Οι μαθητές στη Σερβία μετέτρεψαν την τραγωδία σε εθνικό κίνημα για αλλαγή – Γιατί η Ευρώπη κοιτάει αλλού;

Οι θάνατοι αυτοί προκάλεσαν το μεγαλύτερο κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στη Σερβία υπό την ηγεσία φοιτητών από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 2000.

Οι διαμαρτυρίες αποτελούν την πιο σοβαρή απειλή για την εξουσία του προέδρου της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς από τότε που έγινε πρωθυπουργός το 2014 και πρόεδρος το 2017.

Το κίνημα διαμαρτυρίας ανέδειξε την αυξανόμενη αυταρχική διακυβέρνηση του Βούτσιτς και την εκτεταμένη διαφθορά στη Σερβία, σύμφωνα με το The Conversation.

Φονική διαφθορά

Οι Σέρβοι υποστηρίζουν ότι η φονική κατάρρευση της στέγης προκλήθηκε από την κυβερνητική διαφθορά.

Ο σταθμός ανακαινίστηκε από κοινοπραξία υπό κινεζική ηγεσία στο πλαίσιο των επενδύσεων της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road Initiative και των αυξανόμενων πολιτικών δεσμών της Κίνας με τη Σερβία.

Η κινεζική κοινοπραξία και ο Βούτσιτς ωστόσο αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν τη σύμβαση προμήθειας για την αποκατάσταση του σιδηροδρομικού σταθμού κατόπιν αιτήματος των διαδηλωτών.

Οι διαδηλωτές έχουν τέσσερα αιτήματα:

• τη δημοσίευση όλων των εγγράφων προμηθειών που αφορούν την ανακαίνιση του σταθμού
• τη διακοπή της δίωξης των φοιτητών που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων
• τη δίωξη της αστυνομίας και των δυνάμεων ασφαλείας που συμμετείχαν σε επιθέσεις εναντίον φοιτητών κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων
• την αύξηση κατά 20% του προϋπολογισμού για την τριτοβάθμια εκπαίδευση

Ωστόσο, η σερβική κυβέρνηση και τα ΜΜΕ – τα περισσότερα από τα οποία ο Βούτσιτς ελέγχει μέσω ενός δικτύου πολιτικών πελατειακών σχέσεων – υποβαθμίζουν τις διαμαρτυρίες και απειλούν τους φοιτητές.

Ο Βούτσιτς ισχυρίζεται ότι ξένες δυνάμεις βρίσκονται πίσω από τις διαδηλώσεις για να τον ανατρέψουν και να αποσταθεροποιήσουν τη Σερβία.

Η Ρωσία και η Κίνα από τη μεριά τους έχουν υποστηρίξει πλήρως τους ισχυρισμούς του Βούτσιτς ότι η χώρα είναι ο στόχος μιας δυτικής συνωμοσίας που ενορχηστρώνει τους διαδηλωτές και ανατρέπει τον πρόεδρο.

Η ιστορία της διαφθοράς στη Σερβία

Κατά τη δεκαετία μετά την ανατροπή του πρώην προέδρου Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, η Σερβία εφάρμοσε μια σειρά από δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και μέτρα κατά της διαφθοράς.

Ως αποτέλεσμα, η χώρα ανέβηκε στην 72η θέση μεταξύ 180 χωρών στον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας το 2013.

Η Σερβία ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην ΕΕ το επόμενο έτος.

Ωστόσο, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Βούτσιτς, η Σερβία έγινε διαδοχικά πιο αυταρχική.

Η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη και η κυβέρνηση έχει εκμεταλλευτεί τις εντάσεις και την αστάθεια με τους περισσότερους γείτονές της στα δυτικά Βαλκάνια, κυρίως με το Κοσσυφοπέδιο, για πολιτικά οφέλη.

Πολλοί διεθνείς οργανισμοί που παρακολουθούν την καταπολέμηση της διαφθοράς, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία έχουν αναφέρει τις αυταρχικές τάσεις του Βούτσιτς και τη διαφθοράστη Σερβία.

Μια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2024 περιγράφει τη Σερβία ως «ψηφιακή φυλακή».

Έχει αναφερθεί ότι οι σερβικές αρχές χρησιμοποιούν τεχνολογία παρακολούθησης για την καταστολή των διαδηλωτών και άλλων πολιτικών αντιπάλων.

Ίσως αυτό να ακούγεται οικείο στην Ελλάδα…

Διεθνής αντίδραση

Η ΕΕ παρέμεινε ως επί το πλείστον σιωπηλή από την έναρξη των διαδηλώσεων.

Αφού έλαβε επιστολές από ΜΚΟ και ακτιβιστές, η Επίτροπος της ΕΕ για τη Διεύρυνση Μάρτα Κος δήλωσε ότι η ΕΕ παρακολουθεί τις διαδηλώσεις στη Σερβία και υποστήριξε το κράτος δικαίου και την ελευθερία του συνέρχεσθαι.

Αυτό απέχει πολύ από την αντίδραση της ΕΕ στις διαδηλώσεις στη Γεωργία πέρυσι. Η πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε δηλώσει τότε ότι «ο γεωργιανός λαός αγωνίζεται για τη δημοκρατία», αλλά τώρα παρέμεινε σιωπηλή.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αυτή η (έλλειψη) αντίδρασης οφείλεται στο γεγονός ότι τον Αύγουστο του 2024, ο Βούτσιτς συνήψε συμφωνία με την ΕΕ για την παροχή λιθίου στο μπλοκ – ένα πλεονέκτημα για την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων στην ΕΕ.

Τι θα ακολουθήσει για τη Σερβία;

Ο πρωθυπουργός της Σερβίας, Μίλος Βούτσεβιτς, και ο δήμαρχος του Νόβι Σαντ, Μίλαν Γιούριτς, παραιτήθηκαν σε μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης των διαμαρτυριών. Μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού, ο Βούτσιτς δήλωσε ότι είναι ανοιχτός στο να δημοσιοποιήσει η νέα κυβέρνηση τα έγγραφα σχετικά με την κατάρρευση του σταθμού.

Αν και αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι οι διαδηλώσεις χαλαρώνουν τον έλεγχο του Βούτσιτς, το κίνημα έχει ενταθεί και έχει εξαπλωθεί σε περισσότερες από 200 πόλεις από την 1η Φεβρουαρίου.

Ο Βούτσιτς δεσμεύτηκε είτε να σχηματίσει νέα κυβέρνηση εντός ενός μηνός είτε να οργανώσει νέες βουλευτικές εκλογές την άνοιξη για να αντιμετωπίσει τα αιτήματα των διαδηλωτών. Ωστόσο, αυτό μόλις και μετά βίας θα κάλυπτε τις ρωγμές της συστημικής διαφθοράς στη Σερβία.

Η αξία της αντίδρασης

Το φοιτητικό κίνημα αποκάλυψε πώς η δημοκρατία και το κράτος δικαίου έχουν διαβρωθεί από τότε που ο Βούτσιτς ανέβηκε στην εξουσία το 2014.

Οι διαμαρτυρίες αποκάλυψαν επίσης τη συνενοχή της διεθνούς κοινότητας στην υποστήριξη του Βούτσιτς με την προϋπόθεση ότι είναι εποικοδομητικός εταίρος για την περιφερειακή συνεργασία και τη σταθερότητα στα δυτικά Βαλκάνια.

Για να έχουν όμως διαρκή αντίκτυπο στη Σερβία, οι διαδηλωτές θα πρέπει επίσης να απαιτήσουν μια μεταβατική κυβέρνηση που θα αναλάβει την καταπολέμηση της διαφθοράς και τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση του κράτους δικαίου και τη διοργάνωση των επόμενων εκλογών.

Η ΕΕ πρέπει επίσης να διαδραματίσει έναν ρόλο εδώ.

Με το να μην ασκεί πίεση , η ΕΕ ενισχύει τις αυταρχικές του τάσεις.

Η ΕΕ πρέπει επίσης να υποστηρίξει δημόσια τους διαδηλωτές φοιτητές που θέλουν η Σερβία να γίνει πιο δημοκρατική και υπεύθυνη.

Εξάλλου, οι φοιτητές αγωνίζονται για τα ίδια τα ιδανικά στα οποία στηρίχθηκε η ΕΕ.

Αλλά ακόμα και αν η ΕΕ δεν αναγνωρίσει την αξία των διαδηλώσεων, η λαϊκή αντίδραση στη Σερβία αποτελεί ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση για την Ελλάδα στην τραγωδία των Τεμπών.

Πηγή: pagenews.gr