Στην Ολομέλεια του Α. Πάγου η διεκδίκηση τόκων από παραγωγούς ΑΠΕ

Στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου θα συνεχισθεί η δικαστική αντιπαράθεση για τις διεκδικήσεις τόκων υπερημερίας μεγάλου ύψους από παραγωγούς ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, οι οποίο επί σειρά ετών πληρώνονταν από τον ΛΑΓΗΕ (σήμερα ΔΑΠΕΕΠ) με πολύ μεγάλες καθυστερήσεις, που έφθαναν και τους εννέα μήνες.

Με την απόφαση 378/2025 του Α3′ Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου παραπέμπεται στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου το μείζον ζήτημα σχετικά με το αν έχει υποχρέωση ο ΔΑΠΕΕΠ να καταβάλει τόκους υπερημερίας σε παραγωγούς από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής τιμολογίων σύμφωνα με το businessdaily.gr

Πάντως, στο Α3 Πολιτικό Τμήμα οι παραγωγοί δικαιώθηκαν κατά πλειοψηφία (3 – 2) και κρίθηκε ότι οφείλονται τόκοι υπερημερίας.

Η ουσία της υπόθεσης περιστρέφεται γύρω από το άρθρο 342 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ), το οποίο ορίζει ότι «ο οφειλέτης δεν γίνεται υπερήμερος, αν η καθυστέρηση της παροχής οφείλεται σε γεγονός για το οποίο δεν έχει ευθύνη».

Η ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. προβάλλει την ένσταση αυτή, υποστηρίζοντας ότι η καθυστέρηση οφείλεται στην ελλειμματικότητα του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ, του άρθρου 40 του ν. 2773/1999, από τον οποίο και μόνο αντλούνται τα κεφάλαια για την εξόφληση των παραγωγών.

Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι απλώς διαχειρίζεται αυτόν τον λογαριασμό και δεν φέρει ευθύνη για την επάρκειά του, καθώς δεν τον τροφοδοτεί η ίδια.

Το Ιστορικό

Η διαφορά ξεκίνησε με αγωγή παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ κατά της ΛΑΓΗΕ Α.Ε. (πλέον ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε.) με την οποία ζήτησαν τόκους υπερημερίας για καθυστέρηση στην εξόφληση τιμολογίων κατά τα έτη 2012-2017.

Το Ειρηνοδικείο Αθηνών αρχικά κήρυξε εαυτό αναρμόδιο, παραπέμποντας την υπόθεση στο Ειρηνοδικείο Πειραιά, το οποίο απέρριψε την αγωγή λόγω έλλειψης δικαιοδοσίας των πολιτικών δικαστηρίων.

Ωστόσο, το Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά, δικάζοντας ως Εφετείο, δέχθηκε την έφεση των παραγωγών, εξαφάνισε την πρωτόδικη απόφαση και έκανε δεκτή την αγωγή ως ουσία βάσιμη, απορρίπτοντας την ένσταση της ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. από το άρθρο 342 ΑΚ ως μη νόμιμη. Κατά αυτής της απόφασης ασκήθηκε αναίρεση από τη ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε.

Οι αντίθετες νομικές προσεγγίσεις

Σύμφωνα με την πλειοψηφούσα άποψη (τρεις δικαστές του Αρείου Πάγου), η προσβαλλόμενη εφετειακή απόφαση ορθά, κατ’ αποτέλεσμα, απέρριψε την ένσταση της ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. ως μη νόμιμη.

Το επιχείρημα είναι ότι η ελλειμματικότητα του Ειδικού Λογαριασμού δεν συνιστά «εξωγενές» ή «τυχηρό» γεγονός που να αίρει την ευθύνη της εταιρείας. Αντίθετα, η νομοθεσία (ιδίως ο Κώδικας Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας) προβλέπει υποχρέωση της ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. για προληπτική και κατασταλτική παρέμβαση ώστε να διασφαλίζεται η χρηματοοικονομική επάρκεια του λογαριασμού.

Η ύπαρξη ελλείμματος υποδηλώνει τεκμήριο υπαιτιότητας της εταιρείας για πλημμελή εκπλήρωση των ρυθμιστικών της υποχρεώσεων, όπως έκρινε η πλειοψηφία.

Επιπλέον, η σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία έχει ρητή πρόβλεψη για τόκους υπερημερίας, υποδηλώνει ότι ο νομοθέτης δεν επιθυμούσε την απαλλαγή της ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. από αυτή την υποχρέωση λόγω «εξωγενών παραγόντων». Η αντίθετη ερμηνεία θα οδηγούσε σε μετακύλιση της ευθύνης στους παραγωγούς ΑΠΕ, κάτι που αντιβαίνει στους στόχους του ενωσιακού δικαίου για την προώθηση των ΑΠΕ και την επενδυτική ασφάλεια.

Η μειοψηφούσα άποψη υποστηρίζει ότι το εφετείο εσφαλμένα ερμήνευσε και δεν εφάρμοσε το άρθρο 342 ΑΚ. Οι δικαστές αυτοί θεωρούν ότι η ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. (πρώην ΛΑΓΗΕ Α.Ε.) λειτουργεί ως απλός διαχειριστής και ενδιάμεσος φορέας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, δίχως να αναλαμβάνει υποχρέωση κάλυψης της οφειλής από δικούς της πόρους.

Τα κεφάλαια για τις πληρωμές των παραγωγών προέρχονται αποκλειστικά από τον Ειδικό Λογαριασμό, ο οποίος τροφοδοτείται από τρίτους φορείς και, λόγω εξωγενών παραγόντων (όπως η οικονομική κρίση και η μείωση της κατανάλωσης), παρουσίασε έλλειμμα. Αυτή η οικονομική δυσχέρεια του λογαριασμού, η οποία δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα της ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε., συνιστά λόγο που αίρει την υπερημερία της.

Η μειοψηφία τονίζει ότι η ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. δεν είναι «κεντρικός αντισυμβαλλόμενος» με την έννοια ότι αναλαμβάνει τον κίνδυνο εκπλήρωσης των οικονομικών υποχρεώσεων από τις ενεργειακές συναλλαγές, ρόλο που, σύμφωνα με τον Κανονισμό 2015/1222 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιτρέπεται να αναλάβουν μόνο τα χρηματιστήρια ενέργειας.

Παραπομπή στην Ολομέλεια

Λόγω της διαφωνίας μεταξύ των δικαστών του Τμήματος και επειδή το ζήτημα έχει γενικότερο ενδιαφέρον και υφίστανται αντίθετες αποφάσεις (ΑΠ 560/2022, 1589/2022 και 2043/2022 του Α1 Πολιτικού Τμήματος), η υπόθεση παραπέμπεται στην Πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου.

Η απόφαση της Ολομέλειας θα κρίνει οριστικά αν η ελλειμματικότητα του Ειδικού Λογαριασμού απαλλάσσει τη ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε. από την υποχρέωση καταβολής τόκων υπερημερίας, θέτοντας ένα σημαντικό προηγούμενο για τις συναλλαγές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.