουαρντ Ντέιβις δυσκολεύθηκε να κατανοήσει την ερώτηση (για το άσυλο και το δωρεάν μοναδικό σύγγραμμα) που του ετέθη από Έλληνα δημοσιογράφο. «Δεν υπάρχει κανένας παρόμοιος νόμος στην Βρετανία. Η αστυνομία μπορεί να μπει στο χώρο του πανεπιστημίου όπως και οπουδήποτε αλλού. Δεν υπάρχει καν συζήτηση ή διαφωνία για αυτό το ζήτημα».

Στις Ηνωμένες Πολιτείες δημιουργήθηκαν ειδικές υπηρεσίες ασφαλείας ενώ τα μεγάλα πανεπιστήμια έχουν ακόμη και δικά τους αστυνομικά τμήματα. Τα κρούσματα βίας – με αποκορύφωμα το μακελειό στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια το 2007 –στο οποίο 32 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από επίθεση ενόπλου – συγκλόνισαν την κοινή γνώμη. Η συντριπτική πλειοψηφία των δημόσιων πανεπιστημίων περιφρουρείται πλέον από ένοπλους αστυνομικούς.

Aνάλογα αυστηρά συστήματα φύλαξης των χώρων εφαρμόζονται σε όλα τα πανεπιστήμια της Δυτικής Eυρώπης. Μάλιστα, υπάρχουν περιπτώσεις πανεπιστημίων, η φύλαξη των οποίων ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρείες με σχετικό αντικείμενο. «Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει φασαρία μέσα στο πανεπιστήμιο και να μην παρέμβουν οι φύλακες. Και αυτό διότι γίνεται διάκριση ανάμεσα στην παρουσία του φύλακα με αρμοδιότητα την προστασία της περιουσίας του ιδρύματος και στην ελεύθερη διακίνηση ιδεών και λόγου» έλεγε προ ετών στην Καθημερινή  πανεπιστημιακός με σπουδές στη Γαλλία, μια χώρα ιδιαίτερα ευαίσθητη σε τέτοια θέματα.

Στη Γαλλία αρκεί μια απλή έκκληση της πρυτανείας για να επέμβει η αστυνομία. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα τον Μάρτιο του 2006 όταν η αστυνομία χρησιμοποιώντας δακρυγόνα εισέβαλε στο ιστορικό πανεπιστήμιο της Σορβόννης για να τερματίσει βιαίως την κατάληψη φοιτητών που διαμαρτύρονταν για τις μεταρρυθμίσεις που προωθούσε η κυβέρνηση.

Παρόμοια είναι η κατάσταση στη Γερμανία. Ισχύει ο βασικός κανόνας ότι η αστυνομία έχει δικαίωμα κάθε φορά που αυτή το κρίνει αναγκαίο να αστυνομεύει και να επεμβαίνει στους χώρους του πανεπιστημίου.

Τελικά η κακοποίηση της έννοιας του πανεπιστημιακού ασύλου εν Ελλάδι, χρησίμευσε απλώς για να εκτονωθούν ιδεοληπτικά συμπλέγματα. Και όταν δεν μπορεί να ξεχωρίσει μια κυβέρνηση (ή και μια κοινωνία) τις διαφορές, δεν μπορεί να ελπίζει κανείς σε μεταρρυθμίσεις ουσιαστικές ούτε στο μέλλον.

Και το λέω εγώ, ο Βολταίρος, που έζησα – αν δεν δημιούργησα κιόλας – και έναν Διαφωτισμό διάβολε!