Ελληνοτουρκικά: Προσέγγιση win – win σε μεταναστευτικό και βίζα

Από όλα τα θέματα που ετέθησαν στο τραπέζι του διαλόγου Μητσοτάκη – Ερντογάν και τις συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας κατά την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην Αθήνα, η μετανάστευση και η βίζα για Τούρκους πολίτες σε δέκα ελληνικά νησιά φαίνονται ότι είναι τα πιο σημαντικά. 

Αυτά τα δύο ζητήματα είναι σημαντικά όχι μόνο επειδή αποτελούν υψηλή προτεραιότητα και για τις δύο χώρες, αλλά και επειδή συνδέονται άμεσα με την Ευρώπη. Εξαιτίας αυτού, η συνεννόηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σε αυτά τα θέματα δείχνει πως η διμερής συνεργασία, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να υπερβεί τη στρατηγική σχέση μεταξύ της Ε.Ε. και της Άγκυρας.

Το μεταναστευτικό ζήτημα αποτέλεσε αντικείμενο εργαλειοποίησης από την Τουρκία κατά τη διάρκεια της κρίσης στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η μεθοδική φύλαξη των ελληνικών συνόρων στον Έβρο και η αυστηρή αστυνόμευση έριξαν την Άγκυρα στην παγίδα που έστησε. Δίνοντας ένα “σήμα” ότι εργαλειοποίησε τους μετανάστες στέλνοντάς τους στην Ελλάδα, προσέλκυσε ακόμη περισσότερους την Τουρκία.

Μετά τις εκλογές στην Τουρκία και την Ελλάδα, η κατάσταση άλλαξε. Η συνεννόηση μεταξύ των δύο αρμοδίων υπουργών, των κ. κ. Καιρίδη και Γερλίκαγια, για την καταπολέμηση των μεταναστευτικών ροών οδήγησε σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Η μεταναστευτική ροή μειώθηκε κατά 60% το τελευταίο τρίμηνο και αυτό που έχει αλλάξει σε αυτή την περίοδο σε σχέση με το παρελθόν είναι η συνεργασία της Τουρκίας με την Ελλάδα, όπως είναι τώρα, αφού η ασφάλεια των συνόρων είχε εξασφαλιστεί νωρίτερα.

Αλλά ας έρθουμε και στο δεύτερο ζήτημα, το οποίο συνδέεται με το πρώτο και αφορά τη βίζα. Η Τουρκία ζήτησε την απελευθέρωση των θεωρήσεων στα τουρκικά διαβατήρια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα στηρίζει αυτό το αίτημα, το οποίο όμως βρίσκει αντίθετη την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και κατ’ επέκταση τις κυβερνήσεις, οι οποίες το τελευταίο που επιθυμούν εν όψει ευρωεκλογών είναι ένα κύμα Τούρκων που θα διεκδικούν καθεστώς πρόσφυγα σε ευρωπαϊκές χώρες, λόγω καταπάτησης των δημοκρατικών τους δικαιωμάτων στην Τουρκία.

Σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, οι τοπικές κοινωνίες των νησιών του Αιγαίου επιθυμούν να διευκολύνουν την είσοδο των Τούρκων πολιτών, οι οποίοι έρχονται κυρίως για τουρισμό το καλοκαίρι. Το αίτημα για χορήγηση θεωρήσεων επί τόπου σε αυτά τα νησιά χαρακτηρίστηκε από ισχυρή υποστήριξη από τις τοπικές κοινότητες και τις τοπικές αρχές.

Η Ελλάδα έλαβε τη σύμφωνη γνώμη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και προώθησε αυτή τη συμφωνία, η οποία είναι σαφώς πολιτικά πολύτιμη για τον Ερντογάν, ως ένα θετικό “προηγούμενο”  που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δύσκολες διαπραγματεύσεις με την Ευρώπη.

Τα ζητήματα της μετανάστευσης και των θεωρήσεων ανήκουν γενικά στα ζητήματα της λεγόμενης “χαμηλής πολιτικής”,  αλλά είναι ένα από τα βασικά” κλειδιά ” της ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι και τα δύο αυτά ζητήματα προκαλούν αμηχανία στους επικριτές του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Από τη μία πλευρά, το ζήτημα της μετανάστευσης θα βελτιώσει αποφασιστικά τη συνεννόηση μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, από την άλλη πλευρά, η χορήγησή της βίζας σε δέκα ελληνικά νησιά βρίσκει σύμφωνες τις τοπικές κοινωνίες που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από την Τουρκία και έχουν βιώσει όσο κανείς άλλος τις αρνητικές συνέπειες της κρίσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Με άλλες λέξεις, η μετανάστευση και η βίζα σε Τούρκους πολίτες για δέκα ελληνικά νησιά αποδεικνύονται αμοιβαία επωφελή, win – win ζητήματα για τον ελληνοτουρκικό διάλογο.