Αλί Χαμενεΐ: Ποιος είναι ο σκληροπυρηνικός ηγέτης του Ιράν που είναι νούμερο 1 στόχος για Ισραήλ και ΗΠΑ

µÎ¼Ï†Î±Î½Î¯ÏƒÏ„ηκε για πρώτη φορά δημόσια, τον περσινό Οκτώβριο, έπειτα από πέντε χρόνια, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χοσεϊνί Χαμενεΐ, έστειλε ένα αδιάλλακτο μήνυμα: «Το Ισραήλ δεν θα κρατήσει για πολύ» είπε μπροστά σε δεκάδες χιλιάδες υποστηρικτές του σε ένα τέμενος στην Τεχεράνη, κατά την προσευχή της Παρασκευής.

«Πρέπει να σταθούμε απέναντι στον εχθρό με ακλόνητη πίστη», τόνιζε ο 86χρονος – σήμερα – ηγέτης, λίγες ημέρες μετά τη δολοφονία του στενού του συμμάχου Χασάν Νασράλα από ισραηλινά πλήγματα στο αρχηγείο της Χεζμπολάχ στη Βηρυτό.

Η απώλεια του Νασράλα αποτέλεσε προσωπικό πλήγμα για τον Χαμενεΐ – και η ισραηλινή εναέρια επίθεση κατά του Ιράν που ακολούθησε (την περασμένη Παρασκευή), ένα νέο στρατηγικό ταπεινωτικό ορόσημο. Η απάντηση της Τεχεράνης ήρθε με καταιγισμό πυραύλων και drones προς το Τελ Αβίβ, όμως οι επιθέσεις του Ισραήλ συνεχίζονται αμείωτες. Η ιρανική αεράμυνα αποδεικνύεται ανεπαρκής και το δίκτυο των ισλαμιστικών πολιτοφυλακών που ο Χαμενεΐ οικοδομούσε επί δεκαετίες έχει ουσιαστικά καταρρεύσει.

Από τη Μασχάντ στην εξουσία

Γεννημένος στη Μασχάντ, σε μια ταπεινή οικογένεια χαμηλόβαθμου ιερωμένου, ο Χαμενεΐ έκανε τα πρώτα του βήματα ως ριζοσπάστης στην πυρετώδη ατμόσφαιρα των αρχών της δεκαετίας του 1960. Ο τότε σαχ Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί είχε ξεκινήσει ένα μεγάλο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που απορρίφθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον συντηρητικό κλήρο της χώρας. Ο Χαμενεΐ σπούδασε θρησκευτικά στη Κομ και είχε έμπνευση τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, ενστερνιζόμενος τις παραδόσεις του σιιτικού ισλάμ. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας, εκτελούσε μυστικές αποστολές για λογαριασμό του εξόριστου πλέον ηγέτη και συγκροτούσε δίκτυα ισλαμιστικής αντίστασης.

Παράλληλα με τις ισλαμικές σπουδές, ο νεαρός Χαμενεΐ διαβάζει δυτική λογοτεχνία – Τολστόι, Ουγκό, Στάινμπεκ, συναντάει στοχαστές που επιδίωκαν να συγχωνεύσουν τον μαρξισμό και τον ισλαμισμό για να δημιουργήσουν νέες ιδεολογίες και γοητεύεται από τα αντι-αποικιακά ρεύματα και τον λόγο του Αιγύπτιου ισλαμιστή Σαγιέντ Κούτμπ, τον οποίο μεταφράζει στα φαρσί.

Πώς έφτασε στο τιμόνι της Ισλαμικής Δημοκρατίας

Φυλακισμένος επανειλημμένα, συμμετέχει στις επαναστατικές διαδηλώσεις του 1978 και το 1981 εκλέγεται πρόεδρος, μετά από απόπειρα δολοφονίας που τον αφήνει με παράλυτο το δεξί χέρι. Όταν ο Χομεϊνί πεθαίνει το 1989, ο Χαμενεΐ τον διαδέχεται – με συνταγματική προσαρμογή – και συγκεντρώνει εξουσίες πρωτοφανείς για την Ισλαμική Δημοκρατία.

Κεντρικός του βραχίονας είναι οι Φρουροί της Επανάστασης (IRGC), αλλά φροντίζει να διατηρεί πολλαπλά δίκτυα επιρροής και πίστης σε γειτονικές χώρες. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90 έχει εξαλείψει αντιπάλους και ενισχύσει τον σκληρό πυρήνα του καθεστώτος. Οι λογοτέχνες που κάποτε θαύμαζε, διώκονται. Οι αντικαθεστωτικοί στο εξωτερικό, δολοφονούνται.

Ο άξονας της αντίστασης και το «ναρκοπέδιο» των συμβιβασμών

Παρά την εκλογή μεταρρυθμιστών στην προεδρία, όπως ο Μοχάμεντ Χαταμί το 1997, που είχε κάποια ελευθερία δράσης, ο Χαμενεΐ δεν επιτρέπει ουσιώδεις αλλαγές. Επιτρέπει δειλά ανοίγματα, όπως η προσέγγιση με τις ΗΠΑ (μέσω Χαταμί) μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όμως δεν αποκλίνει ποτέ από την βασική του αρχή: προστασία της επανάστασης και του θεοκρατικού καθεστώτος. Σε αυτό το πλαίσιο, υποστήριξε επίσης τις προσπάθειες των Φρουρών να εξαντλήσουν τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ μετά την εισβολή τους το 2003 και να επεκτείνουν την ιρανική επιρροή στη γειτονική χώρα.

Επιπλέον, επένδυσε στην στρατηγική των εντολοδόχων: Χεζμπολάχ, Χαμάς, Χούθι και σιιτικές πολιτοφυλακές σε Συρία και Ιράκ, όλοι τους συγκροτούσαν τον λεγόμενο «άξονα της αντίστασης». Όμως μετά τις ισραηλινές επιθέσεις και την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, το οικοδόμημα καταρρέει.

Οικονομία, καταστολή και απομόνωση

Ο Χαμενεΐ αντιμετωπίζει συνεχείς λαϊκές εξεγέρσεις, τις οποίες πνίγει με σιδηρά πυγμή. Παράλληλα, η οικονομία βυθίζεται, ενώ οι γυναίκες, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και οι θρησκευτικές μειονότητες υφίστανται συνεχείς διώξεις. Ο ίδιος προβάλλει εικόνα ταπεινότητας, ζώντας σε οικία στην οδό Παλαιστίνης της Τεχεράνης, αν και η αυθεντικότητα της ασκητικής του ζωής αμφισβητείται.

Πλησιάζει το τέλος της εποχής του;

Για περισσότερα από 35 χρόνια, ο Χαμενεΐ κινείται μεθοδικά ανάμεσα σε εχθρούς και εσωτερικούς αντιπάλους, αποφεύγοντας τον πόλεμο και εξασφαλίζοντας την επιβίωση του καθεστώτος. Σήμερα όμως, βρίσκεται αντιμέτωπος με το μεγαλύτερο του στοίχημα: γερασμένος, απομονωμένος και αποδυναμωμένος, αναζητεί διέξοδο εκεί που ίσως δεν υπάρχει. Η συζήτηση για τη διαδοχή του έχει ήδη ξεκινήσει – και με αυτήν, ίσως αρχίζει να γράφεται το τελευταίο κεφάλαιο μιας εποχής που σημάδεψε τη Μέση Ανατολή.

Πηγή: pagenews.gr