Μιλώντας σε ομάδα Τούρκων δημοσιογράφων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Κάλλας περιέγραψε τη νέα θέση της Τουρκίας στο στρατηγικό αμυντικό πλαίσιο της ΕΕ.
Όπως αναφέρει το turkish minute, η ένταξη αυτή καθίσταται δυνατή μέσω της νέας πρωτοβουλίας της ΕΕ «Δράση για την Ασφάλεια στην Ευρώπη» (SAFE), η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση της αμυντικής παραγωγής και του συντονισμού στην Ευρώπη. «Τώρα η Τουρκία, ως υποψήφια χώρα, έχει επίσης πρόσβαση σε δάνεια SAFE, για παράδειγμα, για κοινά έργα με τις ευρωπαϊκές χώρες», επιβεβαίωσε η Κάλλας.
Ενώ οι δηλώσεις του Κάλλας σηματοδοτούν ένα θετικό βήμα για την συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, η λεπτομερής δομή της εταιρικής σχέσης εντάσσεται σε ένα ευρύτερο αμυντικό πρόγραμμα που έχει εγκριθεί επίσημα από την ΕΕ. Το πεδίο εφαρμογής της συμμετοχής της Τουρκίας, οι οικονομικοί όροι και οι πολιτικοί όροι καθορίζονται στο πλαίσιο αυτής της νέας πρωτοβουλίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το SAFE στις 27 Μαΐου ως σχέδιο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη συνεργατικών αμυντικών έργων και τη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από εξωτερικούς στρατιωτικούς εταίρους. Το SAFE αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής αμυντικής στρατηγικής ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2030, η οποία περιλαμβάνει την επανεκτίμηση της εξάρτησης της ΕΕ από το ΝΑΤΟ.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του SAFE είναι η συμπερίληψη χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ. Υποψήφιες χώρες όπως η Τουρκία και χώρες που έχουν ήδη αμυντικούς δεσμούς με την ΕΕ μπορούν να συμμετάσχουν μέσω επίσημων συμφωνιών συνεργασίας.
Για την Τουρκία, αυτό αποτελεί ένα μέσο για την ενίσχυση της συμμετοχής της στις ευρωπαϊκές αμυντικές προσπάθειες, ιδίως δεδομένης της ανάπτυξης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας της, με έμφαση στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα προηγμένα συστήματα. Η συμμετοχή απαιτεί επίσημη συμφωνία βάσει του άρθρου 17 του κανονισμού που εκδόθηκε στις 20 Μαΐου.
Η Ελλάδα είχε ζητήσει να απαιτείται η ομόφωνη έγκριση όλων των εταιρικών σχέσεων με χώρες εκτός της ΕΕ από τα κράτη μέλη της ΕΕ, επικαλούμενη τα άρθρα 212 και 218 της Συνθήκης της ΕΕ. Η πρόταση αυτή αντιτάχθηκε από τη Γερμανία και νομικούς εμπειρογνώμονες της ΕΕ και τελικά απορρίφθηκε.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρίνισε ότι το άρθρο 212 θα παραμείνει η νομική βάση για τέτοιες συμφωνίες. Η Ελλάδα εξέδωσε ξεχωριστή δήλωση για να καταγράψει τις επιφυλάξεις της και να αποφύγει νομική ασάφεια. Εάν συναφθεί βάσει του άρθρου 212, μια συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας θα μπορούσε να θεσπίσει ευρεία συνεργασία που θα καλύπτει τεχνικά, οικονομικά και βιομηχανικά στοιχεία της άμυνας, με εποπτεία της ΕΕ για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τα δημοκρατικά πρότυπα.
Τα έργα στα οποία συμμετέχουν εταίροι εκτός ΕΕ, όπως η Τουρκία, θα απαιτούν την έγκριση της πλειοψηφίας των κρατών μελών της ΕΕ.Το SAFE θα παρέχει χαμηλότοκα, μακροπρόθεσμα δάνεια για την αύξηση της αμυντικής παραγωγής σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τουλάχιστον το 65% κάθε έργου πρέπει να εκτελείται από εταιρείες με έδρα στην ΕΕ, ενώ οι εταίροι εκτός ΕΕ μπορούν να συνεισφέρουν μεταξύ 15% και 35%.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συγκεντρώσει κεφάλαια από τις χρηματοπιστωτικές αγορές και θα προσφέρει δάνεια 45ετούς διάρκειας στις συμμετέχουσες χώρες. Η υποβολή των έργων πρέπει να ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2027 και τα 150 δισ. ευρώ αναμένεται να διατεθούν έως το 2030. Παρά το δυναμικό για συνεργασία στον τομέα της άμυνας, οι πολιτικές εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ παραμένουν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα επικρίνει την Τουρκία για την οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας.
Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η Freedom House, έχουν προειδοποιήσει για τη μείωση των πολιτικών ελευθεριών και του κράτους δικαίου υπό την κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στην έκθεση της για το 2025, η Freedom House χαρακτήρισε την Τουρκία ως «μη ελεύθερη», επικαλούμενη τον εντεινόμενο αυταρχισμό και την καταστολή της διαφωνίας.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν επίσης επισημάνει τον περιορισμό του χώρου για την κοινωνία των πολιτών και την ανεξάρτητη δημοσιογραφία στην Τουρκία. Τον Μάρτιο, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, κύριος πολιτικός αντίπαλος του Ερντογάν, συνελήφθη με κατηγορίες διαφθοράς που θεωρήθηκαν ευρέως πολιτικά υποκινούμενες. Η σύλληψή του προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις και οικονομική αναταραχή, συμπεριλαμβανομένης της απότομης πτώσης της τουρκικής λίρας και της παρέμβασης της κεντρικής τράπεζας με 40 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή τράπεζα ανασυγκρότησης και ανάπτυξης.
Η έκθεση του 2024 της Υπηρεσίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ περιγράφει λεπτομερώς τα συνεχιζόμενα προβλήματα στην Τουρκία όσον αφορά τη δικαστική ανεξαρτησία και την ελευθερία της έκφρασης. Το Συμβούλιο της Ευρώπης κίνησε διαδικασία παράβασης κατά της Τουρκίας για την άρνησή της να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι θεσμικά όργανα της ΕΕ συνεχίζουν να ασκούν πιέσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια και δικαστική μεταρρύθμιση.
Η περίπτωση του SAFE
Αξιωματούχοι του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας δήλωσαν στο Euronews Turkish ότι η συμπερίληψη τουρκικών εταιρειών και ιδρυμάτων στο SAFE και σε συναφή προγράμματα θα αποτελέσει δοκιμασία για τη δέσμευση της ΕΕ στην ισότιμη συνεργασία. Ο αναπτυσσόμενος αμυντικός τομέας της Τουρκίας και η γεωστρατηγική της σημασία παραμένουν δύσκολο να αγνοηθούν από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η Γερμανία και η Ισπανία συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν στενότερη συνεργασία με την Άγκυρα.
Η Ιταλία, που κάποτε ήταν επιφυλακτική όσον αφορά την αμυντική συνεργασία με την Τουρκία, τώρα διερευνά διακριτικά δυνατότητες για διάλογο σχετικά με την περιφερειακή ασφάλεια.
Η πρωτοβουλία SAFE προσφέρει στην Τουρκία μια επίσημη οδό για την ανάπτυξη ισχυρότερων αμυντικών δεσμών με την ΕΕ. Για τις Βρυξέλλες, η πρόκληση θα είναι να συμβιβάσουν τις στρατηγικές ανάγκες με τις δεσμεύσεις για τις δημοκρατικές αξίες. Ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ θα χειριστεί το ρόλο της Τουρκίας στο SAFE θα μπορούσε να διαμορφώσει όχι μόνο τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, αλλά και τη μελλοντική πορεία της αμυντικής πολιτικής της Ευρώπης.
Πηγή: Pagenews.gr