Στη Λιβύη πρέπει να είμαστε παρόντες

Η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στη Λιβύη προκάλεσε συζητήσεις σχετικά με το αν έπρεπε να πάει ή όχι, δεδομένου του εν ισχύ τουρκο-λιβυκού Μνημονίου και της ψευδο-ΑΟΖ. Το σκεπτικό όσων άσκησαν κριτική είναι ότι με την επίσημη επίσκεψη εκεί, τη συνάντηση με τον Λίβυο πρωθυπουργό και τις κοινές δηλώσεις «νομιμοποίησε» την παράνομη Συμφωνία.

Ωραία. Η εναλλακτική ποια είναι; Να μην πάει κανείς Έλληνας επίσημος, να μην ανοίξουμε πρεσβεία στην Τρίπολη και προξενείο στη Βεγγάζη, να αγνοήσουμε την ύπαρξη της μεταβατικής κυβέρνησης και όσων γίνονται εκεί και το τουρκολυβικό Μνημόνιο θα εξαφανιστεί από μόνο τους. Δυστυχώς η Τουρκία δημιούργησε για μία ακόμη φορά τετελεσμένα και το έκανε όπως πάντα δια των όπλων. Ενεπλάκη στη Λιβυκή σύγκρουση, έσωσε τον Σάρατζ από στρατιωτική ήττα αλλάζοντας τον ρου του πολέμου και επέβαλε στο καθεστώς («με το πιστόλι στον κρόταφο» όπως είπε ο ίδιος ο Σάρατζ) τη Συμφωνία.

Οι Ευρωπαίοι ως συνήθως δεν αντέδρασαν, ούτε μας στήριξαν, κοίταξαν τα δικά τους στενά συμφέροντα και τώρα, με την μεταβατική κυβέρνηση στην εξουσία και εν όψει των εκλογών του Δεκεμβρίου, βρίσκονται ήδη εκεί, πάλι, και κοιτάνε πως θα κλείσουν συμφωνίες για τις εταιρείες των χωρών τους.

Η παρουσία της Ελλάδας στη Λιβύη είναι μονόδρομος προκειμένου να παρακολουθεί από κοντά τις εσωτερικές εξελίξεις, στον βαθμό που μπορεί να παρεμβαίνει, να κάνει lobbying, να τάζει όπως κάνουν όλοι και ταυτόχρονα να προειδοποιεί όπως επίσης κάνουν όλοι. Παράλληλα να καταστήσει σαφές στους Ευρωπαίους εταίρους και στους Λίβυους ότι οποιαδήποτε εξέλιξη στις σχέσεις ΕΕ – Λιβύης θα εξαρτηθεί από την αποκατάσταση της νομιμότητας και της κοινής λογικής και ότι αν αυτό δεν γίνει όλες οι σχετικές αποφάσεις θα μπλοκάρονται.

Ο πρωθυπουργός στις κοινές δηλώσεις του με τον Λίβυο ομόλογό του χαρακτήρισε «παράνομα έγγραφα» τη Συμφωνία ξεκαθαρίζοντας ότι η παρουσία του εκεί δεν συνιστά νομιμοποίηση και υπογράμμισε ότι τη Λιβύη τη συμφέρει να έχει καλές σχέσεις με αυτούς που πραγματικά συνορεύει και όχι με αυτούς που παρουσιάζονται ως «γείτονες» με κατασκευασμένη γεωγραφία.

Ο Ντμπέιμπα, ο Λίβυος πρωθυπουργός, είναι επιχειρηματίας και μάλιστα μεγάλος και επιτυχημένος, όπως μου τόνιζε με νόημα ένας φίλος διεθνολόγος. Και ως επιχειρηματίας έχει μάθει να διαπραγματεύεται και για το συμφέρον του και για το συμφέρον τη χώρας του, διάκριση που πολλές φορές σε αυτές τις περιοχές δεν είναι πάντα σαφής…

Εξάλλου δήλωσε ότι η Λιβύη θέλει να οριοθετήσει θαλάσσιες ζώνες και με την Ελλάδα και ότι θα κοιτάξει το συμφέρον της. Η δήλωση είναι διπλής ανάγνωσης, διότι το συμφέρον της Λιβύης αύριο μπορεί να είναι άλλο από το σημερινό και να περνάει μέσα από την αποκατάσταση των σχέσεων με την Ελλάδα και όχι από την ομηρία στην Τουρκία και τις εσωτερικές παρεμβάσεις της Άγκυρας μέσω τζιχαντιστών.

Υπάρχει και μία άλλη σοβαρή εξέλιξη η οποία αν έχει συνέχεια θα συνιστά σοβαρή αλλαγή. Η αναφορά του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι σε «δικτάτορα Ερντογάν», η οποία εξόργισε την Άγκυρα, αν σηματοδοτεί αλλαγή στάση της Ιταλίας έναντι της Τουρκίας με την οποία όλο το προηγούμενο διάστημα συμπορεύονται στη Λιβύη (και όχι μόνο)μ ανοίγουν νέες δυνατότητες και για τα θέματα που μας αφορούν στο λιβυκό ζήτημα.

Ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος διότι ούτε η Τουρκία θα παραιτηθεί από τα τετελεσμένα που επέβαλε, ούτε η όποια λιβυκή κυβέρνηση ακόμα και να θέλει μπορεί να απεμπλακεί δίχως σοβαρές αναταράξεις διότι το πρώτο πράγμα που θα κάνει η Άγκυρα θα είναι να υποκινήσει εσωτερικές κατηγορίες για μειοδοσία και είναι γνωστό που οδηγεί συνήθως αυτό σε αυτές τις χώρες. Η προσφυγή στη Χάγη όμως από κοινού με την Ελλάδα για την ΑΟΖ θα μπορούσε να είναι ένας εύσχημος, νόμιμος και δεσμευτικός τρόπος απεμπλοκής που θα έχει τη στήριξη ΗΠΑ και ΕΕ…

Να αναιρεθεί η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί είναι δύσκολο, αλλά δεν είναι αδύνατο και η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή από το να προσπαθήσει μέχρι τέλους. Και στο τέλος θα γίνει. Αλλά για να γίνει πρέπει να είμαστε παρόντες.