Πόλεμος στην Ουκρανία: Ανησυχίες για μιντιακή εκμετάλλευση της φρίκη

O πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί κορυφαίο θέμα σε όλο το έντυπο και ηλεκτρονικό φάσμα των ΜΜΕ.

Ωστόσο, εγείρονται ηθικοί κι όχι μόνο προβληματισμοί και ενστάσεις για το αν επιτρέπεται η εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της DW, αυτή την ανησυχία εξέφρασε το Γερμανικό Συμβούλιο Τύπου κατά την παρουσίαση της συνολικής έκθεσής του για το 2021 στο Βερολίνο και είναι η ίδια που απασχολεί τα αντίστοιχα συμβούλια σε όλον σχεδόν τον κόσμο. Ότι τα ΜΜΕ θα μπορούσαν να κεφαλαιοποιήσουν τον ανθρώπινο πόνο με συγκλονιστικά πρωτοσέλιδα και τρομερές εικόνες σε βάρος θυμάτων και συγγενών τους για να ανεβάσουν την τηλεθέαση και τον αριθμό των κλικ.

Δύσκολη η διασταύρωση πληροφοριών από το μέτωπο

Ο Σάσα Βαρόφκσι, εκπρόσωπος του Γερμανικού Συμβουλίου Τύπου, ο ίδιος δημοσιογράφος της εφημερίδας «Allgäuer Zeitung», επισημαίνει τους κανόνες αυτοελέγχου που διέπουν το έγγραφο και διαδικτυακό τύπο και προειδοποιεί να μην γίνεται χρήση παραπλανητικών τίτλων προκειμένου να προκαλέσουν φόβους ή να αυξήσουν το κοινό. Τις πρώτες 3 εβδομάδες του πολέμου στην Ουκρανία το Συμβούλιο Τύπου έλαβε περίπου 20 καταγγελίες, μια την ημέρα κατά μέσο όρο. Το Συμβούλιο συνέρχεται 4 φορές το χρόνο και στα επόμενα άρθρα για την Ουκρανία θα παίξει σημαντικό ρόλο.

«Για παράδειγμα, πρωτοσέλιδοι τίτλοι που υποδήλωναν έναν επικείμενο πυρηνικό πόλεμο και δύο περιπτώσεις αφορούσαν επίσης στο γεγονός ότι τα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν φωτογραφίες θυμάτων πολέμου χωρίς μωσαϊκό» υπενθυμίζει. Μεγάλη σημασία όμως παίζει η διαφάνεια, επειδή ελάχιστα μέσα έχουν ανταποκριτές στην Ουκρανία. Στρατιωτικές επιθέσεις ή πληροφορίες για σκοτωμένους στρατιώτες και αμάχους είναι δύσκολο να διασταυρωθούν. «Είναι μια άλλη πτυχή που δυσκολεύει τα μέσα ενημέρωσης. Είναι σαφές ότι το ρεπορτάζ από την Ουκρανία, από την εμπόλεμη ζώνη, είναι πολύ δύσκολο για μια συντακτική ομάδα στη Γερμανία. Το ίδιο ισχύει και για την ενημέρωση γύρω από τον κορωνοϊό. Και εδώ, οι συντάκτες αντιμετωπίζουν δυσκολίες, γιατί πρέπει να ενημερώσουν με διαφάνεια».

Μνήμες Συρίας

Οι παραλληλισμοί με τον πόλεμο στη Συρία, που ξεκίνησε το 2011 και δεν έχει ακόμη τελειώσει, είναι σχεδόν αναπόφευκτοι. Ο Ρόμαν Πότρακ, διευθύνων σύμβουλος του Συμβουλίου Τύπου, υπενθυμίζει τις επιθέσεις με αέριο κατά του άμαχου πληθυσμού με πολλούς θανάτους, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών. «Είδαμε» λέει, «φρικτές φωτογραφίες, που μπορεί να έχει κανείς διαφορετική άποψη για το εάν η δημοσίευσή τους δικαιολογείται δημοσιογραφικά». Τέτοιες φωτογραφίες φτάνουν και από την Ουκρανία και δεν είναι οι τελευταίες, όπως πιστεύει. Πόσο μεγάλος θα είναι ο αριθμός των καταγγελιών στο τέλος του χρόνου από τους αναγνώστες έντυπων και διαδικτυακών μέσων είναι ακόμη νωρίς για να εικάσει. Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερος πιθανόν να είναι.

Για το 2021 ισχύει ό,τι και ένα χρόνο πριν. Η πανδημία κυριάρχησε στις εργασίες του Συμβουλίου Τύπου. Από τις 2.557 μεμονωμένες καταγγελίες, σχεδόν το ένα πέμπτο (457) αφορούσε σε αναφορές στην επιδημία, στις παρενέργειες του εμβολιασμού, στον αριθμό των κλινών στις εντατικές ή τις νοσηλείες. Ο αριθμός των καταγγελιών έφτασε στον υψηλότερο αριθμό το 2021 και οι περισσότερες αναφορές σε δημοσιεύματα για τον κορωνοϊό του ταμπλόιντ Bild.

Με πληροφορίες από τη DW