Τουρκία δίχως εκλογές; Τι επιδιώκει το καθεστώς Ερντογάν και πόση ανοχή θα δείξουν οι Ευρωπαίοι;

Οι τουρκικές αρχές συνέλαβαν τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου — τον πιο σοβαρό πολιτικό αντίπαλο του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Ιμάμογλου υπηρετεί ως δήμαρχος από το 2019 και έχει νικήσει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν σε τρεις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Μετά την κράτησή του με αβάσιμες κατηγορίες για διαφθορά και υποβοήθηση της τρομοκρατίας, ο Ιμάμογλου αυτοανακηρύχθηκε «πολιτικός κρατούμενος», σημειώνοντας ότι περισσότερα από 100 άτομα, συμπεριλαμβανομένων ανώτερων συμβούλων του και δημοτικών συναδέλφων του, συνελήφθησαν μαζί του.

Με απλά λόγια, ο Ερντογάν διέταξε τη φυλάκιση του ανθρώπου που πιθανώς φοβάται περισσότερο — ενός αντιπάλου με μια αξιόπιστη πορεία για την εκδίωξή του στις επόμενες προεδρικές εκλογές.

Η συλλήψη του Ιμάμογλου πυροδότησε εκτεταμένες διαμαρτυρίες σε όλη την Τουρκία. Οι διαδηλωτές απαιτούν την απελευθέρωσή του και υπερασπίζονται μία από τις πιο βασικές αρχές της δημοκρατίας: το δικαίωμα των ψηφοφόρων να επιλέγουν τους ηγέτες τους. Σε αντίθεση με τις τακτικές του καθεστώτος, μέλη του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) εξέλεξαν με συντριπτική πλειοψηφία τον Ιμάμογλου ως υποψήφιο για την προεδρία, ακόμη και ενώ βρισκόταν πίσω από τα κάγκελα. Αυτές οι εξελίξεις υποδεικνύουν μια ανησυχητική πραγματικότητα: Ο Ερντογάν και το ΑΚΡ μπορεί να μην είναι πλέον πρόθυμοι να μεταβιβάσουν την εξουσία ειρηνικά μέσω εκλογών.

Τις εβδομάδες που ακολούθησαν τη φυλάκιση του Ιμάμογλου, η διεθνής θέση της Τουρκίας έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Η Γερμανία ανέστειλε την πώληση αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία, επικαλούμενη ανησυχίες για τους καταρρέοντες δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας. Αυτή δεν ήταν μια απλή συμβολική χειρονομία. Η Ευρώπη βρίσκεται σε αυξημένη επιφυλακή λόγω της συνεχιζόμενης επιθετικότητας της Ρωσίας στην Ουκρανία και των αμφιβολιών για τη δέσμευση της Ουάσιγκτον στη διατλαντική συμμαχία. Η Γερμανία έλαβε σαφή θέση: Οι δημοκρατικοί κανόνες, όχι οι συμφωνίες συναλλακτικής ασφάλειας, αποτελούν το θεμέλιο της ευρωπαϊκής άμυνας. Ο ισχυρισμός του Ερντογάν ότι η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας την καθιστά απαραίτητο εταίρο ζυγίζεται τώρα σε σχέση με την αυταρχική πορεία της κυβέρνησής του – και κρίνεται ανεπαρκής.

Οι οικονομικές συνέπειες της σύλληψης του Ιμάμογλου ήταν επίσης σοβαρές. Η τουρκική λίρα κατρακύλησε έναντι του δολαρίου και του ευρώ, ωθώντας την κεντρική τράπεζα να διαθέσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από αποθεματικά για τη σταθεροποίηση του νομίσματος. Τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα το πρόσεξαν. Η Morgan Stanley, ένας από τους μεγαλύτερους οίκους συμψηφισμού στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τις δραστηριότητές της στην Τουρκία, επικαλούμενη την πλήρη κατάρρευση της εμπιστοσύνης στο νομικό και κανονιστικό περιβάλλον της χώρας. Η απόφαση του Ερντογάν να φυλακίσει τον Ιμάμογλου είχε εξαιρετικό κόστος για την τουρκική οικονομία.

Η διεθνής κοινότητα έχει συνηθίσει να παρακολουθεί καθώς η Τουρκία απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το κράτος δικαίου, με τους εταίρους της να αντιδρούν συχνά με συγκρατημένη ανησυχία. Ωστόσο, η φυλάκιση του Ιμάμογλου μπορεί να αποτελέσει κλιμάκωση – ένα σημάδι ότι ο Ερντογάν είναι πρόθυμος να παραιτηθεί εντελώς από τις εκλογές ή τουλάχιστον να αποκλείσει οποιονδήποτε βιώσιμο αντίπαλο από το να θέσει υποψηφιότητα. Και τα δύο σενάρια ισοδυναμούν με το τέλος της εκλογικής δημοκρατίας στην Τουρκία.

Δεν υπάρχει αξιόπιστη νομική βάση για τη φυλάκιση του Ιμάμογλου. Τα έγγραφα της κατηγορίας δεν διαθέτουν ουσιαστικά στοιχεία και δεν έχει εκδοθεί καταδίκη. Η σύλληψη διατάχθηκε από εισαγγελέα πιστό στο Υπουργείο Δικαιοσύνης του Ερντογάν, το οποίο εδώ και καιρό κατηγορείται ότι λειτουργεί ως πολιτικό εργαλείο και όχι ως αμερόληπτος νομικός θεσμός. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, οι αρχές συνέλαβαν επίσης τον νομικό σύμβουλο του Ιμάμογλου, καθώς και αρκετούς ανώτερους δημοτικούς αξιωματούχους. Δεν πρόκειται για έρευνα καλή τη πίστει για τοπική διαφθορά – είναι μια θρασύτατη προσπάθεια διάλυσης του πολιτικού μηχανισμού ενός αξιόπιστου αμφισβητία.

Ο Ερντογάν μπορεί τώρα να αισθάνεται τολμηρός να αποκλείσει ή να φυλακίσει προληπτικά οποιοδήποτε άτομο έχει τη δυνατότητα να τον νικήσει. Αν είναι ακόμα πιο τολμηρός, η Τουρκία μπορεί να εγκαταλείψει εντελώς τις ανταγωνιστικές εκλογές. Και στις δύο περιπτώσεις, το τουρκικό κοινό έχει ουσιαστικά απογυμνωθεί από το δικαίωμά του να επιλέγει τους ηγέτες του – κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην 101χρονη ιστορία της Δημοκρατίας.

Το οικονομικό βάρος των αυταρχικών ελιγμών του Ερντογάν μεταφέρεται απευθείας στον τουρκικό λαό. Η χρήση των αποθεματικών της κεντρικής τράπεζας από την κυβέρνηση για τη σταθεροποίηση της λίρας μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου έχει υπονομεύσει σοβαρά τη μακροπρόθεσμη εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η φυγή κεφαλαίων επιταχύνεται και η φήμη της Τουρκίας ως επενδυτικής οικονομίας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση.

Ωστόσο, η κυβέρνηση Ερντογάν συνεχίζει να προβάλλει μια εικόνα κανονικότητας. Ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, με πιο πρόσφατη στην Ουάσινγκτον, σε μια προσπάθεια να προσελκύσει επενδυτές. Το μήνυμά του είναι απλό και επικίνδυνα αφελές: Οι πολιτικές αναταραχές στην Τουρκία, υποστηρίζει, δεν πρέπει να αποθαρρύνουν το ξένο κεφάλαιο. Αυτή είναι μια άρνηση της πραγματικότητας. Η έκκληση του Σιμσέκ προϋποθέτει ότι οι παγκόσμιοι επενδυτές θα παραβλέψουν την κατάρρευση των δημοκρατικών θεσμών και την κατάρρευση της νομικής προστασίας. Αυτή η υπόθεση είναι μη ρεαλιστική.

Τελικά, ο στόχος του Ερντογάν δεν είναι πλέον να επιδιώκει μια λειτουργική δημοκρατία ή να διαχειρίζεται μια υγιή, βασισμένη σε κανόνες οικονομία. Ο μοναδικός του στόχος είναι η διατήρηση του καθεστώτος. Όλα τα άλλα – οι θεσμοί της Τουρκίας, η οικονομία της, η θέση της στον κόσμο—είναι αναλώσιμα.

Η συλλήψη του Ιμάμογλου δεν είναι απλώς ένα εσωτερικό ζήτημα. Είναι μια δοκιμασία για το πόσο μακριά μπορεί να αποκλίνει ένα μέλος του ΝΑΤΟ από τους δημοκρατικούς κανόνες πριν η διεθνής κοινότητα αντιδράσει ουσιαστικά. Εάν αφεθούν χωρίς αμφισβήτηση, οι ενέργειες του Ερντογάν κινδυνεύουν να δημιουργήσουν προηγούμενο για άλλες αυταρχικές κυβερνήσεις, οι οποίες μπορεί να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι οι δημοκρατικές εκλογές είναι προαιρετικές και οι πολιτικοί αντίπαλοι μπορούν να εξαλειφθούν χωρίς συνέπειες.

Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αναγνωρίσει ότι αυτό είναι ένα αποφασιστικό σημείο καμπής για το μέλλον της Τουρκίας ως δημοκρατίας. Η σιωπή θα ενθαρρύνει μόνο περαιτέρω καταστολή. Και το κόστος της αδράνειας—για την Τουρκία, για την περιοχή και για τη διατλαντική συμμαχία—θα είναι πολύ μεγαλύτερο μακροπρόθεσμα.

Πηγή: Pagenews.gr