Ο Τραμπ αποστασιοποιείται από την ενεργή διαμεσολάβηση

Το «παράθυρο» για ειρηνευτικές συνομιλίες στην ουσία ανοίγει υπό ρωσικούς όρους και με τη Μόσχα αμετακίνητη από τις πάγιες μαξιμαλιστικές απαιτήσεις για μια Ουκρανία υποταγμένη.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν κερδίζει διαρκώς χρόνο ποντάροντας σε μια επικείμενη πλήρη απεμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών τόσο από τις συνομιλίες όσο και από τη στρατιωτική στήριξη προς το Κίεβο. Ευρωπαϊκή Ένωση και Βρετανία προχωρούν σε νέες κυρώσεις κατά της Μόσχας χωρίς τη σύμπλευση της Ουάσινγκτον. Και η ίδια η Ουκρανία, από εξαιρετικά δυσχερή θέση, αναζητά στην Ευρώπη την «ασπίδα» που θα την προστατεύσει από το Κρεμλίνο και θα συγκρατήσει την απομάκρυνση των ΗΠΑ από τη διαπραγματευτική διαδικασία.

Το «παράθυρο» για ειρηνευτικές συνομιλίες στην ουσία ανοίγει υπό ρωσικούς όρους και με τη Μόσχα αμετακίνητη από τις πάγιες μαξιμαλιστικές απαιτήσεις για μια Ουκρανία υποταγμένη.

Δύο ώρες συνομιλίας, αλλά καμία εκεχειρία, κανένα σαφές χρονοδιάγραμμα για τις επόμενες διπλωματικές κινήσεις, κανένα συγκεκριμένο βήμα προς τον τερματισμό ενός τριετούς, καταστροφικού πολέμου. Η πολυαναμενόμενη τηλεφωνική επικοινωνία των Τραμπ και Πούτιν ήρθε να σηματοδοτήσει σημείο καμπής – όχι, όμως, αυτό που προσδοκούσαν το Κίεβο και οι ευρωπαϊκές ηγεσίες.

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών δεν άσκησε ουσιαστική πίεση στη Ρωσία για την αποδοχή κατάπαυσης του πυρός και φάνηκε να νίπτει τας χείρας του, αφήνοντας τη Μόσχα και το Κίεβο να διαπραγματευτούν απευθείας. Η στάση αυτή αποκαλύπτει την πρόθεση να μεταφερθεί η ευθύνη αποκλειστικά στους εμπόλεμους, αφήνοντας την Ουκρανία, όπως ακριβώς επισημαίνουν οι Financial Times, στο έλεος του εισβολέα σύμφωνα με το liberal.gr και την Ευαγγελία Μπίφη

Ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχτηκε, μιλώντας σε δημοσιογράφους, ότι δεν επανέλαβε καν στη μακρά συνομιλία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν την αξίωση να σταματήσουν οι επιθέσεις κατά μη στρατιωτικών υποδομών στην Ουκρανία. Παρεμπιπτόντως, τη νύχτα πριν από το προγραμματισμένο τηλεφώνημα η Ρωσία είχε εξαπολύσει τη μεγαλύτερη επίθεση με drones αφότου εισέβαλε στην Ουκρανία προβάλλοντας τα αφηγήματα περί «αποναζιστικοποίησης» και «αποστρατιωτικοποίησης» της χώρας.

Ο Πούτιν επιμένει στα ίδια αφηγήματα και τις ίδιες απαιτήσεις, που σημαίνουν πλήρη συνθηκολόγηση στο εδαφικό και μετατροπή της Ουκρανίας σε μια «ανάπηρη» στρατιωτικά και γεωπολιτικά χώρα. Μετά τη συνομιλία του με τον Ντόναλντ Τραμπ, δεν άφησε περιθώρια παρερμηνείας: παρά τους πιο θετικούς τόνους του Αμερικανού προέδρου, όσον αφορά το Ουκρανικό, ο Πούτιν περιορίστηκε σε μια αόριστη δήλωση προθέσεων για συνομιλίες σχετικά με μια «πιθανή μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία», χωρίς να προσδιοριστούν συγκεκριμένα βήματα ή χρονοδιαγράμματα.

Ένας Αμερικανός πρόεδρος, που είχε αναγάγει σε σήμα-κατατεθέν της προεκλογικής του εκστρατείας την υπόσχεση να τερματίσει τον πόλεμο μέσα σε 24 ώρες, έφτασε στις 100 ημέρες της θητείας του έχοντας εισπράξει δύο φορές την άρνηση Πούτιν σε πρόταση εκεχειρίας 30 ημερών. Μόλις πριν λίγες ημέρες, μεσούντος του διπλωματικού «θρίλερ» στην Κωνσταντινούπολη, δήλωνε πως «τίποτα δεν θα συμβεί» αν δεν επικοινωνήσει ο ίδιος με τον Πούτιν, όμως τελικά δεν εξασφάλισε ούτε εκεχειρία, ούτε άσκησε πίεση γι’ αυτήν, ούτε απάντησε με τις κυρώσεις που είχε προειδοποιήσει σύμφωνα με το liberal.gr και την Ευαγγελία Μπίφη

Η συνομιλία με τον Πούτιν φάνηκε, αντίθετα, να επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί διπλωμάτες στις Βρυξέλλες φοβούνταν: μια Ουάσινγκτον που, υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ, αποσύρεται από την ενεργό διαμεσολάβηση, αφήνοντας την Ευρώπη να αντιμετωπίσει μόνη τις γεωπολιτικές συνέπειες. «Αν δεν υπάρξει πρόοδος, εγώ θα κάνω πίσω και αυτοί θα πρέπει να συνεχίσουν», δήλωσε χθες ο πρόεδρος των ΗΠΑ, μειώνοντας έμμεσα την πίεση προς τη Μόσχα για παραχωρήσεις.

Εάν οι ΗΠΑ απεμπλακούν πλήρως -όπως ήδη έχουν προειδοποιήσει ή προϊδεάσει ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς και ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο- αυτό θα σημαίνει και τον τερματισμό κάθε στρατιωτικής υποστήριξης και παροχής πληροφοριών προς την Ουκρανία; Αυτή ακριβώς είναι η στόχευση της Μόσχας στο παιχνίδι καθυστερήσεων που παίζει με τον Λευκό Οίκο. Οι ευρωπαϊκές χώρες παρέχουν ήδη δεκάδες δισεκατομμύρια σε βοήθεια, αλλά καλούνται να καλύψουν τα κρίσιμα κενά στην αντιαεροπορική άμυνα και τα πλήγματα ακριβείας που μέχρι τώρα παρείχαν οι ΗΠΑ. Ήδη η ΕΕ ενισχύει ήδη τη στρατιωτική της συμβολή: η Γερμανία αποστέλλει επιπλέον συστήματα Patriot και η Γαλλία επενδύει στην επιτάχυνση της παραγωγής πυρομαχικών. Μια πλήρης διακοπή της αμερικανικής συνδρομής, ωστόσο, θα ακρωτηρίαζε την ουκρανική άμυνα.

«Είναι ζωτικής σημασίας για όλους μας να μην απομακρυνθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες από τις συνομιλίες και την επιδίωξη της ειρήνης», δηλώνει ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κατηγορώντας εκ νέου τη Ρωσία ότι «προσπαθεί να κερδίσει χρόνο για να συνεχίσει τον πόλεμο και την κατοχή». Η απουσία Τραμπ από τη διαδικασία ωφελεί αποκλειστικά τον Πούτιν, τονίζει ο Ζελένσκι. Τη σημασία της διατήρησης της αμερικανικής ανάμειξης στη διαδικασία υπογράμμισε και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προτού η ΕΕ κινηθεί συντονισμένα με τη Βρετανία στην επιβολή των κυρώσεων με τις οποίες είχε προειδοποιήσει το καθεστώς Πούτιν εάν δεν αποδεχόταν την εφαρμογή εκεχειρίας -πρόταση του ίδιου του Ντόναλντ Τραμπ ήδη από τον Μάρτιο, την οποία άνευ όρων αποδέχθηκε το Κίεβο.

Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε χθες νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, στοχεύοντας δεκάδες οντότητες που, σύμφωνα με τη βρετανική κυβέρνηση, υποστηρίζουν τη ρωσική πολεμική μηχανή, τις ενεργειακές εξαγωγές, την προπαγανδιστική δραστηριότητα και το χρηματοπιστωτικό σύστημα που χρηματοδοτεί την εισβολή στην Ουκρανία. Λίγο αργότερα, η ΕΕ ενέκρινε κυρώσεις εναντίον του λεγόμενου «σκιώδους στόλου» της Ρωσίας, ενός δικτύου περίπου 200 δεξαμενόπλοιων με αδιαφανές καθεστώς που χρησιμοποιούνται για να παρακάμπτεται το ευρωπαϊκό εμπάργκο στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, γνωστοποίησε πως επίκεινται και νέες κυρώσεις, λέγοντας ότι «όσο η Ρωσία συνεχίζει τον πόλεμο, τόσο πιο σκληρή θα είναι η απάντησή μας».

Το ευρωπαϊκό και βρετανικό εμπάργκο, που επιβλήθηκε μετά τη ρωσική εισβολή του 2022, απαγορεύει τη μεταφορά ρωσικού αργού από πλοία που εξυπηρετούνται από ευρωπαϊκές υπηρεσίες ή ασφαλίζονται από δυτικές εταιρείες. Αντιδρώντας στους περιορισμούς αυτούς, η Μόσχα στράφηκε σε εναλλακτικές θαλάσσιες οδούς και στόλους με ασαφή ή μεταβαλλόμενη νηολόγηση. Σε απάντηση των κυρώσεων, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, στο σύνηθες μοτίβο διαστρέβλωσης, κατηγόρησε την Ευρώπη ότι επιδιώκει να εμποδίσει την επανέναρξη του απευθείας διαλόγου, υπογραμμίζοντας πως «η Ρωσία δεν υποκύπτει ποτέ σε τελεσίγραφα».

Στην τηλεφωνική συνομιλία που είχε ο Ντόναλντ Τραμπ με Ευρωπαίους ηγέτες και την πρόεδρο της Κομισιόν μετά τη συνομιλία του με τον Πούτιν, κατέστη πάντως σαφές όχι μόνο ότι ήδη απεμπλέκεται, αλλά και ότι δεν σκοπεύει να ασκήσει πρόσθετη πίεση στη Μόσχα ενόσω οι διμερείς συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα βρίσκονται σε εξέλιξη, σύμφωνα με κοινοτικές πηγές. Τη στροφή αυτή Τραμπ προσπαθούν εναγωνίως τώρα να αποτρέψουν από κοινού το Κίεβο και οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Axios, οι Μακρόν, Μερτς, Μελόνι, Στουμπ και φον ντερ Λάιεν «εξεπλάγησαν» από τον τρόπο με τον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ περιέγραψε τη συνομιλία του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Πηγές ανέφεραν πως ο Τραμπ εμφανίστηκε «σχετικά ικανοποιημένος» από τα λεγόμενα του Ρώσου προέδρου και τα παρουσίασε ως νέα εξέλιξη, παρότι η ρωσική θέση δεν είχε μεταβληθεί. Ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε και δημοσίως περί «εξαιρετικής συνομιλίας», η οποία και επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στην «επανεκκίνηση» των διμερών σχέσεων κατόπιν της λήξης του πολέμου. Ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίζει ως κίνητρο για τον Πούτιν τη μείωση των κυρώσεων και την προώθηση νέων οικονομικών ευκαιριών και «τεράστιων» εμπορικών συναλλαγών με τις ΗΠΑ, αλλά στον αντίποδα ουδεμία αναφορά κάνει πλέον σε κυρώσεις σε ρωσικές τράπεζες ή ενεργειακές εξαγωγές εφόσον συνεχίζει να βομβαρδίζει την Ουκρανία.

Η συνολική στάση του Ντόναλντ Τραμπ σηματοδοτεί μείζονα μεταβολή στη διεθνή προσέγγιση του πολέμου. Το τοπίο παραμένει θολό, με την Ουκρανία να αισθάνεται εκτεθειμένη και την Ευρώπη να καλείται, πιθανώς με καθυστέρηση, να καλύψει ένα επικίνδυνο διπλωματικό κενό.