POLITICO: Έρευνα για στημένους διαγωνισμούς στην Ελλάδα – «Έφοδος» σε Cosmote, Vodafone, Nova

Στο στόχαστρο η διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) που συστάθηκε κατά την πανδημία. Αποκαλυπτικό δημοσίευμα του Politico βάζει στο «μικροσκόπιο» τους δημόσιους διαγωνισμούς και στην Ελλάδα.

Όπως μετέδωσε το iEidiseis, επικαλούμενο το ρεπορτάζ του Politico, οι αρχές ερευνούν καταγγελίες για απάτη που σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο χορηγήθηκαν κονδύλια της ΕΕ ύψους 2,5 δισ. ευρώ σε μόλις 10 εταιρείες στην Ελλάδα.

Σύμφωνα, πάντα, με το δημοσίευμα, η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού τον περασμένο μήνα έκανε έφοδο στα γραφεία τριών εταιρειών τηλεπικοινωνιών της χώρας -Cosmote, Vodafone και Nova- καθώς και σε πέντε εταιρείες πληροφορικής και άλλες δύο εταιρείες παροχής συμβουλών. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) επιβεβαίωσε πως επίσης έχει ξεκινήσει έρευνα.

Η έρευνα αποτελεί το πιο πρόσφατο πλήγμα στην αξιοπιστία του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία (723 δισ. ευρώ), το οποίο χορηγεί δάνεια και επιχορηγήσεις στις 27 χώρες της Ε.Ε.

Tην περασμένη εβδομάδα, οι αρχές συνέλαβαν πάνω από 20 υπόπτους στην Ιταλία, την Αυστρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία που συνδέονταν με μια φερόμενη απάτη και κατάχρηση 600 εκατομμυρίων ευρώ από το ταμείο στην Ιταλία.

Όπως αναφέρεται, η ελληνική έρευνα επικεντρώνεται στη διαδικασία των δημόσιων διαγωνισμών στην Ελλάδα, καθώς εταιρείες φέρονται να συνεννοήθηκαν ώστε να μην ανταγωνιστούν η μία την άλλη για την ίδια σύμβαση – περιορίζοντας με τον τρόπο αυτό τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν από τα κονδύλια. Όπως γράφει το Politico, αυτό μπορεί να οδήγησε σε αύξηση των αμοιβών που μπορούσαν να χρεώσουν, εμποδίζοντας τελικά τους Έλληνες φορολογούμενους να αποκομίσουν όλα τα οφέλη από τα χρήματα της ΕΕ.

Με έργα αξίας 35,95 δισ. ευρώ, η Ελλάδα είναι ένας από τους κύριους ωφελούμενους του ταμείου, γνωστού ως Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Περίπου το ένα πέμπτο αυτού του ποσού πηγαίνει σε έργα για να γίνει η χώρα πιο ψηφιακή, σύμφωνα με το σχέδιο που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Μέχρι σήμερα, περίπου 600 ψηφιακά έργα αξίας άνω των 2,5 δισ. ευρώ έχουν δημοπρατηθεί και ανατεθεί, σύμφωνα με τα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) και η ελληνική επιτροπή ανταγωνισμού διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο ανατέθηκαν αυτά τα έργα.

Σε ανακοίνωσή της, η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού ανέφερε ότι εξετάζει αν υπήρξε παραβίαση της συνθήκης της ΕΕ που «απαγορεύει τις αντιανταγωνιστικές συμφωνίες και αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που εμποδίζουν, περιορίζουν ή στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, τις μονομερείς πρακτικές που συνιστούν πρόσκληση για συνεννόηση ή μελλοντικές ανακοινώσεις τιμών σε ανταγωνιστές και την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης».

Η Vodafone επιβεβαίωσε την έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Οι άλλες εταιρείες δεν απάντησαν σε αιτήματα του Politico για σχολιασμό, όπως και το γραφείο του Έλληνα πρωθυπουργού και το υπουργείο Ανάπτυξης της Ελλάδας.

Δημόσιοι διαγωνισμοί με μόνο μία προσφορά – 10 εταιρείες υπό έρευνα Σύμφωνα με το Politico, οι 10 εταιρείες που βρίσκονται υπό έρευνα κέρδισαν συμβάσεις για πάνω από 600 έργα στον τομέα της τεχνολογίας μεταξύ 2020 και 2023, το καθένα αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ. Για λίγα από αυτά τα έργα είχαν υποβληθεί πάνω από μία προσφορές.

Η έρευνα ξεκίνησε όταν η European Dynamics, μια ελληνική εταιρεία παροχής υπηρεσιών λογισμικού και πληροφορικής, υπέβαλε καταγγελία τον Νοέμβριο του 2023 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία εποπτεύει τη διαχείριση του RRF, υποστηρίζοντας ότι ένας δημόσιος διαγωνισμός ήταν μεροληπτικός υπέρ συγκεκριμένων εταιρειών.

Όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, ο διαγωνισμός όριζε τον προϋπολογισμό για ένα έργο ψηφιακού εκσυγχρονισμού που συνδέεται με το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) της Ελλάδας σε 44 εκατομμύρια ευρώ – ποσό που είναι αρκετές φορές μεγαλύτερο από το κόστος ενός εθνικού έργου ηλεκτρονικών προμηθειών σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία κόστισε 4,6 εκατ. ευρώ για επτά χρόνια, στην Κύπρο 4,5 εκατ. ευρώ για εννέα χρόνια και 1,3 εκατ. ευρώ στη Μάλτα.

Τελικά, μετά από διαμαρτυρίες τεσσάρων εταιρειών, το έργο χωρίστηκε σε δύο διαγωνισμούς με συνολικό προϋπολογισμό 5,7 εκατ. ευρώ και 12 εκατ. ευρώ για δύο έτη. Το ελληνικό κράτος πρέπει επίσης να πληρώσει τον εξοπλισμό, τις άδειες χρήσης λογισμικού και το κόστος φιλοξενίας του έργου.

Υπήρξε επίσης καταγγελία για παράτυπη πρόσβαση από μη εξουσιοδοτημένους λογαριασμούς στα συστήματα του ΕΣΗΔΗΣ, σύμφωνα με δύο υπαλλήλους με γνώση του θέματος, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία ενός συστήματος που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση χιλιάδων διαγωνιστικών διαδικασιών αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.

Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης της Ελλάδας δήλωσε ότι δεν υπήρξε καμία παραβίαση του συστήματος και ότι δεν έχει υποβληθεί καμία καταγγελία.

Εκπρόσωπος της Επιτροπής επιβεβαίωσε ότι έλαβε επιστολή από την European Dynamics σχετικά με τον διαγωνισμό ΕΣΗΔΗΣ και ότι κοινοποίησε όλες τις σχετικές πληροφορίες στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).

«Θα συνεχίσουμε να χειριζόμαστε κάθε πληροφορία ή καταγγελία που ενδέχεται να λάβουμε στο πλαίσιο των εξουσιών που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ και τον κανονισμό RRF», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.

Αξιωματούχος με γνώση του θέματος δήλωσε στο Politico ότι η EPPO ζήτησε από την ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού τα στοιχεία που συγκέντρωσε.

Το πρόβλημα στην Ελλάδα με τους δημόσιους διαγωνισμούς Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ στην οποία υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο κατανομής αυτών των κονδυλίων. Εκτός από τις συλλήψεις στην ιταλική υπόθεση, η OLAF ερευνά πιθανή απάτη με τη χρήση των χρημάτων ανάκαμψης της Ε.Ε μετά την πανδημία σε διάφορες χώρες της Ένωσης.

Ωστόσο, τα προβλήματα με τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται να αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα στην Ελλάδα. Εδώ και καιρό υπάρχει έντονη κριτική στη χώρα σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής των δημόσιων διαγωνισμών, με ισχυρισμούς ότι οι εταιρείες συνεργάζονται για το πώς και πότε θα υποβάλουν κάποια προσφορά, αντί να τους επιτρέπεται να είναι ανταγωνιστικές και να προσφέρουν καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής.

Άνθρωποι με γνώση του θέματος αναφέρουν αδιαφανείς διαδικασίες και παραχωρήσεις προς τις εταιρείες. Παρά τις πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από τους διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για τα χρήματα διάσωσης κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, η έρευνα δείχνει ότι η διαφθορά έχει χειροτερέψει παρά βελτιωθεί.

Στον τομέα της τεχνολογίας, οι εταιρείες αναφέρουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια καθώς δεν καταφέρνουν να κερδίσουν κυβερνητικές συμβάσεις, ενώ σε άλλες, ορισμένες πολύ μικρές σε μέγεθος, έχουν ανατεθεί έργα αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Τι βρήκαν σε 110 δημόσιους διαγωνισμούς στην Ελλάδα Το Politico εξέτασε 110 ελληνικούς δημόσιους διαγωνισμούς που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ, κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης, μεταξύ 2021 και Ιανουαρίου 2024.

Η συντριπτική πλειονότητα των συμβάσεων, 101 προσφορές, ανατέθηκαν σε μία από τις 10 εταιρείες που ερευνώνται και δεν ανταγωνίστηκαν με κανέναν άλλο υποψήφιο. Μόνο σε εννέα διαγωνισμούς υπήρχαν περισσότερες από μία προσφορές.

Ακόμη και σε διαγωνισμούς όπου πολλές εταιρείες υπέβαλαν προσφορά, κάθε εταιρεία είχε φαινομενικά υποβάλει προσφορά μόνο για ένα μοναδικό τμήμα.

Όταν ζητήθηκε σχόλιο, εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε ότι οι αποφάσεις για την ανάθεση συμβάσεων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των αρμόδιων ελληνικών αρχών.

«Η πρωταρχική ευθύνη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ και τους εθνικούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις ανήκει στα κράτη μέλη», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.

Μία στις δύο δημόσιες συμβάσεις στην Ελλάδα έπειτα από μόνο μία προσφορά Η καταγγελία της European Dynamics διαβιβάστηκε στην OLAF, η οποία την έστειλε στην EPPO για έρευνα για «πιθανά ποινικά αδικήματα για τα οποία η EPPO είναι αρμόδια να διεξάγει έρευνα», σύμφωνα με διάφορους αξιωματούχους με γνώση της υπόθεσης.

Εκτός από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, έφοδοι πραγματοποιήθηκαν στις εταιρείες πληροφορικής και λογισμικού Byte, Uni Systems, Netcompany-Intrasoft, Space Hellas, Cosmos Business Systems και στις δύο εταιρείες συμβούλων Toolbox και Active.

«Η OLAF δεν εκδίδει συνήθως σχόλια σχετικά με υποθέσεις που μπορεί να χειρίζεται ή να μην χειρίζεται, προκειμένου να προστατεύσει το απόρρητο τυχόν ερευνών και των πιθανών δικαστικών διαδικασιών που θα ακολουθήσουν, καθώς και για να διασφαλίσει τον σεβασμό των προσωπικών δεδομένων και των διαδικαστικών δικαιωμάτων», σχολίασε η OLAF.

Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου το 2021, περίπου το 42,4% των δημόσιων συμβάσεων στην Ελλάδα ανατέθηκαν μετά από μόνο μία προσφορά. Το 2011, το 15% των συμβάσεων κλείδωσαν με μόνο μία προσφορά.

Το ποσοστό των διαγωνισμών με μία μόνο προσφορά σε χώρες με παρόμοιο πληθυσμό, όπως η Πορτογαλία, το Βέλγιο και η Τσεχική Δημοκρατία, ήταν 31,6%, 27,1% και 47,8% αντίστοιχα.

Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται συχνά από στελέχη των επιχειρήσεων είναι ότι το μοτίβο των διαγωνισμών με μία προσφορά οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν εκατοντάδες ανοιχτές ευκαιρίες για διαγωνισμούς και ότι οι επιχειρήσεις δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους για να συμμετάσχουν σε όλους.

Έντονη αντίδραση ΣΥΡΙΖΑ: Δώστε τη λίστα των επιχειρήσεων Σχολιάζοντας το θέμα, ο ΣΥΡΙΖΑ τόνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται «απολύτως εκτεθειμένη» σε σχέση με το ζήτημα της χρηματοδότησης έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Όπως αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, «οι σημερινές αποκαλύψεις στο πρωτοσέλιδο θέμα της ευρωπαϊκής ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Politico για έρευνες σε σχέση με πιθανή απάτη στη χορήγηση 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης σε μόλις 10 εταιρείες στην Ελλάδα, επιβεβαιώνουν το σύνολο των ενστάσεων που έχει καταθέσει έως τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ για την επιλεκτική διάθεση των ευρωπαϊκών πόρων».

«Σύμφωνα με το δημοσίευμα, την έρευνα για πιθανή απάτη επιβεβαίωσε το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, ενώ η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού έκανε ήδη ελέγχους στα γραφεία τριών μεγάλων εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, σε πέντε εταιρείες πληροφορικής και σε δύο εταιρείες συμβούλων. Η έρευνα στη χώρα μας επικεντρώνεται στις διαδικασίες των δημόσιων προσφορών, καθώς οι εμπλεκόμενες εταιρείες κατηγορούνται ότι συνενώθηκαν για να μην ανταγωνιστούν για την ίδια σύμβαση περιορίζοντας με αυτόν το τρόπο τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν», σημειώνει ο ΣΥΡΙΖΑ και καταλήγει:

«Είναι προφανές πως μετά τις αποκαλύψεις του Politico, τόσο το Μέγαρο Μαξίμου όσο και το Υπουργείο Ανάπτυξης οφείλουν να δώσουν άμεσα απαντήσεις, καθώς και τον κατάλογο όλων των επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκαν έως τώρα με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης».