Το Ιράν και το Ισραήλ είναι αντίπαλοι εδώ και πολλές δεκαετίες, με την Τεχεράνη να εκφράζει την επιθυμία της να «εξαφανίσει το Ισραήλ από το χάρτη» και το Τελ Αβίβ να θεωρεί το Ιράν τον κύριο εχθρό του. Ήταν όμως πάντα έτσι;
Η άλλοτε συμμαχική πορεία των δύο εθνών
Πριν από την Ιρανική Επανάσταση του 1979, τα δύο κράτη είχαν στενή σχέση. Το Ιράν ήταν από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν επίσημα το Ισραήλ μετά την ίδρυσή του το 1948, και οι σχέσεις τους βασίστηκαν στο ότι είχαν κοινό εχθρό τα αραβικά κράτη της Μέσης Ανατολής.
Την εποχή εκείνη, το Ισραήλ παρείχε στο Ιράν τεχνογνωσία στον αγροτικό τομέα, εκπαιδεύοντας Ιρανούς ειδικούς, ενώ παράλληλα συνέβαλε στην οργάνωση και εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεών του. Ο Σάχης του Ιράν πλήρωνε το Ισραήλ με πετρέλαιο, καθώς η αναπτυσσόμενη οικονομία του Ισραήλ είχε ανάγκη από καύσιμα.
Επιπλέον, το Ιράν φιλοξενούσε τότε τη δεύτερη μεγαλύτερη Εβραϊκή κοινότητα στον κόσμο, εκτός Ισραήλ. Αν και μετά την Επανάσταση πολλοί Εβραίοι εγκατέλειψαν τη χώρα, υπολογίζεται πως ακόμα και σήμερα παραμένουν εκεί περίπου 20.000 Εβραίοι.
1979: Το χρονικό σημείο ρήξης
Η άνοδος του Αγιατολάχ Χομεϊνί στην εξουσία το 1979 άλλαξε τα πάντα. Το νέο θρησκευτικό καθεστώς ακύρωσε όλες τις προηγούμενες συμφωνίες με το Ισραήλ. Ο Χομεϊνί άσκησε σφοδρή κριτική στο Ισραήλ για την κατοχή παλαιστινιακών εδαφών και το Ιράν υιοθέτησε ολοένα και πιο σκληρή ρητορική κατά του Ισραήλ, προσπαθώντας να κερδίσει την εύνοια των αραβικών κρατών ή τουλάχιστον των πολιτών τους.
Όταν το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο το 1982, το Ιράν έστειλε Φρουρούς της Επανάστασης στη Βηρυτό, υποστηρίζοντας σιιτικές παραστρατιωτικές ομάδες. Μέσα από αυτή τη συνεργασία γεννήθηκε η Χεζμπολάχ, που σήμερα θεωρείται το βασικό παρακλάδι του Ιράν στον Λίβανο.
Ο σημερινός ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, συνεχίζει στην ίδια γραμμή. Έχει επανειλημμένα αρνηθεί ή αμφισβητήσει το Ολοκαύτωμα, όπως και πολλοί αξιωματούχοι του ιρανικού καθεστώτος.
Παρά την επίσημη κρατική γραμμή, δεν συμφωνούν όλοι οι Ιρανοί με την εχθρική στάση προς το Ισραήλ. Σε συνέντευξή της το 2021, η Φαεζέ Χασεμί Ραφσαντζανί –κόρη του πρώην προέδρου Αλί Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί– δήλωσε ότι «το Ιράν πρέπει να επανεξετάσει τη στάση του απέναντι στο Ισραήλ, γιατί δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες της εποχής». Υπενθύμισε ότι την ίδια ώρα το Ιράν διατηρεί καλές σχέσεις με την Κίνα και τη Ρωσία, χώρες που καταπιέζουν μουσουλμανικούς πληθυσμούς όπως οι Ουιγούροι και οι Τσετσένοι.
Ο γνωστός πολιτικός αναλυτής Σαντέχ Ζιμπακαλάμ έχει επίσης κατηγορήσει το ιρανικό κράτος ότι «η εχθρότητα προς το Ισραήλ έχει οδηγήσει τη χώρα στη διεθνή απομόνωση».
Οι ορκισμένοι υποστηρικτές του νέου καθεστώτος
Παράλληλα, υπάρχουν φανατικοί υποστηρικτές του καθεστώτος που ζητούν πιο σκληρή στάση απέναντι στο Ισραήλ. Όπως ανέφερε ο αναλυτής Αλί Φατολάχ-Νεζάντ τον Απρίλιο του 2024, αρκετά μέλη του λεγόμενου Άξονα της Αντίστασης είναι απογοητευμένα από τη διστακτικότητα του Ιράν να απαντήσει σε επιθέσεις ή να δράσει στρατιωτικά στη σύγκρουση Ισραήλ-Γάζας. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει αυξανόμενη δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι «το Ιράν φαίνεται να χάνει την αξιοπιστία του ως ο βασικός προστάτης της παλαιστινιακής υπόθεσης».
Η σύγκρουση ανάμεσα στην παλιά στρατηγική συνεργασία και την τρέχουσα εχθρότητα δείχνει ότι η σχέση Ιράν-Ισραήλ δεν είναι απλή – και ίσως ακόμα δεν έχει γραφτεί ο τελευταίος της κύκλος.
Πηγή: Pagenews.gr