Moody’s: Οι τιμές ενέργειας στην Ευρώπη δεν θα επηρεαστούν από λήξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας

Ο οίκος Moody’s αμφιβάλλει ότι μια συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα έφερνε περαιτέρω ανακούφιση στις τιμές του φυσικού αερίου

Ενώ η έναρξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας στις αρχές του 2022 οδήγησε σε τεράστιες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων, ιδίως στην Ευρώπη, αυτό το σοκ έχει εξασθενήσει καθώς εξασφαλίστηκε εναλλακτικός εφοδιασμός και η Ευρώπη επιτάχυνε τη στροφή της προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σημειώνει η Moody’s Analytics. Ωστόσο, όπως επισημαίνει, υπάρχουν λόγοι που αμφιβάλλει ότι μια συμφωνία εκεχειρίας θα έφερνε περαιτέρω ανακούφιση.

Σε αυτό το πλαίσιο ο οίκος εξετάζει αναλυτικά διάφορα ερωτήματα γύρω από την αγορά Ενέργειας της Ευρώπης και την πολιτική που ακολουθείται, εξηγώντας ουσιαστικά γιατί οι υψηλές τιμές είναι η νέα κανονικότητα για το φυσικό αέριο – ειδικά έπειτα και από την πρόσφατη πρόταση-απόφαση της ΕΕ για την απαγόρευση νέων συμβάσεων φυσικού αερίου με τη Ρωσία έως το τέλος του 2027 .

Σε ποιο βαθμό έχει απομακρυνθεί η ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο και πώς βρήκε εναλλακτικούς προμηθευτές;

Η ΕΕ έχει κάνει μια σημαντική στροφή μακριά από το ρωσικό φυσικό αέριο από την έναρξη του πολέμου, επισημαίνει η Moody’s Analytics. Πριν από την εισβολή, το ρωσικό φυσικό αέριο αντιπροσώπευε περισσότερο από το 40% της προσφοράς της Ευρώπης. Μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2022, αυτό είχε μειωθεί σε λιγότερο από 20%, κυρίως λόγω του σαμποτάζ του Nord Stream 1 και των σκόπιμων μειώσεων των ρωσικών εξαγωγών. Για να το αντισταθμίσει αυτό, η ΕΕ ξεκίνησε το σχέδιο RePowerEU, το οποίο περιελάμβανε κοινή προμήθεια φυσικού αερίου και ταχεία επέκταση των υποδομών εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η Ευρώπη αύξησε την ικανότητα εισαγωγής LNG κατά 21% από το 2021 έως το 2023 και κατά 67% έως το 2024, φτάνοντας τα 260 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η κατασκευή πλωτών μονάδων επαναεριοποίησης  επέτρεψε την ταχύτερη ανάπτυξη σε σύγκριση με τους παραδοσιακούς χερσαίους τερματικούς σταθμούς.

Οι ΗΠΑ έχουν αναδειχθεί ως ο κυρίαρχος προμηθευτής LNG, αντιπροσωπεύοντας το 47% των εισαγωγών της ΕΕ, ενώ το μερίδιο της Ρωσίας έχει μειωθεί κάτω από το 15%. Αυτός ο μετασχηματισμός επιτεύχθηκε μέσω συντονισμένων προσπαθειών μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών, των φορέων εκμετάλλευσης δικτύων και των κυβερνήσεων, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό επίτευγμα σε επίπεδο υλικοτεχνικής υποστήριξης και πολιτικής.

Δημιουργεί η εξάρτηση από το LNG των ΗΠΑ ένα νέο πρόβλημα;

Ενώ η εξάρτηση της ΕΕ από το LNG των ΗΠΑ έχει αυξηθεί σημαντικά, υπάρχει σαφής αναγνώριση των κινδύνων που συνδέονται με την αντικατάσταση ενός κυρίαρχου προμηθευτή με έναν άλλο, σημειώνει η Moody’s Analytics Η ΕΕ είναι επιφυλακτική ως προς τη δημιουργία μιας νέας εξάρτησης από τις ΗΠΑ, ειδικά δεδομένης της πιο αντιφατικής στάσης της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη. Παρόλο που η ΕΕ θα μπορούσε, βραχυπρόθεσμα, να αυξήσει περαιτέρω τις εισαγωγές LNG των ΗΠΑ για να αντικαταστήσει πλήρως το ρωσικό φυσικό αέριο, είναι απρόθυμη να το πράξει. Η στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ δίνει έμφαση στη διαφοροποίηση, αναζητώντας πρόσθετες προμήθειες από χώρες όπως το Κατάρ και συνεχίζοντας να μειώνει τη συνολική κατανάλωση φυσικού αερίου. Στόχος είναι να αποφευχθεί η υπερβολική εξάρτηση από οποιονδήποτε μεμονωμένο προμηθευτή, διατηρώντας την ευελιξία σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον.

Πώς κατάφερε η ΕΕ να μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου; Είναι βιώσιμο;

Η ΕΕ κατάφερε να μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά περίπου 20% από την έναρξη του πολέμου, μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας. Αυτό επιτεύχθηκε μέσω ενός συνδυασμού μέτρων αποδοτικότητας που βασίζονται σε πολιτικές στο πλαίσιο του σχεδίου RePowerEU και διαρθρωτικών αλλαγών στην οικονομία.

Η ΕΕ αύξησε επίσης τους στόχους της για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στοχεύοντας στο 45% του ενεργειακού μείγματος να προέρχεται από ΑΠΕ έως το 2030, από τον προηγούμενο στόχο του 40%. Η αυξημένη επένδυση σε αιολική και ηλιακή ενέργεια έχει υποστηρίξει αυτή τη μετάβαση, τονίζει ο οίκος. Ωστόσο, μέρος της μείωσης της χρήσης φυσικού αερίου οφείλεται στην απώλεια ανταγωνιστικότητας και στη διαρθρωτική αδυναμία στις ενεργοβόρες βιομηχανίες, ιδίως στη Γερμανία.

Ενώ η ώθηση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πιθανό να συνεχιστεί, η διατήρηση του πρόσφατου ρυθμού προόδου μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, καθώς η άμεση ενεργειακή κρίση έχει εξασθενήσει επισημαίνει η Moody’s. Παρ’ όλα αυτά, μια σημαντική ανάκαμψη της κατανάλωσης φυσικού αερίου της ΕΕ τα επόμενα χρόνια φαίνεται απίθανη, όπως εκτιμά.

Σημαίνει αυτό ότι η ΕΕ δεν θα αγοράσει ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες αμερικανικού LNG;

Δεδομένης της μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου και της δέσμευσης της ΕΕ για επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δεν υπάρχει μεγάλη ανάγκη η ΕΕ να αυξήσει σημαντικά τις αγορές αμερικανικού LNG πέρα από τα τρέχοντα επίπεδα, σημειώνει ο οίκος. Και όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ενώ οι ΗΠΑ παραμένουν βασικός προμηθευτής, η στρατηγική της ΕΕ είναι να διαφοροποιήσει περαιτέρω τις πηγές και να μειώσει τις συνολικές εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.

Παρόλο που οι αυξημένες αγορές LNG από την ΕΕ έχουν προταθεί ως πιθανή παραχώρηση στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση Τραμπ, όλα αυτά υποδηλώνουν ότι μια σημαντική αύξηση των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ είναι απίθανη.

Αν η Ευρώπη έχει επιτύχει να αλλάξει τον εφοδιασμό της με φυσικό αέριο, γιατί οι τιμές εξακολουθούν να είναι τόσο υψηλές;

Παρά την επιτυχή απομάκρυνση από το ρωσικό φυσικό αέριο, οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη παραμένουν υψηλές σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την πανδημία. Αυτό οφείλεται κυρίως στην απώλεια μακροπρόθεσμων, ευνοϊκών συμβάσεων αγωγών, οι οποίες έχουν αντικατασταθεί από πιο ασταθείς και συχνά ακριβότερες αγορές LNG, επισημαίνει ο οίκος. Το LNG είναι γενικά πιο ακριβό από το φυσικό αέριο λόγω του σχετικού κόστους μεταφοράς και επεξεργασίας, ενώ η αυξημένη παγκόσμια ζήτηση για LNG και το κόστος που σχετίζεται με την ταχεία επέκταση των υποδομών έχουν επίσης διαδραματίσει κάποιο ρόλο.

Ενώ οι τιμές έχουν μειωθεί σημαντικά από την κορυφή του 2022, εξακολουθούν να είναι υψηλότερες από ό,τι πριν από τον πόλεμο, βλάπτοντας την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας και στηρίζοντας το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, τονίζει η Moody’s. Οι πρόσφατες μειώσεις των τιμών αντανακλούν κυρίως τους αυξανόμενους κινδύνους ύφεσης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αλλά διαρθρωτικοί παράγοντες υποδηλώνουν ότι οι τιμές θα παραμείνουν πάνω από τα ιστορικά «φυσιολογικά» επίπεδα στο άμεσο μέλλον.

Ποιες είναι οι προοπτικές για τις τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη;

Παρά την πρόσφατη πτώση, η Moody’s αναμένει ότι οι τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα παραμείνουν σχετικά υψηλές, περίπου στα 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα το 2025 και το 2026. Ενώ μια διαρκής κατάπαυση του πυρός και η επανέναρξη της παροχής φυσικού αερίου μέσω ρωσικών αγωγών θα μπορούσαν θεωρητικά να μειώσουν τις τιμές αποκαθιστώντας τη φθηνότερη προσφορά, τέτοια σενάρια είναι πλέον εξαιρετικά απίθανα λόγω νομικών διαφορών, πολιτικών εμποδίων και της χαμηλής πιθανότητας μιας συνολικής ειρηνευτικής συμφωνίας.

Πράγματι, τονίζει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μόλις παρουσίασε νομοθεσία που αποσκοπεί στην απαγόρευση νέων συμβάσεων φυσικού αερίου με τη Ρωσία έως το τέλος του 2027. Αν και είναι πιθανό να αντιταχθούν σε αυτό πολλά κράτη μέλη που υποστηρίζουν την αύξηση των ρωσικών εισαγωγών, πρακτικά και νομικά εμπόδια καθιστούν αυτό το αποτέλεσμα αμφίβολο.

Τι γίνεται με το πετρέλαιο—πώς έχουν επηρεαστεί οι τιμές και ποιες οι προοπτικές;

Οι τιμές του πετρελαίου αρχικά αυξήθηκαν επίσης μετά τη ρωσική εισβολή, αντανακλώντας φόβους για διαταραχές στον εφοδιασμό. Ωστόσο, αυτές οι επιπτώσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί, με τις τιμές πλέον να περιορίζονται από την αυξημένη προσφορά από άλλους παραγωγούς όπως η Βραζιλία, η Γουιάνα, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, και πιο πρόσφατα από τους αυξανόμενους κινδύνους ύφεσης που προκύπτουν από τους δασμούς των ΗΠΑ.

Η αγορά είναι καλά εφοδιασμένη και ακόμη και οι πιθανές απώλειες από περαιτέρω ρωσικές κυρώσεις ή άλλα γεωπολιτικά γεγονότα δεν είναι πιθανό να περιορίσουν σημαντικά την προσφορά. Ως αποτέλεσμα, όπως εκτιμά η Moody’s, το αποτέλεσμα του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας είναι απίθανο να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές του πετρελαίου βραχυπρόθεσμα, με ευρύτερους οικονομικούς παράγοντες και τη δυναμική της παγκόσμιας προσφοράς να αποτελούν πλέον τις κυρίαρχες επιρροές.