Το Madleen, το Ισραήλ και το Διεθνές Δίκαιο

Το πρόσφατο περιστατικό με την κατάληψη του ιστιοφόρου «Madleen», που ναυλώθηκε από τον διεθνή συνασπισμό «Freedom Flotilla Coalition» και φέρει βρετανική σημαία, αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο στη μακρά σειρά προσπαθειών ακτιβιστών να σπάσουν τον θαλάσσιο αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας. Η συμμετοχή διεθνών προσωπικοτήτων, όπως η Γκρέτα Τούνμπεργκ και η Ρίμα Χασάν, προσέφερε παγκόσμια δημοσιότητα στην επιχείρηση και επανέφερε στο προσκήνιο τη σύνθετη σχέση μεταξύ στρατιωτικής πολιτικής και διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

Ο ναυτικός αποκλεισμός είναι μια νόμιμη στρατηγική πολέμου, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, σύμφωνα με το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο (IHL) και τις διατάξεις του Δικαίου των Ενόπλων Συρράξεων στη Θάλασσα, όπως αυτές περιγράφονται στον Στρατιωτικό Ναυτικό Κανονισμό (San Remo Manual on International Law Applicable to Armed Conflicts at Sea, 1994).

Για να θεωρείται νόμιμος, ένας αποκλεισμός πρέπει να πληροί τα εξής κριτήρια: – Να έχει ανακοινωθεί επίσημα και να είναι αποτελεσματικός. – Να μην προκαλεί δυσανάλογες συνέπειες στον άμαχο πληθυσμό. – Να μην εμποδίζει την πρόσβαση σε απαραίτητη ανθρωπιστική βοήθεια. – Να επιβάλλεται στο πλαίσιο ένοπλης σύρραξης και όχι ως μέτρο συλλογικής τιμωρίας.

Η περίπτωση της Γάζας εγείρει ανησυχίες σχετικά με την αναλογικότητα και τη διατήρηση του ανθρωπιστικού χαρακτήρα της εφαρμογής του αποκλεισμού.

Το ιστιοφόρο «Madleen», που φέρει σημαία Ηνωμένου Βασιλείου και έχει σαφώς δηλωμένο ανθρωπιστικό σκοπό, κατευθύνθηκε προς τη Γάζα, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις του Ισραήλ. Η αναχαίτισή του από μονάδες του ισραηλινού ναυτικού πραγματοποιήθηκε σε διεθνή ύδατα, γεγονός που εγείρει νομικές αμφιβολίες σχετικά με τη δικαιοδοσία της επέμβασης. Σύμφωνα με το Άρθρο 87 της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS, 1982), η ελευθερία πλεύσης σε διεθνή ύδατα αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Η κατάληψη ενός σκάφους σε διεθνή ύδατα είναι νόμιμη μόνο υπό αυστηρά καθορισμένες συνθήκες, όπως πειρατεία, δουλεμπόριο, μη εξουσιοδοτημένη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση ή εφόσον υπάρχει εξουσιοδότηση από τον ΟΗΕ.

Το περιστατικό με το «Madleen» δεν είναι μοναδικό· εντάσσεται σε ένα διαρκές μοτίβο ναυτικής αποτροπής που ακολουθεί το Ισραήλ εδώ και χρόνια, στο πλαίσιο της στρατηγικής του για την ασφάλεια απέναντι στη Λωρίδα της Γάζας. Ωστόσο, η συνεχής αναχαίτιση μικρών ανθρωπιστικών αποστολών, ειδικά όταν συνοδεύονται από διεθνώς αναγνωρίσιμες προσωπικότητες και δηλώνουν μη βίαιο σκοπό, αρχίζει να έχει αντίθετα πολιτικά αποτελέσματα. Αντί να ενισχύεται η νομιμοποίηση του αποκλεισμού, πλήττεται η εικόνα του Ισραήλ ως κράτους δικαίου και αυξάνεται η διεθνής αμφισβήτηση των ενεργειών του, κυρίως σε ό,τι αφορά την αναλογικότητα και την ανθρωπιστική ευαισθησία.

Ταυτόχρονα, η χρήση ρητορικής πόλωσης από επίσημους κρατικούς φορείς –όπως η δημόσια στοχοποίηση της Γκρέτα Τούνμπεργκ με προσβλητικούς χαρακτηρισμούς– όχι μόνο απομακρύνει τη συζήτηση από τα βασικά ζητήματα (δηλαδή την ανάγκη προστασίας των αμάχων και τη ροή βοήθειας), αλλά μπορεί επίσης να ενισχύσει τα επιχειρήματα των επικριτών του Ισραήλ, μεταφέροντας το επίκεντρο από την ασφάλεια στην ηθική διάσταση της σύγκρουσης.

Τέλος, το ζήτημα του ναυτικού αποκλεισμού της Γάζας έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο θέμα που αφορά την επικοινωνία και την ανθρωπιστική κρίση, ξεπερνώντας τις στρατιωτικές και νομικές πτυχές. Η στρατιωτική υπεροχή δεν είναι πλέον αρκετή για να επηρεάσει τη διεθνή κοινή γνώμη. Για να διατηρήσει το κύρος του, το Ισραήλ – καθώς και η διεθνής κοινότητα – πρέπει να επανεξετάσουν τους μηχανισμούς ανθρωπιστικής πρόσβασης υπό εποπτεία, διασφαλίζοντας την ασφάλειά τους, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουν την ύπαρξη μιας παρατεταμένης ανθρωπιστικής κρίσης.

Πηγή: Pagenews.gr