Διαπραγμάτευση ή πόλεμος;

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι το χειρότερο. Υπάρχει και το διαπραγμάτευση μετά από πόλεμο. Βασικά καμία επιλογή δεν είναι ικανοποιητική όταν δεν έχεις την πρωτοβουλία των κινήσεων. Όταν δεν έχεις στρατηγική για το που θες να οδηγήσεις εσύ τα πράγματα, αλλά αντιδράς στις κινήσεις των αντιπάλων σου. Είσαι σίγουρος ότι δεν έχουμε στρατηγική, θα μπορούσε κανείς να με ρωτήσει. Γιατί οι σχολιαστές έχουν μάθει στην Ελλάδα να γκρινιάζουν. Σωστό. Η απάντηση είναι πως όχι, δεν είμαι βέβαιος ότι δεν έχουμε στρατηγική. Αλλά το φοβάμαι πολύ.

Ανησυχώ και το καταθέτω για το κατά πόσο οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν κάνει τις απαραίτητες προσαρμογές στην εξωτερική πολιτική της χώρας.

Τη δεκαετία του 90’ υπήρχε η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Αυτός ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής μας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όμως, ο Ερντογάν έχει πειστεί ότι δε θα ζήσει για να δει την Άγκυρα στις Βρυξέλλες. Και δεν φαίνεται, πλέον, να τον ενδιαφέρει και πολύ. Αντί της ευρωπαϊκής προοπτική πουλά στον λαό του την επιστροφή στο λαμπρό οθωμανικό παρελθόν. Αντί της συμμετοχής σε μία συμμαχία θέτει το στόχο μιας νέας αυτοκρατορίας, μια περιφερειακής υπερδύναμης, σε πιο σύγχρονους όρους. Και έχει πείσει την κοινωνία του για τις θυσίες που απαιτούνται. Βασικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα δεν ρωτά κανέναν. Ο Τούρκος πρόεδρος μπορεί να κάνει τις κινήσεις του στη διεθνή σκακιέρα χωρίς εσωτερικό έλεγχο. Χωρίς αντίλογο.

Αντίθετα, στην Ελλάδα υπάρχει πολυφωνία. Χωρίς κάποιος να δείχνει ότι μπορεί να τη μετατρέψει από μειονέκτημα (όπως είναι συνήθως σε θέματα εξωτερικής πολιτικής) σε πλεονέκτημα. Στρατηγική χωρίς συμμαχίες δεν υπάρχει. Ο Ταγίπ Ερντογάν δείχνει να χειρίζεται άψογα τις συγκρουόμενες φιλοδοξίες Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας στις περιοχές που τον ενδιαφέρουν. Έχει καταφέρει να μιλά σχεδόν ως ισότιμος μαζί τους. Είναι συχνότατους συνομιλητής και του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν. Εμείς; Σίγουρα οι σχέσεις με Ισραήλ και Αίγυπτο είναι σημαντικές. Όπως και τα ανοίγματα σε εταιρείες από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Ιταλία για τα ενεργειακά οικόπεδα. Αλλά δεν αρκούν. Οι διευθύνσεις των ηγετών στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα παραμένουν σημαντικές. Και οι ένοικοί τους περιμένουν από εμάς να τους χτυπήσουμε την πόρτα και να συζητήσουμε το πως θα συνεργαστούμε, στο πλαίσιο των δικών τους εθνικών συμφερόντων. Μπορούμε να το αποφύγουμε. Σίγουρα όχι χωρίς στρατηγική και συσχετισμό. Συμπέρασμα: δεν είμαι σίγουρος ότι δεν έχουμε στρατηγική, ούτε όμως είμαι και σίγουρος ότι έχουμε.