Mi-26 και T-62: Τι σημαίνει για τη Λιβύη η στρατιωτική υποστήριξη του Χαφτάρ από τη Ρωσία

Τη περασμένη Δευτέρα στη Βεγγάζη, οι Λιβυκές Αραβικές Ένοπλες Δυνάμεις (LAAF) του Στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ πραγματοποίησαν στρατιωτική παρέλαση άνευ προηγουμένου, παρουσιάζοντας ένα οπλοστάσιο τεθωρακισμένων οχημάτων, συστημάτων αεροπορικής άμυνας, πυραυλικών πυροβόλων και σχηματισμών πεζικού.

Όπως αναφέρει το al monitor, η εκδήλωση δεν ήταν μόνο επίδειξη δύναμης, αλλά σηματοδότησε μια ποιοτική αλλαγή στην στρατιωτική ικανότητα. Ακόμη πιο σημαντικό, αποτέλεσε δημόσια επιβεβαίωση της ενίσχυσης της υλικής υποστήριξης της Ρωσίας προς την κυρίαρχη φατρία στην ανατολική Λιβύη. Αν και η κυβέρνηση εθνικής ενότητας (GNU) με έδρα την Τρίπολη παραμένει η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ αρχή, με τη στρατιωτική υποστήριξη της Τουρκίας, η επίδειξη πυροβόλων όπλων και ξένης υποστήριξης από τον Χάφταρ αποτελεί άμεση πρόκληση για την πολιτική και στρατιωτική ισορροπία της Λιβύης, καθώς και για την περιφερειακή σταθερότητα.

Η επίδειξη της LAAF

Περίπου 13.500 στρατιώτες πεζικού παρέλασαν σε σχηματισμό μαζί με ελίτ μονάδες — ειδικές δυνάμεις, αλεξιβόλοι, μηχανικοί, ομάδες CBRN (χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών) και στοιχεία ηλεκτρονικού πολέμου. Ωστόσο, ήταν τα μέσα εδάφους και αέρος που μετέφεραν το βασικό μήνυμα. Η LAAF παρουσίασε τα ρωσικής προέλευσης συστήματα αεροπορικής άμυνας Tor-M2E και Pantsir-S1, ελικόπτερα Mi-26 και δεκάδες στρατιωτικά φορτηγά Kamaz και Ural. Τα αναβαθμισμένα τεθωρακισμένα περιλάμβαναν θωρακισμένα άρματα μάχης T-72 και αναβαθμισμένα T-62, τροποποιημένα για να αντιμετωπίζουν drones πρώτου προσώπου (FPV) και αντιαρματικά κατευθυνόμενα βλήματα (ATGM) — προσαρμογές που αντανακλούν τις πρακτικές του πεδίου μάχης που έχουν τελειοποιήσει οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία.

Το σύστημα πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων BM-30 Smerch ξεχώρισε ως σύμβολο της υψηλής τεχνολογίας ρωσικής πυροβολικής υποστήριξης, ικανό να κατακλύσει στόχους σε απόσταση έως 90 χιλιομέτρων (56 μίλια) με θερμοβαρικά ή διασπορά πυρομαχικά. Τα συστήματα αυτά προσφέρουν στις LAAF ένα νέο επίπεδο ικανότητας απομακρυσμένων επιθέσεων, σηματοδοτώντας έναν επαναπροσδιορισμό της πυροβολικής δογματικής από τακτικές κορεσμού μικρής εμβέλειας σε αποτρεπτικές επιθέσεις μεγάλης εμβέλειας — ένα αξιοσημείωτο άλμα πέρα από τα προηγούμενα συστήματα Grad 122 mm.

Άλλος εξοπλισμός περιελάμβανε προηγμένα οχήματα μάχης πεζικού BMP-2M Berezhok, θωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού BTR-82A και πάνω από 100 οχήματα Spartak, υπογραμμίζοντας τη σημαντική εκσυγχρονιση της κινητικότητας του πεζικού της LAAF. Εκτέθηκαν επίσης βαλλιστικοί πύραυλοι SCUD-B και Luna-M της σοβιετικής εποχής — μια αναφορά στα παλαιά όπλα που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται και μια συμβολική επιβεβαίωση της ικανότητας του Χάφταρ να ασκεί στρατηγική πυροδύναμη που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί καμία από τις αντίπαλες φατρίες.

Η εμφάνιση αεροσκαφών MiG-29 και Su-24 — τα οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, χειρίζονταν Ρώσοι — υποδήλωνε την ενίσχυση των αεροπορικών δυνατοτήτων. Παρουσιάστηκαν επίσης κινεζικής κατασκευής drones κάθετης απογείωσης και προσγείωσης (VTOL), τόσο αναγνωριστικά όσο και διπλής χρήσης, γεγονός που αντανακλά την αυξανόμενη ενσωμάτωση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο επιχειρησιακό οπλοστάσιο των LAAF.

Επιπτώσεις στην εσωτερική ισορροπία και την ειρηνευτική διαδικασία

Η κλίμακα και η πολυπλοκότητα της παρέλασης υπογραμμίζουν την προσπάθεια της LAAF να παρουσιάσει τον εαυτό της ως τη μόνη πραγματικά οργανωμένη και σύγχρονη μαχητική δύναμη της Λιβύης. Με την επίδειξη οπλικών συστημάτων που δεν μπορούν να ανταγωνιστούν οι αρχές της Τρίπολης και οι συνδεδεμένες με αυτές πολιτοφυλακές, η LAAF έθεσε τον εαυτό της σε θέση να υπαγορεύσει τους όρους οποιασδήποτε μελλοντικής συμφωνίας κατανομής της εξουσίας.

Σύμφωνα με τον Εμαντεμπίν Μπάντι, ερευνητή στο Atlantic Council, η παρέλαση «δεν είχε τόσο σκοπό να επιδείξει πολεμική ικανότητα, όσο να προβάλλει μια αφήγηση για την κρατική υπόσταση, την αποτροπή και την ευθυγράμμιση με τη διεθνή κοινότητα». Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι μεγάλο μέρος του εξοπλισμού μπορεί να έχει περιορισμένη πρακτική χρήση. «Συστήματα όπως το Smerch είναι βελτιστοποιημένα για μεγάλης κλίμακας, συμβατικές μάχες σε πεδία μάχης, και όχι για τις αστικές ή ερημικές συμπλοκές που κυριαρχούν στο πολεμικό σκηνικό της Λιβύης».

Ο Μπάντι σημείωσε επίσης ότι η εξάρτηση της LAAF από την ξένη εκπαίδευση και τεχνική υποστήριξη υπονομεύει την προοπτική μιας πραγματικής επιχειρησιακής αυτονομίας. «Το βάθος της τοπικής επιχειρησιακής επάρκειας παραμένει αμφίβολο στην καλύτερη περίπτωση», είπε, επισημαίνοντας την περιορισμένη τεχνική βάση της Λιβύης.

Ο χρόνος διεξαγωγής της παρέλασης είχε σημαντικό πολιτικό βάρος. Αρχικά αναβλήθηκε λόγω των εκτεταμένων αναταραχών στην Τρίπολη — συμπεριλαμβανομένων μαζικών διαδηλώσεων για την κακοδιαχείριση και τις ελλείψεις στην παροχή υπηρεσιών — η απόφαση του Χάφταρ να προχωρήσει με την εκδήλωση και να την μεταφέρει σε μια απομακρυσμένη περιοχή έξω από τη Βεγγάζη, αποτέλεσε μια υπολογισμένη επανέκφραση της εξουσίας του. Ακολούθησε ένα πολιτικό σκάνδαλο που αφορούσε τη σωματική επίθεση εναντίον ενός τοπικού βουλευτή από δυνάμεις συνδεδεμένες με τις LAAF, γεγονός που οδήγησε σε εικασίες ότι η παρέλαση είχε επίσης ως στόχο την αποκατάσταση της εικόνας του Χαφτάρ και τη συσπείρωση της υποστήριξης από τις διαμαχόμενες φυλετικές και στρατιωτικές φατρίες.

«Τροφοδοτεί την αφήγηση ότι οι LAAF αντιπροσωπεύουν ό,τι πιο κοντινό έχει η Λιβύη σε έναν συνεκτικό εθνικό στρατό», δήλωσε ο Μπάντι. «Οι εικόνες της πειθαρχίας των στρατιωτών, των βαρέων όπλων και της στρατιωτικής συνοχής, ακόμη και αν είναι σε μεγάλο βαθμό σκηνοθετημένες, μπορούν να είναι πειστικές». Η αντίληψη αυτή, πρόσθεσε, έχει απτή πολιτική αξία τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Η στρατιωτική δέσμευση της Ρωσίας

Η υποστήριξη της Ρωσίας προς τον Χάφταρ έχει μετατραπεί από κρυφή διευκόλυνση σε ανοιχτή κρατική εμπλοκή. Ο εξοπλισμός που εκτέθηκε στη Βεγγάζη δεν παραδόθηκε από την Ομάδα Βάγκνερ — που στο παρελθόν ήταν ο ανεπίσημος βραχίονας της Μόσχας στη Λιβύη — αλλά μέσω του επίσημου Αφρικανικού Σώματος της Ρωσίας, μιας νέας θεσμοθετημένης δύναμης υπό το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας. Το Αφρικανικό Σώμα χρησιμεύει ως όχημα για την προβολή της ρωσικής επιρροής σε ολόκληρη την ήπειρο και, σύμφωνα με πληροφορίες, αριθμεί αρκετές χιλιάδες άτομα με αποστολές στη Λιβύη, το Σουδάν και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Παρά την εμπλοκή της στην Ουκρανία, η Μόσχα έχει διατηρήσει την υλικοτεχνική της παρουσία στη Λιβύη, επιχειρώντας από αεροπορικές βάσεις όπως η al-Khadim και η Brak al-Shatti. Μέρος του εξοπλισμού που εκτέθηκε ενδέχεται να προέρχεται από τη Συρία, όπου η Ρωσία έχει μειώσει την παρουσία της τους τελευταίους μήνες, γεγονός που υποδηλώνει πιθανή επαναχρησιμοποίηση των πόρων που είχαν σταθμεύσει εκεί.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι ρωσικές δυνάμεις στη Συρία ενδέχεται να έχουν ενεργήσει ως μεσάζοντες σε διακριτικές μεταφορές όπλων προς τις LAAF — μια στρατηγική που συνάδει με τα ευρύτερα πρότυπα της Ρωσίας όσον αφορά την παράκαμψη των κυρώσεων και την ανακύκλωση των πόρων του πεδίου μάχης.

Η ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων αεροπορικής άμυνας, όπως τα Pantsir-S1 και Tor-M2E, εξυπηρετεί πιθανώς δύο σκοπούς: την ενίσχυση των δυνατοτήτων των LAAF και την προστασία των ρωσικών στρατευμάτων στην ανατολική Λιβύη. Η παρουσία τους αντανακλά μάλλον περισσότερο την εξασφάλιση των ρωσικών συμφερόντων παρά την πραγματική ενίσχυση της αεροπορικής άμυνας των LAAF.

Η δημόσια παρουσίαση αυτών των συστημάτων σε στρατιωτική παρέλαση έχει επίσης συμβολική σημασία. Η Μόσχα φαίνεται πρόθυμη να επιβεβαιώσει τον ρόλο της ως κύριου ξένου υποστηρικτή του Χάφταρ και μόνιμου παράγοντα στο τοπίο της ασφάλειας της Λιβύης. Η εκδήλωση συνέπεσε με μια ευρύτερη εκστρατεία της Βεγγάζης για την προσέλκυση διεθνών επενδύσεων, τη φιλοξενία ξένων αντιπροσωπειών και την προβολή της νομιμότητάς της.

Η Ρομπέρτα Μάγκι, συνεργάτης του Κέντρου Εφαρμοσμένης Έρευνας σε Συνεργασία με την Ανατολή (CARPO), δήλωσε στο Al-Monitor ότι αυτό το μήνυμα «δεν απευθύνεται τόσο στην Τουρκία, όσο στην ίδια την έννοια της GNU και του πρωθυπουργού Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπαϊμπά ως «διεθνώς υποστηριζόμενης» αρχής.

Ενώ η παρουσία της Ρωσίας στη Λιβύη είναι ορατή εδώ και καιρό, η μετάβασή της από τον πόλεμο μέσω αντιπροσώπων σε επίσημη στρατιωτική εμπλοκή σηματοδοτεί μια νέα φάση. «Η μετατόπιση της οντότητας από τη Βάγκνερ στο Αφρικανικό Σώμα κάνει αυτή την κίνηση μάλλον μια ευκαιριακή απόπειρα κατάληψης της εξουσίας παρά μια επίδειξη δύναμης», δήλωσε η Μάγκι.

Η Μάγκι πρόσθεσε ότι η Ρωσία βλέπει πλέον τη Λιβύη λιγότερο ως πεδίο μάχης και περισσότερο ως στρατηγική πύλη για την άσκηση επιρροής σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και την Αφρική. «Αυτή η μετατόπιση αντικατοπτρίζει όχι μόνο τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της Ρωσίας στη Βόρεια Αφρική, αλλά και την επανεμφάνιση της Λιβύης ως σκακιέρας σε έναν ευρύτερο στρατηγικό ανταγωνισμό».

Είναι κρίσιμο ότι η αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας εξελίσσεται εν μέσω διπλωματικής περιθωριοποίησης. «Παρά το γεγονός ότι είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Ρωσία έχει μέχρι στιγμής παραγκωνιστεί από τις ειρηνευτικές προσπάθειες υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, σε μεγάλο βαθμό λόγω της απόπειρας εισβολής της στην Ουκρανία», δήλωσε η Μάγκι.

Σημείωσε ότι η επέκταση της διμερούς συνεργασίας της Μόσχας με τους λιβυκούς παράγοντες αποτελεί, εν μέρει, απάντηση σε αυτόν τον αποκλεισμό. «Ενώ η στροφή της Ρωσίας προς την ανοιχτή υποστήριξη δεν αλλάζει πολλά για τις τρέχουσες προσπάθειες υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, ο αποκλεισμός της από τις πολυμερείς υποθέσεις τα τελευταία χρόνια έκανε την τρέχουσα στρατιωτική υποστήριξη προς τον Χάφταρ μια προβλέψιμη αντίδραση». Ωστόσο, η Ρωσία συνεχίζει να διατηρεί κανάλια επικοινωνίας με την GNU, μεταξύ άλλων μέσω της πρόσφατης επαναλειτουργίας της πρεσβείας της στην Τρίπολη, η οποία είχε κλείσει από το 2014 λόγω της κλιμάκωσης της βίας.

Στο ρευστό τοπίο της Λιβύης, η παρέλαση των LAAF ενίσχυσε την αντίληψη ότι η ανατολική Λιβύη δεν είναι μόνο στρατιωτικά ανώτερη, αλλά και όλο και πιο κεντρική στη διπλωματία. Για τη Ρωσία, ήταν μια δήλωση μονιμότητας — υπογραμμίζοντας την εξέλιξή της από έμμεσο παράγοντα σε άμεσο ενδιαφερόμενο μέρος. Για τον Χάφταρ, ήταν μια τολμηρή διακήρυξη του ελέγχου του επί του μέλλοντος της Λιβύης, με τους δικούς του όρους και με την αδιαμφισβήτητη υποστήριξη της Ρωσίας.

Πηγή: Pagenews.gr