Η νότια Ευρώπη πνίγεται, ενώ η βόρεια φλέγεται

Η βροχερή άνοιξη του 2025 έφερε ένα γρήγορο τέλος στις ξηρασίες που μαστίζουν αρκετές ισπανικές περιοχές, αποκαθιστώντας τα οικοσυστήματα σε ξερά χωράφια, αναβιώνοντας μαραμένα δέντρα και θάμνους και επαναφέροντας ένα καταπράσινο τοπίο που δεν είχε ξαναδεί εδώ και πολύ καιρό. Έχει επίσης τοποθετήσει τα επίπεδα των ταμιευτήρων της χώρας πολύ υψηλότερα από τους μέσους όρους της τελευταίας δεκαετίας.

H εξάπλωση της ξηρασίας

Ταυτόχρονα, η ξηρασία έχει εξαπλωθεί σε χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που δεν είναι συνηθισμένες στην έλλειψη νερού. Αλλά γιατί έχουν αντιστραφεί τα πρότυπα βροχοπτώσεων της ηπείρου;

Γενικά, η βόρεια Ευρώπη έχει περισσότερες βροχές και, το σημαντικότερο, περισσότερες βροχερές ημέρες από τη νότια Ευρώπη. Αν επικεντρωθούμε στις ακτές του Ατλαντικού, για παράδειγμα, η Ιρλανδία είναι πιο βροχερή από τη δυτική Ανδαλουσία ή το Αλγκάρβε. Αυτό ισχύει μόνο σε γενικές γραμμές, καθώς ακόμη και η νότια Ισπανία έχει πολύ βροχερούς θύλακες, όπως η Sierra de Grazalema στο Κάντιθ.

Η εξήγηση για τις μέτριες βροχοπτώσεις και τις μεγάλες περιόδους ξηρασίας στη Μεσογειακή Ευρώπη – σε αντίθεση με τα υγρά, πράσινα τοπία της βόρειας Ευρώπης – βρίσκεται στα γενικά ατμοσφαιρικά ρεύματα. Στα μεσαία και υψηλά γεωγραφικά πλάτη της Ευρώπης, η ατμοσφαιρική κυκλοφορία χαρακτηρίζεται από τους επικρατούντες δυτικούς Ατλαντικούς, και επομένως υγρούς, ανέμους. Αυτό συχνά συνδέεται με περιοχές χαμηλής πίεσης, οι οποίες φέρνουν θερμά και ψυχρά μέτωπα. Αυτά τα καιρικά συστήματα συνήθως κινούνται από τα νοτιοδυτικά προς τα βορειοανατολικά, και τα μέτωπά τους φέρνουν συχνές, μέτριες βροχοπτώσεις.

Οι μεσογειακές ζώνες

Νότια αυτών των επικρατούντων δυτικών ανέμων, μπαίνουμε στα μεσογειακά γεωγραφικά πλάτη, όπου η ατμόσφαιρα συνήθως χαρακτηρίζεται από υψηλότερη πίεση. Σε μεγαλύτερα υψόμετρα 5.500 μέτρων και άνω, αυτά τα γεωγραφικά πλάτη σχηματίζουν το βόρειο όριο του Υποτροπικού Υψηλού, μιας μεγάλης ζώνης υποτροπικών-τροπικών αντικυκλώνων που περιβάλλει τον πλανήτη.

Η αντικυκλωνική ζώνη έχει τον άξονά της κοντά στις 30º γεωγραφικό πλάτος και στα δύο ημισφαίρια. Επηρεάζει το κλίμα των μεγαλύτερων τροπικών ερήμων στον κόσμο, όπως η Σαχάρα και η Αραβική έρημος στο βόρειο ημισφαίριο, και η Μεγάλη Αυστραλιανή Έρημος στο νότο.

Οι Αζόρες – ένα φαινομενικά μόνιμο στοιχείο στους μετεωρολογικούς χάρτες του ομώνυμου αρχιπελάγους – είναι ένας από τους κρίκους στην προαναφερθείσα ζώνη. Λειτουργεί ως φράγμα στις καταιγίδες του Ατλαντικού, πράγμα που σημαίνει ότι συνήθως δεν φτάνουν σε μεγάλο μέρος της Ιβηρικής Χερσονήσου τόσο συχνά όσο σε πιο βόρειες χώρες. Πράγματι, είναι σύνηθες να βλέπουμε μια κορυφογραμμή ή προέκταση του αντικυκλώνα των Αζορών που περιβάλλει την Ιβηρική Χερσόνησο. Αυτό προκαλεί πολύ καθαρό, σταθερό καιρό χωρίς βροχή (εκτός ίσως από μια ελαφριά ψιχάλα στη βόρεια ακτή της Κανταβρίας).

Τι συνέβη αυτή την άνοιξη;

Το κανονικό μοτίβο μερικές φορές αντιστρέφεται. Αυτό συχνά σημαίνει μια περιοχή χαμηλής πίεσης στη νοτιοδυτική Ευρώπη, προς τον κόλπο του Κάντιθ, και έναν αντικυκλώνα στο βόρειο ή στο κέντρο της ηπείρου, στα Βρετανικά Νησιά, τη Σκανδιναβία και την Κεντρική Ευρώπη.

Αυτός ο αντικυκλώνας σε γεωγραφικά πλάτη βορειότερα από την Ισπανία και την Πορτογαλία ονομάζεται αντικυκλώνας αποκλεισμού, επειδή εμποδίζει την κυκλοφορία των τυπικών δυτικών ανέμων. Αυτό σημαίνει έντονες ή και καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις στη νοτιοδυτική Ευρώπη και περιόδους ξηρασίας σε βορειότερες περιοχές. Αυτή η κατάσταση συνέβη την άνοιξη του 2025, με πολύ έντονες βροχοπτώσεις σε πολλές περιοχές της Ισπανίας και ξηρασία στη βόρεια Ευρώπη.

Ένα ερώτημα που πολλοί αναμφίβολα θα θέσουν είναι αν αυτή η αναστροφή είναι συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Η απάντηση είναι, τουλάχιστον κατ’ αρχήν, όχι.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά παραδείγματα παρόμοιων ανοιξιάτικων περιόδων στο παρελθόν, όπως αυτά του 2013 και του 2018. Πράγματι, οι Ισπανοί έχουν ακόμη και παροιμίες για τον απρόβλεπτο και βροχερό καιρό της άνοιξης – «marzo ventoso y abril lluvioso, dejan a mayo florido y hermoso» (σχεδόν) μεταφράζεται κυριολεκτικά ως «Οι άνεμοι του Μαρτίου και οι βροχές του Απριλίου φέρνουν λουλούδια του Μαΐου».

Είναι αλήθεια ότι η άνοιξη του 2025 ήταν εξαιρετικά βροχερή σε μεγάλο μέρος της Ισπανίας, ειδικά τον μήνα Μάρτιο, ο οποίος είδε δυόμισι φορές την κανονική ποσότητα βροχόπτωσης. Το ένα τέταρτο των αστεροσκοπείων της AEMET, της Ισπανικής Κρατικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, κατέγραψε τον πιο υγρό Μάρτιο από το 1961. Ο σταθμός μέτρησης Retiro, στο κέντρο της Μαδρίτης, κατέγραψε 235,4 χιλιοστά τον Μάρτιο – περισσότερο από το διπλάσιο του ετήσιου μέσου όρου.

Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι, ακριβώς λόγω της βόρειας θέσης τους στην Ιβηρική Χερσόνησο, ορισμένες περιοχές μεταξύ Γαλικίας και Χώρας των Βάσκων αποτέλεσαν την εξαίρεση και έλαβαν βροχόπτωση κάτω του μέσου όρου.

Πηγή: pagenews.gr