Θα βρει η Ευρώπη τη θέση της στη νέα παγκόσμια σκηνή;

Μέσα σε λίγες εβδομάδες, το 2025 έφερε θεμελιώδεις αλλαγές και προκλήσεις στην παγκόσμια οικονομία, ανατρέποντας τις βασικές παραδοχές που καθόριζαν την πολιτική οικονομία από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την ψήφο των ΗΠΑ υπέρ της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και της Βόρειας Κορέας εναντίον των συμμάχων τους, μέχρι τις απειλές για προσάρτηση εδαφών, τους εμπορικούς πολέμους και τις απειλές μαζικών απελάσεων, η Ευρώπη καλείται να επανακαθορίσει άμεσα τον παγκόσμιο ρόλο και την ηγεσία της.

Το οικονομικό αποτέλεσμα, που αρχικά φαινόταν να προμηνύει θετικές προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία και την πολιτική σταθερότητα, έχει αλλάξει δραματικά προς το χειρότερο.

Στις ΗΠΑ, η οικονομία βρίσκεται σε κίνδυνο να εισέλθει σε ύφεση. Μια τέτοια ύφεση στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού θα έχει αναπόφευκτα αρνητικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.

Το ζήτημα της ενότητας της Ευρώπης

Η οικονομική και πολιτική αστάθεια φαίνεται ότι θα συνεχιστεί, όπως υποδεικνύει ο αναδυόμενος εμπορικός πόλεμος. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν λάβει δημοσιονομικά μέτρα που θα θεωρούνταν ριζοσπαστικά πριν από λίγο καιρό: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την πρωτοβουλία ReArm, ενώ στη Γερμανία επιτεύχθηκε μια ιστορική πολιτική συμφωνία για τις αμυντικές επενδύσεις. Παρόμοια ανακοίνωση έκανε και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ.

Η γενική κατεύθυνση είναι σαφής: υπάρχει μια στροφή προς μια πιο ενοποιημένη Ευρώπη στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας, της άμυνας και της οικονομικής πολιτικής. Είναι ήδη προφανές ότι οι δαπάνες για στρατιωτικό εξοπλισμό κατευθύνονται προς το εσωτερικό της ΕΕ.

Η Ευρώπη και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ ήδη διαφοροποιούν τους εμπορικούς τους εταίρους. Στις 17 Ιανουαρίου 2025, η ΕΕ και το Μεξικό ολοκλήρωσαν τις διαπραγματεύσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής τους συμφωνίας. Το ίδιο ισχύει και για την ΕΕ και τη Χιλή, καθώς η Ένωση ολοκλήρωσε μια 25ετή διαπραγμάτευση και υπέγραψε τη συμφωνία με τη Mercosur.

Επιπλέον, αναμένεται να συναφθεί μια εμπορική συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και της Ινδίας προς το τέλος του τρέχοντος έτους. Παράλληλα, η ΕΕ επιταχύνει τις εμπορικές διαπραγματεύσεις με την Ινδονησία και τις Φιλιππίνες, ενώ έχει επανεκκινήσει τις συνομιλίες με τη Μαλαισία.

Εργασιακές σχέσεις και κοινωνικό κράτος

Η ασφάλεια, ωστόσο, περιλαμβάνει περισσότερα από όπλα και ευημερία. Αφορά επίσης και την εμπορική πολιτική. Όπως επισημαίνουν πολιτικοί και αναλυτές στο Social Europe, η μείωση της πολιτικής σταθερότητας στην Ευρώπη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη λιτότητα και στις επιθέσεις κατά του κράτους πρόνοιας και των δικαιωμάτων των εργαζομένων που τη συνοδεύουν.

Η ενίσχυση του κράτους πρόνοιας και η ανασυγκρότηση της θέσης των εργαζομένων στην πολιτική οικονομία της Ευρώπης είναι απαραίτητες για την πολιτική συνοχή. Αυτή η συνοχή είναι θεμελιώδης τόσο για την αποτελεσματική ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας όσο και για μια δυναμική ευρωπαϊκή αντίδραση στην απειλή της κλιματικής αλλαγής.

Η Ευρώπη πρέπει να αναγνωρίσει την ανάγκη για μια πιο δυναμική αντίδραση από το κράτος σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, ειδικά σε τομείς όπως η στέγαση και η υγεία. Αυτή η ανάγκη αποτελεί κεντρικό σημείο της δημόσιας δυσαρέσκειας σχετικά με τη δημοκρατία.

Με την αποχώρηση των ΗΠΑ από την παγκόσμια αναπτυξιακή πολιτική και τον πρόσφατο περιορισμό του ηγετικού τους ρόλου στο ζήτημα του κλίματος, η ΕΕ καλείται να αναλάβει πρωτοβουλίες για να καλύψει το κενό στην παγκόσμια ηγεσία. Αυτό απαιτεί την αναθεώρηση και την ενίσχυση των υφιστάμενων αναπτυξιακών πολιτικών της Ευρώπης.

Τραμπ και γεωπολιτικές ανακατατάξεις

Για να αντιμετωπιστούν οι αλληλένδετες και αυξανόμενες κρίσεις της χρηματοδότησης της ανάπτυξης και της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες θα επιδεινωθούν χωρίς κατάλληλη ηγεσία, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με τους αναπτυσσόμενους γίγαντες των αναδυόμενων αγορών, όπως η Ινδία, η Ινδονησία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τις κλιματικές δεσμεύσεις, η διάλυση της USAID και οι παγκόσμιες συνέπειές της, η στάση του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στον Καναδά, τη Γροιλανδία και τη διώρυγα του Παναμά, καθώς και οι συνεχείς αλλαγές στην πολιτική του σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε γεωπολιτικές μεταβολές.

Όλα αυτά δημιουργούν σαφείς προκλήσεις για τα κράτη πρόνοιας της Ευρώπης και επηρεάζουν τον ρόλο της στον παγκόσμιο χάρτη. Αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή, όχι μόνο για να ενισχύσει την άμυνά της, αλλά κυρίως για να διατηρήσει τη δυναμική της στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης.

Πηγή: Pagenews.gr