Ήταν σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο η επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν;

Οι ιστορικοί θα κρίνουν τις μαζικές αμερικανικές επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν προσπαθώντας να απαντήσουν σε δύο ερωτήματα, τα οποία είναι τελικά αλληλένδετα. Ήταν η επέμβαση σοφή; Και ήταν νόμιμη;

Είναι πολύ νωρίς για να αξιολογήσουμε τη σοφία της Επιχείρησης «Σφυρί του Μεσονυχτίου» – δηλαδή, αν θα κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο. Όσο εκπληκτική κι αν ήταν η εκτέλεσή της, ο στόχος της αποστολής ήταν να τερματίσει την ικανότητα του Ιράν να κατασκευάζει πυρηνικά.  Αυτή η ασάφεια ρίχνει τα φώτα στη νομιμότητα της επίθεσης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές δίκαιο. Ο Τραμπ αναγνώρισε έμμεσα αυτή την ένταση με δύο αντιφατικές δηλώσεις που έκανε μέσα σε λίγες ώρες.

Μπορεί να μην είναι «πολιτικά ορθό», είπε αμέσως μετά την επίθεση, αλλά «γιατί να μην υπάρξει αλλαγή καθεστώτος;;;» Αυτή είναι η γλώσσα της ισχύος στις διεθνείς υποθέσεις, που δεν ελέγχεται από τη νομιμότητα. Στη συνέχεια δήλωσε ότι «παρέχω αυτήν την έκθεση στο πλαίσιο των προσπαθειών μου να ενημερώνω πλήρως το Κογκρέσο, σύμφωνα με το Ψήφισμα περί Πολεμικών Εξουσιών (Δημόσιος Νόμος 93-148).» Η εντολή επίθεσής του ήταν νόμιμη, επιχείρησε να υποστηρίξει, επειδή δεν ήταν μόνο «περιορισμένη σε πεδίο εφαρμογής και σκοπό» αλλά και «ελήφθη για την προώθηση ζωτικών εθνικών συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών». Αυτή είναι η γλώσσα των δικηγόρων που επιδιώκουν τη νομιμότητα.

Το ζήτημα του αρμοδίου οργάνου

Το μόνο διεθνές όργανο που θα μπορούσε να νομιμοποιήσει την εκστρατεία του Τραμπ (ή του Ισραήλ) κατά του Ιράν είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αλλά δεν το έπραξε. Στην πραγματικότητα, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ επέκρινε το Σφυρί του Μεσονυχτίου ως «επικίνδυνη στροφή» και πολλά μέλη του συμβουλίου, αναμενόμενα μεταξύ αυτών η Κίνα και η Ρωσία, καταδίκασαν τις αμερικανικές επιθέσεις.

Το μόνο εγχώριο όργανο που θα μπορούσε να νομιμοποιήσει την επίθεση είναι το Κογκρέσο, αλλά δεν του δόθηκε καν η ευκαιρία. (Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η κυβέρνηση δεν είχε καν ενημερώσει το Κογκρέσο.) Αρκετοί γερουσιαστές και εκπρόσωποι – ακόμη και κάποιοι Ρεπουμπλικάνοι – χαρακτηρίζουν τώρα τις επιθέσεις του Τραμπ αντισυνταγματικές.

Το σκεπτικό τους είναι ότι το Άρθρο Ι, Τμήμα 8 του αμερικανικού Συντάγματος, δίνει ρητά αποκλειστικά στο Κογκρέσο την εξουσία «να κηρύξει πόλεμο». Συνοδευτικά σχέδια που καταδικάζουν τη στρατιωτική επέμβαση βρίσκονται τώρα στη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ως νομοθεσία, είναι άνευ αντικειμένου, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι ηγέτες δεν τα αφήνουν καν να τεθούν προς συζήτηση. Αλλά ως κείμενα, λειτουργούν ως ανοιχτές κατηγορίες ότι ο Τραμπ ενήργησε παράνομα.

Ωστόσο, τόσο στο διεθνές όσο και στο εγχώριο δίκαιο, αυτές οι κατηγορίες δεν θα εκδικαστούν ποτέ με σαφείς ετυμηγορίες. Ο Τζακ Γκόλντσμιθ είναι καθηγητής Νομικής στο Χάρβαρντ, ο οποίος ηγήθηκε του Γραφείου Νομικού Συμβούλου (το οποίο συμβουλεύει την εκτελεστική εξουσία) κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ και ο οποίος έχει μελετήσει αυτά τα θέματα για μεγάλο μέρος της καριέρας του. Κι όμως, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «το συνταγματικό δίκαιο των πολεμικών εξουσιών είναι ανεξιχνίαστο».

Ένα πρόβλημα είναι η ανίχνευση των προθέσεων των Ιδρυτών του αμερικανικού έθνους. Σίγουρα φοβόντουσαν να δώσουν στον πρόεδρο βασιλικές εξουσίες για να αποφασίζει για θέματα πολέμου και ειρήνης. Αλλά αναγνώρισαν επίσης (στο Άρθρο II) ότι ο πρόεδρος ήταν «αρχιστράτηγος» και έπρεπε να είναι σε θέση να αντιδράσει γρήγορα σε περίπτωση επίθεσης στην Αμερική. Στην πραγματικότητα, κληροδότησαν μια ασάφεια στις μελλοντικές γενιές.

Αυτό έγινε σημαντικό μόνο όταν η Αμερική έγινε υπερδύναμη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (η τελευταία φορά που το Κογκρέσο κήρυξε επίσημα τον πόλεμο) και έπρεπε τακτικά να επεμβαίνει στο εξωτερικό. Οι πρόεδροι απέκτησαν τη συνήθεια να ενεργούν μονομερώς – δηλαδή, χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου – σε μέρη από την κορεατική χερσόνησο μέχρι τη Λιβύη.

Εξακολουθούσαν όμως να επιδιώκουν νομιμότητα. Μερικές φορές την έπαιρναν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως στα δύο αυτά παραδείγματα: την Κορέα το 1950 και τη Λιβύη το 2011. Ή έπαιρναν αόριστες «εξουσιοδοτήσεις για χρήση στρατιωτικής βίας» από το Κογκρέσο, πριν εισέλθουν στο Αφγανιστάν το 2001, ας πούμε, ή στο Ιράκ το 2002. Ο ΟΗΕ επίσης τελικά συναίνεσε στον πόλεμο του Αφγανιστάν, αν και ποτέ δεν συναίνεσε στον πόλεμο του Ιράκ.

Καμία από αυτές τις υποθέσεις δεν αντιμετώπισε τα υποκείμενα προβλήματα νομιμότητας. Τι μπορεί να κάνει ένας πρόεδρος; Και τι θεωρείται «πόλεμος», σε αντίθεση με ένα πλήγμα ή μια δολοφονία; Το 1973, το Κογκρέσο επιχείρησε, αλλά απέτυχε, να διευκρινίσει το θέμα όταν ψήφισε ένα Ψήφισμα για τις Πολεμικές Εξουσίες σε απάντηση στον μυστικό βομβαρδισμό της Καμπότζης από τον Ρίτσαρντ Νίξον (και παρά το βέτο του). Ο Γκόλντσμιθ θεωρεί αυτή τη νομοθεσία «ελβετικό τυρί», γεμάτη παραθυράκια. Τα δικαστήρια έχουν επίσης αποφύγει να πάρουν θέση, θεωρώντας τα ζητήματα αυτά πολιτικά παρά νομικά αινίγματα.

Η ιδιαιτερότητα της εκστρατείας “Σφυρί του Μεσονυχτίου”

Κάτι που ισχύει, φυσικά, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές πλαίσιο. Ωστόσο, αυτό που διαφοροποιεί την εκστρατεία Σφυρί του Μεσονυχτίου από τις περισσότερες άλλες αμερικανικές εκστρατείες, είναι ότι ο Τραμπ δεν προσπάθησε καν να υποστηρίξει την νομιμότητά της πριν από τα γεγονότα, ούτε στο Κογκρέσο μήτε στο Συμβούλιο Ασφαλείας. «Έχει κάνει τώρα ένα βήμα πολύ πιο πέρα» από τα νομικά όρια των προκατόχων του, υποστηρίζει η Ούνα Χάθαγουεϊ στη Νομική Σχολή του Γέιλ, «ξεκινώντας έναν πόλεμο που στερείται οποιασδήποτε εύλογης εγχώριας ή διεθνούς νομικής εξουσίας».

Στη χειρότερη περίπτωση, το Σφυρί του Μεσονυχτίου γίνεται ένα ακόμη προηγούμενο για έναν ολοένα και πιο άνομο και άναρχο κόσμο όπου, όπως αναφέρει ένα διάσημο ρητό, «οι ισχυροί κάνουν ό,τι μπορούν και οι αδύναμοι υποφέρουν ό,τι πρέπει». Αν σε αυτόν τον κόσμο το Ιράν γίνει το 10ο έθνος με πυρηνικά όπλα και ακολουθήσουν και άλλα, τα μελλοντικά χτυπήματα – πάντα στο όνομα της «πρόληψης» μιας απειλής από κάποιον, κάπου – μπορεί να είναι ακόμη και πυρηνικά.

Στην καλύτερη περίπτωση, ο Τραμπ σταματά τώρα τους βομβαρδισμούς, αναγκάζει το Ισραήλ να τηρήσει την κατάπαυση του πυρός και συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν που θα εξαλείψουν οριστικά την απειλή της πυρηνικοποίησής του. Για να βελτιώσει μια προηγούμενη συμφωνία με το Ιράν προς αυτή την κατεύθυνση, την οποία ο Τραμπ εγκατέλειψε το 2018, ο πρόεδρος θα πρέπει να κατοχυρώσει αυτή τη νέα συμφωνία στο διεθνές δίκαιο, περνώντας την από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και αναδεικνύοντάς την σε διεθνή συνθήκη (ή ακόμα και ενσωματώνοντάς τη σε μια υπάρχουσα).

Πηγή: Pagenews.gr