Οι πρώτες εξετάσεις του Ερντογάν στη μετά-Μέρκελ εποχή

Σε οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή, η συνάντηση του Ολαφ Σολτς με τον Ταγίπ Ερντογάν, την ερχόμενη Δευτέρα, στην πρώτη επίσκεψη του καγκελάριου στην Αγκυρα και λίγες ώρες μετά τις συνομιλίες που θα έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον πρόεδρο της Τουρκίας, θα πρόσφερε αρκετά και χρήσιμα συμπεράσματα για τη νέα στάση της γερμανικής ηγεσίας απέναντι στη γειτονική χώρα.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται, την Γερμανία να βάζει, σε αυτή τη φάση, στην άκρη τις όποιες αντιφάσεις στον ρόλο που επιδιώκει η Τουρκία, προσπαθώντας ν  αξιοποιήσει όλα τα μέσα στην ανεύρεση διπλωματικής λύσης και τον Ερντογάν να βλέπει μια μεγάλη ευκαιρία ν΄ ανοίγεται μπροστά του, τα ελληνοτουρκικά θα μείνουν στο βάθος της ατζέντας…

Είναι ξεκάθαρο ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός μίλησε με τον κ. Σολτς, στο περιθώριο της Συνόδου των 27 Ευρωπαίων ηγετών στις Βερσαλλίες, για την επίσκεψη τους στην Άγκυρα και το ραντεβού τους με τον Ερντογάν. Ομως τα όποια ουσιαστικά συμπεράσματα και τα όποια οφέλη για τη χώρα μας, από την αλλαγή πολιτικής της γερμανικής ηγεσίας απέναντι στους Τουρκίας, αναμένεται να είναι περιορισμένα.

«Πονοκέφαλος» η εκλογή του Σολτς

Εχει όμως ενδιαφέρον να θυμηθούμε το κλίμα που διαμορφώθηκε μετά την παραλαβή από τον Ολαφ Σολτς της καγκελαρίας (8 Δεκεμβρίου 2021) και τα δεδομένα που υπήρχαν πριν μεταφερθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Για «νέο πονοκέφαλο του Ερντογάν» έγραφε ο ξένος Τύπος όταν γινόταν εμφανές από τις πρώτες μέρες διακυβέρνησης του Σολτς πως αυστηροποιείται η στάση της Γερμανίας έναντι της Άγκυρας.

«Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που πραγματικά στεναχωριέται για την αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ από την πολιτική, και την αλλαγή σκυτάλης με τον Όλαφ Σολτς στη γερμανική καγκελαρία, αυτός δεν είναι άλλος από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν», ανάφερε δημοσίευμα εκείνης της περιόδου και πρόσθετε:

«Για χρόνια, η Γερμανίδα καγκελάριος υπήρξε ο «κυματοθραύστης» των αντιδράσεων των Ευρωπαίων στη διολίσθηση της Τουρκίας προς τον αυταρχισμό και τον αναθεωρητισμό του Διεθνούς Δικαίου. Ως εμπνευστής της συμφωνίας Βρυξελλών-Άγκυρας για το προσφυγικό/μεταναστευτικό, η Μέρκελ φρόντιζε πάντα να καλύπτει τον Ερντογάν, όταν οι Ευρωπαίοι εταίροι της  ζητούσαν κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας ή όταν κατήγγειλαν τον διασπαστικό ρόλο της στη Λιβύη ή στη Συρία»

Απέναντι από τον Ερντογάν και οι «3»

Η Μέρκελ αποχώρησε, ο Σολτς ορκίστηκε νέος καγκελάριος και είναι σαφές ότι υπάρχουν κάποιες λεπτές αλλά ουσιώδεις διαφορές στην πολιτική του, συγκριτικά με αυτή της προκατόχου του και οι οποίες προβληματίζουν την Άγκυρα. Μέλη της συμμαχίας SPD, FDP και Πράσινων στην κυβέρνηση του Βερολίνου καλούν για αλλαγές στη ρότα έναντι της Τουρκίας σε μια σειρά θεμάτων όπως το προσφυγικό/μεταναστευτικό, οι πωλήσεις οπλικών συστημάτων, η οικονομική συνεργασία και οι ευρωτουρκικές σχέσεις.

«Το μανιφέστο του SPD πλέον δεν περιλαμβάνει αναφορά στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, αλλά διατηρεί την κριτική για τη στροφή της προς τον αυταρχισμό. Επίσης, βάζει στο στόχαστρο τα επιθετικά drones που η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει στη Λιβύη ζητώντας ακόμα πιο αυστηρούς κανόνες στην κατασκευή και τη χρήση τους. Κάτι τέτοιο θα έβαζε σε κίνδυνο ένα «χρυσοφόρο» κομμάτι της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας» υποστηρίζουν διπλωματικοί κύκλοι.

Αν, όμως το SPD είναι πιο διακριτικό στην κριτική του προς το καθεστώς Ερντογάν, οι εταίροι του στην κυβέρνηση είναι λιγότερο ευγενικοί. Οι Πράσινοι, συχνά-πυκνά, καταγγέλλουν την Τουρκία για «ανυπαρξία κράτους δικαίου, για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ζητούν απαγόρευση πώλησης γερμανικών όπλων σε εμπόλεμες ζώνες ή σε δικτατορικά καθεστώτα», ενώ η νέα ΥΠΕΞ Αναλένα Μπέρμποκ έχει ως τώρα τηρήσει «σκληρή» στάση έναντι κυβερνήσεων που θεωρεί αντιδημοκρατικές.

Ακόμα πιο σκληρό είναι το FDP, το οποίο έχει δημοσίως ξεκαθαρίσει ότι το «αυταρχικό καθεστώς της Τουρκίας κάνει τη χώρα ακατάλληλη για μέλος της ΕΕ», ζητώντας να σταματήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Το 2018, ο ηγέτης του κόμματος και πλέον νέος ΥΠΟΙΚ της Γερμανίας, Κρίστιαν Λίντνερ, είχε ζητήσει «πάγωμα» των οικονομικών σχέσεων με την Τουρκία, δηλαδή, τέλος στις εγγυήσεις για τις εξαγωγές και καμία συζήτηση για αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της χώρας με την ΕΕ.

Μικρότερη προστασία από το Βερολίνο

Αναλυτές επισημαίνουν ότι ο χώρος που η Μέρκελ δημιουργούσε σε Γερμανία και ΕΕ για τον Ερντογάν πλέον στενεύει και ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα διαθέτει -τουλάχιστον όχι στο βαθμό που τη διέθετε στο παρελθόν- την προστασία του Βερολίνου.

Πάντως, λίγες μέρες πριν από τις εκλογές, ο σοσιαλδημοκράτης Όλαφ Σολτς μιλώντας στην τουρκική Hürriyet μίλησε για το μέλλον της συνεργασίας Τουρκίας-Γερμανίας: «Η Τουρκία και η Γερμανία έχουν ειδικές σχέσεις λόγω των εκατομμυρίων Τούρκων που μετανάστευσαν πριν από 60 χρόνια. Υπάρχει ειδικός δεσμός μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας. Οι άνθρωποι συνδέονται μαζί μας».

Στο παρελθόν, από τη θέση του υπουργού Οικονομικών, ο Όλαφ Σολτς υποστήριζε για την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, στη διάρκεια συνέντευξης τύπου ξένους ανταποκριτές στο Βερολίνο:

«Η Τουρκία σε θέματα που αφορούν στο Κράτος Δικαίου, στη Δημοκρατία, και σε ζητήματα ελευθερίας της έκφρασης δεν βλέπουμε να έκανε κάποια πρόοδο – μάλλον πήγε προς την αντίθετη κατεύθυνση».