Ιράν: Το θεοκρατικό καθεστώς στη μεγαλύτερη δοκιμασία της ιστορίας του

Οι ισραηλινές βόμβες πλήττουν το λιγότερο δημοφιλές καταπιεστικό καθεστώς, το οποίο επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια στο πυρηνικό του πρόγραμμα και στην προβολή της ισχύος της ισλαμικής δημοκρατίας μέσω των εκπροσώπων του. Ο 86χρονος αγιατολάχ Χαμενεΐ ηγείται αυτής της ταραγμένης χώρας, αποφεύγοντας κάθε ριψοκίνδυνη ενέργεια. Ωστόσο, το καθεστώς φαίνεται να είναι αρτηριοσκληρωτικό και έτοιμο να καταρρεύσει μπροστά σε μια νεανική και φιλόδοξη κοινωνία.

Υστερα από έξι ημέρες πολέμου, το Ισραήλ έπληξε τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού της Νατάνζ, όπου παράγεται το μεγαλύτερο μέρος του πυρηνικού καυσίμου. Τουλάχιστον 11 ανώτατοι αξιωματικοί και πολλοί επιστήμονες του πυρηνικού προγράμματος έχουν σκοτωθεί, ενεργειακές εγκαταστάσεις βομβαρδίσθηκαν, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εγκατέλειψαν την Τεχεράνη και το Ισραήλ ελέγχει τον εναέριο χώρο.

«Η ισλαμική δημοκρατία είναι ένα σάπιο δόντι που περιμένει να αφαιρεθεί, όπως η Σοβιετική Ενωση στα τελευταία χρόνια της. Ο Χαμενεΐ βρίσκεται στην πιο δυσχερή θέση της θητείας του», λέει ο Καρίμ Σανταπούρ, ειδικός του Ιράν στο ινστιτούτο Carnegie της Ουάσιγκτον.

Ο αγιατολάχ έχει αντιμετωπίσει και άλλες απειλές στην εξουσία του, όμως, για να βγει πολιτικά αλώβητος και ενισχυμένος από αυτές. Το 2009, όταν εκατομμύρια Ιρανοί διαδήλωναν στους δρόμους της Τεχεράνης κατά της νοθείας στην κάλπη των προεδρικών εκλογών, κρατικά αμειβόμενοι μπράβοι ξυλοκοπούσαν γενναίες γυναίκες που απαιτούσαν αξιοπρέπεια και ελευθερία. Για λίγες ημέρες, το μέλλον του καθεστώτος κρεμόταν από μία κλωστή. Η απανθρωπιά νίκησε, όμως, καθώς πολλοί διαδηλωτές σύρθηκαν στις φυλακές όπου βασανίστηκαν, βιάστηκαν και πολλές εκατοντάδες από αυτούς έχασαν τη ζωή τους.

Αγνωστο παραμένει εάν η παρούσα αναταραχή στο Ιράν θα οδηγήσει στην πτώση του καθεστώτος. Παρά τα μεμονωμένα συνθήματα «Θάνατος στον Χαμενεΐ», που ακούγονται τις νύχτες στην Τεχεράνη, κάθε λαϊκή εξέγερση είναι ανέφικτη κάτω από βομβαρδισμό. Η επιτυχία της, την ίδια ώρα, δεν είναι διόλου εγγυημένη. Αυτός είναι ο λόγος που δεν αναδεικνύονται ηγέτες ικανοί να κατευθύνουν ένα τέτοιο ανατρεπτικό κίνημα και μία πολιτική μετάβαση.

Ο Χαμενεΐ παραμένει ανυποχώρητος. Στην απειλή του Τραμπ κατά της ζωής του και στην απαίτηση της Ουάσιγκτον για συνθηκολόγηση άνευ όρων, ο ηλικιωμένος κληρικός απάντησε ότι «το Ιράν στέκεται αγέρωχο απέναντι στον επιβεβλημένο αυτό πόλεμο, όπως θα σταθεί αγέρωχο απέναντι σε κάθε επιβεβλημένη ειρήνη και δεν πρόκειται να υποταχθεί σε καμία επιβολή».

Η εξέγερση κατά του καθεστώτος του σάχη ουδέποτε οδήγησε στην ελευθερία που είχαν υποσχεθεί οι πρωταγωνιστές του. Η απογοήτευση, όπως αυτή που προκάλεσε η επιβολή της ισλαμικής μαντίλας στις απρόθυμες γυναίκες και από τη χρόνια κακοδιαχείριση, ενισχύθηκε.

Το ΑΕΠ του Ιράν έχει υποχωρήσει κατά 45% από το 2012, ενώ η απελπισία εξαπλώνεται στην κοινωνία. Οι επώδυνες δυτικές κυρώσεις ενίσχυσαν το πρόβλημα. Το ίδιο συνέβη με την ενδημική διαφθορά και την αποτυχημένη ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων. Η συμφωνία για τα πυρηνικά που επετεύχθη με την κυβέρνηση Ομπάμα, ακυρώθηκε από την κυβέρνηση Τραμπ.

Νέος πατριωτισμός

Ακόμη και κάτω από τις ισραηλινές βόμβες, σημάδια νέου πατριωτισμού καταγράφονται και μεταξύ αντιπάλων του καθεστώτος, οι οποίοι πέρασαν από τις ιρανικές φυλακές. Για κάποιους, οι ελλείψεις που αποκαλύφθηκαν στις αμυντικές υποδομές αποτελούν απόδειξη της αναγκαιότητας του πυρηνικού προγράμματος.

«Ακόμη και αν ανήκουμε στην αντιπολίτευση, δεν μπορούμε να μείνουμε απαθείς απέναντι σε εισβολή της πατρίδας μας», λέει ο Σαντάκ Ζιμπακάλμ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μασχάντ. Ο Ζιμπακάλμ ήταν μεταξύ αυτών που αρνήθηκαν να ποδοπατήσουν ισραηλινές και αμερικανικές σημαίες στις διαδηλώσεις του 2016.

Οταν το Ισραήλ βομβάρδισε τη Δευτέρα την έδρα της κρατικής τηλεόρασης, οι αντιδράσεις ήταν ανάμεικτες. Κάποιοι Ιρανοί ικανοποιήθηκαν βλέποντας την ενδεδυμένη με μαντίλα –σύμβολο της κοινωνικής καταπίεσης– παρουσιάστρια του δελτίου ειδήσεων να προσπαθεί να διαφύγει από το στούντιο. Αλλοι οργίσθηκαν με την ισραηλινή ενέργεια. «Ανάθεμα στο Ισραήλ. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι γράφω υπέρ της κρατικής τηλεόρασης», έγραψε σε πλατφόρμα δικτύωσης ο συγγραφέας Χοσεΐν Ντεμπασί, ο οποίος φυλακίσθηκε το 2022 επειδή υποστήριξε ότι ο γιος του Χομεϊνί πέθανε από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Αναπόφευκτη θεώρησαν πολλοί Ιρανοί την εντατικοποίηση της ισραηλινής εκστρατείας, παρά τους ισχυρισμούς του Νετανιάχου για «προληπτική επιχείρηση».

Ιστορικοί λόγοι, μεταξύ τους το πραξικόπημα του 1953, κάνουν τους Ιρανούς ιδιαίτερα καχύποπτους απέναντι στους Δυτικούς και σε κάθε δυτική παρέμβαση. Σήμερα, ο Τραμπ μιλάει για «πραγματικό τέλος, όχι κατάπαυση του πυρός, αληθινό τέλος». Παρά τους ισχυρισμούς του Τραμπ, όμως, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ιρανική ηγεσία ετοιμάζει τις βαλίτσες της για καταφύγια στο εξωτερικό, ενώ οι επιπτώσεις του ισραηλινού βομβαρδισμού στο καθεστώς μένουν και αυτές να αποσαφηνισθούν.

Πηγή: Pagenews.gr