Σε «κόκκινο συναγερμό» Αθήνα – Βρυξέλλες μετά το αμερικανικό πλήγμα στο Ιράν

Σε αυξημένη επαγρύπνηση και στάση αναμονής έχουν τεθεί κυβέρνηση και ευρωπαϊκές αρχές. «Αθήνα και Βρυξέλλες δρουν συντονισμένα» έλεγαν χθες κοινοτικές πηγές. Παρακολουθούν αγορές, μετρούν καύσιμα, κόστη, ακρίβεια, τουρίστες και ναύλα. «Μένουμε ψύχραιμοι, είμαστε σε εγρήγορση, παρακολουθούμε ώρα με ώρα και λεπτό προς λεπτό τις εξελίξεις» τονίζουν στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.

Για άλλη μια φορά η χώρα μας έρχεται αντιμέτωπη με μια ακόμη τεράστια πρόκληση, έξω από τα συνήθη όρια της γεωπολιτικής έντασης. Οι υπουργοί Ενέργειας και Οικονομικών θα βρίσκονται «σε ανοιχτή γραμμή» για ό,τι χρειαστεί, ενώ στο Μαξίμου έγινε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό. Το κεντρικό μήνυμα είναι «διατηρούμε ψυχραιμία, ετοιμάζουμε αντίδοτα».

Η αγωνία μεταφέρεται άμεσα στην Οικονομία. Η ανάφλεξη που ξεκίνησε πριν σχεδόν δύο χρόνια από την Αν. Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή, εξαπλώθηκε στην Μέση Ανατολή και, πλέον, επεκτείνεται σε σύρραξη Ιράν – ΗΠΑ, κάνει τον πλανήτη ολόκληρο να κρατά την ανάσα του για το ποια μπορεί να είναι πλέον τώρα η απάντηση της Τεχεράνης. Μετά την αεροπορική επιδρομή των ΗΠΑ σε ιρανικούς στόχους τα ξημερώματα της Κυριακής, η απειλή ότι η Τεχεράνη θα απαντήσει κλείνοντας τα Στενά του Ορμούζ – πύλη από όπου διέρχεται το 20 % του παγκόσμιου πετρελαίου, φαντάζει πιο πιθανή από ποτέ. Και αυτό είναι ίσως… το καλό σενάριο, σε έναν πόλεμο που μπορεί να κρύβει πυρηνικά ή άλλα «μυστικά» όπλα.

«Βόμβα» στην οικονομία «Η χώρα μας δεν θα έχει καμία συμμετοχή και καμία εμπλοκή σε αυτές τις εχθροπραξίες. Υπάρχει ετοιμότητα στο οικονομικό επιτελείο για πληθωρισμό, ναυτιλία, τουρισμό». Οι δηλώσεις αυτές του, υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ, Θανάση Κοντογεώργη στην ΕΡΤ1 απηχούν το κλίμα στην Αθήνα.

Η συγκρατημένη αισιοδοξία ενισχύεται και από το γεγονός ότι παρά την εκτίναξη των τιμών στο πετρέλαιο Brent, παραμένουν κάτω από τα περσινά επίπεδα. Αυτά μέχρι χθες όμως, πριν την επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν. Εν αναμονή της ανταπάντησης της όποιας απειλής της Τεχεράνης -στρατιωτικής ή πολιτικής ή οικονομικής- η αγωνία στρέφεται πλέον στο άνοιγμα των διεθνών αγορών και των χρηματιστηρίων.

Στο Χρηματιστήριο Αθηνών όλο το ενδιαφέρον στρέφεται στις ενεργειακές μετοχές και στις ναυτιλιακές, ενώ η ΕΚΤ παρακολουθεί και εκείνη τις εξελίξεις.

Προς νέα πετρελαϊκή κρίση Τα σενάρια είναι όλα ανοιχτά. Και περιλαμβάνουν φόβους για κλείσιμο των στενών του Ορμούζ και της Ερυθράς Θάλασσας, ακρίβεια ή εμπάργκο πετρελαίου, «πάγωμα» του διαμετακομιστικού εμπορίου γενικά από Ασία προς Σουέζ – Ανατολική Μεσόγειο – Πειραιά. Οι κίνδυνοι αυτοί δεν είναι ασυνήθιστοι πλέον για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή. Στα τελευταία τρία – τέσσερα χρόνια η Ανατολική Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειος έχουν ζήσει: πόλεμος στην Ουκρανία, πόλεμος στη Γάζα, κλείσιμο ή περιορισμό διέλευσης στη διώρυγα του Σουέζ, ενεργειακή κρίση. Όλα όσα είχαν συμβεί τα τελευταία 50 ή 70 χρόνια στην Ευρώπη, συνέβησαν τα τελευταία χρόνια όλα μαζί!

Ειδικά για την Ελλάδα όμως, τα χτυπήματα αυτά «πλήττουν» το μαλακό υπογάστριο της οικονομίας της. Και συγκεκριμένα:

– Ενεργειακή εξάρτηση 80%. Για κάθε επιπλέον 10 δολ./βαρέλι, η ελληνική οικονομία χάνει 0,2% του ελληνικού ΑΕΠ, σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα. Η Ελλάδα παραμένει η 5η πιο εξαρτημένη από εισαγωγές ενέργειας χώρα της ΕΕ (79,6 % το 2022). Η όποια παράταση στις υψηλές τιμές υδρογονανθράκων απειλεί να τινάξει στον αέρα τον στόχο του πληθωρισμού για το 2025.

Σύμφωνα με πηγή του Ecofin, «η ΕΕ διαθέτει επαρκή στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου αλλά δεν θα διστάσει να ενεργοποιήσει το REPowerEU για πρόσθετη στήριξη εάν το Ιράν κλείσει τα Στενά». Στο τραπέζι μπαίνει όμως και η συζήτηση για ένα συντονισμένο πακέτο προσωρινών φοροελαφρύνσεων στα καύσιμα.

– Πειραιάς: ο «τρόμος» του transit. Πάνω από 180 ελληνόκτητα πλοία διέρχονται ημερησίως τον Περσικό Κόλπο και τα Στενά. Το λιμάνι του Πειραιά, κόμβος της COSCO για την Κεντρική Ευρώπη, είδε ήδη 80 % αύξηση στη μεταφόρτωση φορτίων το α΄ τρίμηνο. Τυχόν ναρκοθέτηση στη ναυτική οδό θα εκτοξεύσει τα ασφάλιστρα και θα πλήξει άμεσα αυτό το μομέντουμ, προειδοποιούν ναυτιλιακές ενώσεις.

– Πληθωρισμός – Ανάπτυξη. Ένα σενάριο τρίμηνης έντασης δύναται να κοστίσει έως 1 % του ΑΕΠ (περίπου 2,5 δισ. ευρώ) και να προσθέσει 1 μονάδα στον ετήσιο πληθωρισμό. Στη έκθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδος αναφέρει πως «η γεωπολιτική αστάθεια αποτελεί έναν από τους κύριους κινδύνους για την ελληνική οικονομία, καθώς μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εμπιστοσύνη, τις επενδύσεις και το εμπορικό ισοζύγιο». Σύμφωνα με εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου, από την έως τώρα κρίση Ισραήλ–Ιράν ανακύπτει συνολική απώλεια 0,7–1 % του ΑΕΠ κυρίως από Τουρισμό και Ενέργεια. Οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν για Ανάπτυξη ΑΕΠ +2,3 % το 2025 βρίσκονται ήδη πλέον υπό αναθεώρηση.

– Τουρισμός: οι πρώτοι κραδασμοί άρχισαν. Οι Ισραηλινοί αποτελούν την 5η μεγαλύτερη αγορά για τον ελληνικό τουρισμό. Μια μείωση 50 % στις αφίξεις μπορεί να ισοδυναμεί με απώλεια 200–250 εκατ. ευρώ.

Η κατάσταση παραμένει ρευστή και οι επόμενες ώρες θα είναι κρίσιμες για την εκτίμηση της πλήρους έκτασης των επιπτώσεων. Η Ελλάδα και η ΕΕ, διατηρώντας την ψυχραιμία τους, ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν ένα πιθανό κύμα αναταραχής, με την ελπίδα ότι η διπλωματία θα επικρατήσει και η σταθερότητα θα αποκατασταθεί στην ευρύτερη περιοχή.