Πώς η Apple έκανε την Κίνα τεχνολογική δύναμη

«Ηρθε. Απείλησε. Συνθηκολόγησε», γράφει σε άρθρο του στους λονδρέζικους Times ο Πάτρικ ΜακΓκί, απεσταλμένος των Financial Times στο Σαν Φρανσίσκο και συγγραφέας του βιβλίου «Η Apple στην Κίνα» που μόλις κυκλοφόρησε. Ο καναδικής καταγωγής δημοσιογράφος αναφέρεται, φυσικά, στον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κήρυξε πόλεμο δασμών σε όλον τον κόσμο και στη συνέχεια τον ανέστειλε για ενενήντα ημέρες σε όλες τις χώρες εξαιρουμένης της Κίνας.  Μετά, εξαίρεσε τις ηλεκτρονικές συσκευές ανεξαρτήτως χώρας. Tη Δευτέρα ανακοινώθηκε πως οι δύο πλευρές κατέληξαν σε μια σημαντική, αν και προσωρινή, συμφωνία, με τις ΗΠΑ να κατεβάζουν τους δασμούς σε όλα τα κινεζικά προϊόντα από το 145 στο 30% ενώ οι Κινέζοι από το 125 στο 10% για ενενήντα ημέρες. Η καλύτερη εξήγηση, σύμφωνα με τον Πάτρικ ΜακΓκί, όσον αφορά την αλλαγή στάσης του αμερικανού προέδρου, ειδικά για τα ηλεκτρονικά προϊόντα, έγκειται στο γεγονός πως η Apple, η μεγαλύτερη εταιρεία του κόσμου η αξία της οποίας ξεπερνά τα τρία τρισ. δολάρια, απώλεσε μέσα σε λίγες ημέρες 800 δισ. από την αγοραία αξίας της. Φυσικά και άλλες επιχειρήσεις υπέφεραν, «αλλά καμία αμερικανική εταιρεία δεν είναι τόσο πολύτιμη και εμβληματική όσο η Apple.

Και καμία δεν είναι τόσο εκτεθειμένη στην Κίνα, η οποία φιλοξενεί το 90% της παγκόσμιας παραγωγής του τεχνολογικού κολοσσού και μια επιχείρηση λιανικού εμπορίου αξίας 70 δισ. δολαρίων», γράφει ο δημοσιογράφος των Financial Times, ο οποίος από το 2019 έως το 2023 κάλυπτε σχεδόν αποκλειστικά την Apple. Ενώπιον της απώλειας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων, ο Τιμ Κουκ, το μεγάλο αφεντικό (CEO) της Apple από το 2011, φέρεται να τηλεφώνησε στον Λευκό Οίκο και να άσκησε πιέσεις για την εξαίρεση βασικών ηλεκτρονικών προϊόντων από τους δασμούς. Ωστόσο η στροφή του Τραμπ δεν αντικατοπτρίζει τόσο την επιρροή που μπορεί να ασκεί ο Κουκ όσο τον ασφυκτικό έλεγχο του Πεκίνου στις δραστηριότητες της Apple. Πριν από τη μερική (η οποία τη Δευτέρα έγινε σχεδόν ολική) οπισθοχώρηση του Τραμπ, οι κορυφαίοι σύμβουλοί του τον διαβεβαίωναν για τη μεταφορά της παραγωγής iPhone στις ΗΠΑ. Ομως, όπως εξηγεί ο ΜακΓκί, η Αμερική «δεν έχει την εμπειρική τεχνογνωσία, τον πυκνό πληθυσμό, τους χαμηλούς μισθούς ή ακόμα και τις υποδομές, ώστε να είναι ανταγωνιστική στην κατασκευή smartphones τόσο περίπλοκων όσο της Apple». Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι δύο εβδομάδες μετά από την ανακοίνωση των δασμών του Τραμπ, η Apple άρχισε να καταστρώνει σχέδια για τη συναρμολόγηση όλων των iPhones που προορίζονται για τις ΗΠΑ στην Ινδία έως το 2026. Ωστόσο σύμφωνα με τον συγγραφέα του πολυαναμενόμενου «Η Apple στην Κίνα» δεν υπάρχει καμία πιθανότητα η Apple να εγκαταλείψει ποτέ την Κίνα: «Η αλήθεια είναι ότι η Apple δεν θα ήταν Apple χωρίς την Κίνα. Κανένα άλλο μέρος στον κόσμο δεν μπορεί ούτε κατά διάνοια να προσφέρει τον κατάλληλο συνδυασμό ποιότητας, κλίμακας και ευελιξίας που απαιτείται για την παραγωγή και την εξαγωγή σχεδόν μισού δισεκατομμυρίου προϊόντων τεχνολογίας κάθε χρόνο», γράφει. Αλλά το κυρίαρχο αφήγημα όσον αφορά την Apple στην Κίνα είναι αξιοσημείωτα περιορισμένο και, ως εκ τούτου, τρόπον τινά παραπλανητικό.

 Τις τελευταίες δύο δεκαετίες μεγάλο μέρος της κάλυψης (των δραστηριοτήτων της Apple στην Κίνα) επικεντρωνόταν στην «ανία της συναρμολόγησης» των προϊόντων της, με καταγγελίες για υπερβολικά χαμηλούς μισθούς, ανήλικους εργάτες, 16ωρες εργάσιμες ημέρες, μια σειρά αυτοκτονιών σε ένα εργοστάσιο συναρμολόγησης το 2010 και καταναγκαστική εργασία από μέλη της (υπό δίωξη) μειονότητας των Ουιγούρων. «Αυτή η αφήγηση δεν ήταν εντελώς στρεβλή», γράφει ο ΜακΓκί, σημειώνοντας πως η Apple κατάρτισε ένα πρόγραμμα ευθύνης των προμηθευτών της ως απάντηση στις καταγγελίες, δεσμευόμενη για βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Ωστόσο δεν αντιλήφθηκε το πιο σημαντικό: ότι το Πεκίνο επέτρεψε στην Apple να συνεχίσει τις δραστηριότητές της στην Κίνα, ώστε να μπορέσει να την εκμεταλλευτεί και να καταστεί η ίδια μια τεχνολογική υπερδύναμη. Από αυτήν την άποψη εάν ισχύει, όντως, ότι η «Apple δεν θα ήταν Apple χωρίς την Κίνα», εξίσου αλήθεια είναι πως «ούτε η Κίνα θα ήταν σήμερα η Κίνα δίχως της Apple». Αρκεί να σημειωθεί πως οι επενδύσεις του αμερικανικού τεχνολογικού κολοσσού στη χώρα υπήρξαν πραγματικά θεαματικές, ξεπερνώντας ακόμη και τις επενδύσεις του Σχεδίου Μάρσαλ (του τετραετούς προγράμματος της Αμερικής για την αρωγή της Ευρώπης μετά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) σε κόστος, ανθρωποώρες και αντίκτυπο.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ίδιας της εταιρείας από το 2008 η Apple έχει εκπαιδεύσει τουλάχιστον 28 εκατομμύρια εργαζόμενους -Κινέζους στην συντριπτική τους πλειονότητα- δηλαδή περισσότερους από ολόκληρο το εργατικό δυναμικό της Καλιφόρνιας. Με λίγα λόγια αυτό που υποστηρίζει και εξηγεί ο Πάτρικ ΜακΓκί στο βιβλίο του είναι πως η Apple, τροφοδοτώντας τις δικές της παγκόσμιες φιλοδοξίες, συνέβαλε σημαντικά στην οικονομική αλλά και τεχνολογική άνοδο της Κίνας, τόσο ώστε η Χώρα του Δράκου να μπορεί να ανταγωνίζεται (έως και απειλητικά) τις ΗΠΑ. Οπως είναι γνωστό σε όλους η Apple ιδρύθηκε σε ένα γκαράζ, στο Λος Αλτος της Καλιφόρνιας, το 1976, από δύο συνονόματους νεαρούς που είχαν εγκαταλείψει τις σπουδές τους, τον Στιβ Βόζνιακ και τον Στιβ Τζομπς: λίγους μήνες μετά από την αποχώρηση του Βόζνιακ το 1985, εκδιώχθηκε και ο Τζομπς, αλλά επέστρεψε το 1997 για να σώσει την εταιρεία από τη χρεοκοπία. Ο Στιβ Τζομπς πέθανε από καρκίνο στο πάγκρεας το 2011.

Η ιστορία του, όπως και του Στιβ Βόζνιακ, είναι ευρέως γνωστές. Το πώς, όμως, η Apple συνέδεσε τις τύχες της με την Κίνα έχει σε μεγάλο βαθμό  αγνοηθεί. Αυτό που είναι γνωστό είναι πως ο Τιμ Κουκ, ένας ειδικός στη διοίκηση (operations management) τον οποίο ο Στιβ Τζομπς προσέλαβε το 1998 από την Compaq, συνέβαλε σημαντικά στη διάσωση της Apple, κλείνοντας τα εργοστάσιά της σε τρεις ηπείρους (Αμερική, Ευρώπη, Ασία) και μεταφέροντας την  παραγωγή στην Κίνα, έχοντας δελεαστεί κυρίως από τη φαινομενικά ανεξάντλητη προσφορά φθηνού εργατικού δυναμικού. Πολύ σύντομα η εταιρεία άρχισε να στέλνει χιλιάδες μηχανικούς στη Κίνα, εκπαιδεύοντας, συγχρόνως, εκατομμύρια εργάτες, και επενδύοντας εκατοντάδες εκατ. δολάρια, καταφέρνοντας, τελικά, να στήσει την πιο εξελιγμένη εφοδιαστική αλυσίδα στον κόσμο. Αυτό επέτρεψε στην Apple να παράγει -σε απίστευτο αριθμό και με τεράστιο κέρδος- ορισμένα από τα πιο εμβληματικά προϊόντα του 21ου αιώνα. Συγχρόνως, όμως, αν και σε μεγάλο βαθμό ακούσια, η Apple δημιούργησε μια προηγμένη βιομηχανία ηλεκτρονικών εντός της Κίνας, ανακαλύπτοντας, στη συνέχεια, ότι οι τεράστιες επενδύσεις της σε τεχνολογικές αναβαθμίσεις είχαν, τελικά, εφοδιάσει το Πεκίνο με ένα εργαλείο που θα μπορούσε να μετατρέψει σε ισχυρό όπλο.

Στις περισσότερες από 400 σελίδες του «Η Apple στην Κίνα» ο Πάτρικ ΜακΓκί, βασιζόμενος σε περισσότερες από 200 συνεντεύξεις που πήρε από πρώην διοικητικά στελέχη και μηχανικούς της κορυφαίας αμερικανικής εταιρείας, αποκαλύπτει πώς η επιλογή του Κουπερτίνο να εδραιώσει την εφοδιαστική του αλυσίδα στην Κίνα, άρχισε να καθιστά την Apple ολοένα πιο ευάλωτη στις όποιες ιδιοτροπίες του κινεζικού καθεστώτος. Η αφήγηση εκτείνεται σε τρεις δεκαετίες και είναι γεμάτη με νέες λεπτομέρειες, ζωντανούς χαρακτήρες καθώς και ένα ανησυχητικό συμπέρασμα όσον αφορά το μέλλον της Apple αλλά και των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας. 

Πηγή: pagenews.gr