Ελλάδα και Αν. Μεσόγειος μπροστά στην αμερικανική επέμβαση

Το σημαντικό δίλημμα των Αμερικανών επιλύθηκε τελικά με μια άμεση στρατιωτική επέμβαση στο ιρανικό έδαφος, με σκοπό την αποτροπή του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης. Αυτή η ιστορική βομβιστική επίθεση είναι η πρώτη φορά που η Ουάσινγκτον έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τον κύριο εχθρό της στη Μέση Ανατολή. Ο πρόεδρος Τραμπ χαρακτήρισε το Ιράν «τον νούμερο ένα τρομοκράτη παγκοσμίως» και «εκφοβιστή» της περιοχής κατά τη διάρκεια του διαγγέλματός του. Από αυτό το δίλημμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εισέρχονται τώρα σε ένα μεγάλο στοίχημα: την επιβολή μιας Pax Americana – μιας ειρήνης με αμερικανικούς όρους – στη Μέση Ανατολή.

«Αν η ειρήνη δεν επιτευχθεί, θα χτυπήσουμε ξανά», δήλωσε ο Τραμπ, υπονοώντας ότι μπορεί να βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή της κρίσης. Πράγματι, λίγοι πιστεύουν ότι το θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης θα υποχωρήσει υπό την πίεση της βίας και θα καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, το ερώτημα που πλανάται αυτή τη στιγμή πάνω από το Ιράν είναι: Θα αντιδράσει; Πότε; Και με ποιον τρόπο;

Ανεξαρτήτως της κλίμακας, της ισχύος και της αποτελεσματικότητάς της, η αντίδραση της Τεχεράνης είναι αναμενόμενη. Εξίσου αναμενόμενη είναι και η συνέχιση των ισραηλινών επιθέσεων κατά του Ιράν. Ήδη από τις πρώτες ώρες μετά την αμερικανική επίθεση, το Τελ Αβίβ συνεχίζει να πλήττει στόχους στο έδαφος, καθώς και ηγετικά στελέχη του καθεστώτος. Με τον έλεγχο του εναέριου χώρου του Ιράν, το Ισραήλ δεν σκοπεύει να υποχωρήσει. Είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε αν ο Τραμπ θα προσπαθήσει να περιορίσει τον Νετανιάχου, ώστε να διευκολυνθεί η επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο. Αν υπάρχει κάποιος νικητής αυτή τη στιγμή στη Μέση Ανατολή, αυτός είναι ο ισραηλινός πρωθυπουργός.

Πρώτον, γιατί κατάφερε να πείσει τις ΗΠΑ ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να επιτεθούν στο Ιράν, προκειμένου να επιτύχουν κάτι που το Τελ Αβίβ δεν μπορούσε: την αποδόμηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Τεχεράνης.

Δεύτερον –και ίσως πιο σημαντικό–, διότι μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, έχει σχεδιάσει μια μακροχρόνια και δύσκολη στρατηγική με στόχο να «ανοίξει το δρόμο προς την Τεχεράνη». Εξολοθρεύοντας τη Χαμάς στη Γάζα, αποδυναμώνοντας τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, βομβαρδίζοντας στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Συρία και πλήττοντας τους Χούθι. Αν δεν επιτυγχάνονταν όλα αυτά, ούτε το Ισραήλ ούτε οι Αμερικανοί θα προχωρούσαν σε επιθέσεις κατά του Ιράν, καθώς ο συσχετισμός δυνάμεων θα ήταν διαφορετικός.

Το Ισραήλ επανασχεδιάζει τον χάρτη της Μέσης Ανατολής, με το δόγμα του Νετανιάχου, όπως εκφράστηκε στο διάγγελμά του, να προτάσσει τη φράση «πρώτα η δύναμη και μετά η ειρήνη». Είναι ακόμη νωρίς για να εκτιμήσουμε την τελική έκβαση αυτής της διαδικασίας. Ωστόσο, είναι σαφές ότι αυτή τη στιγμή, το Τελ Αβίβ και η Ουάσινγκτον έχουν το πάνω χέρι στην περιοχή, μειώνοντας δραστικά την επιρροή του λεγόμενου «άξονα του κακού». Παράλληλα, οι αντιδράσεις των ισχυρών που προηγουμένως υποστήριζαν την Τεχεράνη είναι εξαιρετικά προσεκτικές. Από τη μία πλευρά, η Ρωσία είναι απασχολημένη με την κατάσταση στην Ουκρανία, ενώ από την άλλη, η Κίνα αποφεύγει στρατιωτικές εμπλοκές, ειδικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Με την τρέχουσα κατάσταση, φαίνεται ότι κατευθυνόμαστε προς μια αμερικανο-ισραηλινή κυριαρχία σε ένα από τα πιο κρίσιμα σταυροδρόμια του κόσμου, με σαφείς επιπτώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και, κατά συνέπεια, στο σύστημα ασφαλείας που αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο.

Δεν είναι μυστικό ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν εδώ και χρόνια να αποσυρθούν από την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, προκειμένου να εστιάσουν στον Ινδοειρηνικό και στον κύριο αντίπαλό τους, την Κίνα. Ωστόσο, φαίνεται ότι η κατάσταση αλλάζει και πάλι. Η περιοχή δεν αναμένεται να επιτύχει ειρηνική λύση σύντομα, και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι μια παρέμβαση στο Ιράν θα αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Έτσι, η μεσοπρόθεσμη παρουσία των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή –σε πλήρη συνεργασία με το Ισραήλ– φαίνεται να είναι αναπόφευκτη. Στο πλαίσιο αυτό, η Ανατολική Μεσόγειος θα λειτουργήσει ως δεύτερη γραμμή άμυνας για τη Δύση, πίσω από τη φλεγόμενη Μέση Ανατολή.

Η Ελλάδα είναι ένας σημαντικός περιφερειακός παίκτης στην Ανατολική Μεσόγειο, ισχυρό μέλος της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και κράτος-μέλος της ΕΕ. Συμμετέχει επίσης σε συνεργατικά σχήματα της περιοχής, με το 3+1 σχήμα που περιλαμβάνει την Κύπρο και το Ισραήλ, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, να είναι το πιο κομβικό. Αυτό το σχήμα προωθήθηκε στο παρελθόν και από τον νυν υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Εν μέσω της ρευστότητας που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή, είναι πολύ πιθανό η Ουάσινγκτον να επαναφέρει το ενδιαφέρον της για την αναθέρμανση αυτής της συνεργασίας. Μέσω αυτής, η Αθήνα θα μπορέσει να αποκαταστήσει τον επιθυμητό δίαυλο επικοινωνίας με τις ΗΠΑ, προβάλλοντας παράλληλα την εικόνα μιας δύναμης που ενδιαφέρεται και δρα για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σε αυτό το περίπλοκο τοπίο, που θυμίζει κινούμενη άμμο, και παρά τις εσωτερικές φωνές που δικαίως αμφισβητούν τη στρατηγική σχέση της Ελλάδας με το Ισραήλ, η Αθήνα θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ενίσχυση της συνεργασίας με το Τελ Αβίβ. Μια προοπτική ειρηνικής λύσης στη Μέση Ανατολή, με το Ισραήλ στο επίκεντρο και τις Ηνωμένες Πολιτείες να επαναφέρουν τη στρατηγική διεύρυνσης των Συμφωνιών του Αβραάμ, καθώς και την προώθηση του διαδρόμου IMEC που θα συνδέει την Ινδία με τη Δύση, θα προσφέρει σημαντικά οφέλη στην Ελλάδα και την Κύπρο. Σε μια εποχή που η διπλωματία και η γεωπολιτική επανέρχονται στο προσκήνιο, απαιτούνται τολμηρές αποφάσεις.

Πηγή: Pagenews.gr