Γιατί ο πόλεμος Ιράν-Ισραήλ δεν τρόμαξε τις παγκόσμιες αγορές

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές του Κόλπου συνέχισαν την ανοδική τους πορεία, με επικεφαλής την αύξηση κατά σχεδόν 1,3 % των μετοχών αναφοράς στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ το πετρέλαιο παρέμεινε σταθερό κάτω από τα 70 δολάρια το βαρέλι. Αυτή η κανονική πορεία έρχεται λίγες μόνο ημέρες μετά την παραλίγο κατάρρευση της περιοχής. Για χρόνια, η προοπτική ενός θερμού πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν προκάλεσε φόβους για πετρελαϊκές κρίσεις και εξωφρενικές τιμές ενέργειας, ενώ η πιθανότητα μιας άμεσης σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν οδήγησε τους καταστροφολόγους να προβλέψουν ότι μια τέτοια αντιπαράθεση θα μπορούσε να πυροδοτήσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτά τα εφιαλτικά σενάρια, με το δυναμικό τους να προκαλέσουν εκτεταμένη οικονομική οδύνη, τέθηκαν υπό δοκιμασία αυτό το μήνα.

Το αποτέλεσμα; Οι επενδυτές δεν κούνησαν ούτε το μικρό τους δάχτυλο εν μέσω της γεωπολιτικής αναταραχής που προκάλεσε ο 12ήμερος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, με τις παγκόσμιες μετοχές να σημειώνουν άνοδο προς ιστορικά υψηλά επίπεδα μέσα σε 24 ώρες από την ανακοίνωση του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για κατάπαυση του πυρός στις 23 Ιουνίου. Αυτή η ανάκαμψη είναι ένα σημάδι των καιρών, η πιο σαφής απόδειξη μέχρι στιγμής ότι οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή δεν επηρεάζουν τις αγορές όπως παλιά.

Βεβαίως, υπήρξε νευρικότητα. Μετά την επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν στις 13 Ιουνίου, το Brent, το βασικό πετρέλαιο αναφοράς, σημείωσε άμεση άνοδο 10% και οι μετοχές ταλαντεύτηκαν, καθώς οι επενδυτές στράφηκαν προς ασφαλέστερα περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, η μεταβλητότητα περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό, ακόμη και όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες έτοιμαζαν να κλιμακώσουν τη σύγκρουση.

Αφού αμερικανικά βομβαρδιστικά χτύπησαν ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις στις 22 Ιουνίου, οι τίτλοι των εφημερίδων και οι σχολιαστές προειδοποίησαν ότι οι αγορές προετοιμάζονταν για αναταραχές, συμπεριλαμβανομένων των φόβων ότι το Ιράν θα μπορούσε να επιχειρήσει να μπλοκάρει το Στενό του Ορμούζ, από το οποίο διέρχεται το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει το πετρέλαιο σε άνοδο άνω των 100 δολαρίων το βαρέλι.

Ωστόσο, η απάντηση της Τεχεράνης ήταν μια σε μεγάλο βαθμό συμβολική ριπή πυραύλων με στόχο την αμερικανική αεροπορική βάση Al-Udeid στο Κατάρ, η οποία μείωσε τις εντάσεις. Η ανησυχία των αγορών εξαφανίστηκε γρήγορα εν μέσω μιας εύθραυστης εκεχειρίας. Στις 25 Ιουνίου, το Brent είχε υποχωρήσει κάτω από τα 70 δολάρια, δημιουργώντας απροσδόκητα κέρδη για τους επενδυτές που έσπευσαν να τοποθετήσουν πτωτικές στοιχηματικές θέσεις στην βραχύβια άνοδο του πετρελαίου.

Εν τω μεταξύ, οι μετοχές ανέκαμψαν καθώς η Wall Street σημείωσε άνοδο, με τον S&P 500 να ανεβαίνει γρήγορα σε επίπεδα ρεκόρ. Μια παρόμοια τάση παρατηρήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, με τον δείκτη MSCI All Country World Index να σημειώνει επίσης άνοδο προς ιστορικά υψηλά επίπεδα. Οι περιφερειακές αγορές που βρέθηκαν στο σταυροδρόμι του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν ακολούθησαν την ίδια τάση, με τις μετοχές των μεγάλων χωρών του Κόλπου να σημειώνουν σημαντικά κέρδη. Ο δείκτης αναφοράς TASI της Σαουδικής Αραβίας αυξήθηκε κατά 3,6 % μεταξύ 23 και 25 Ιουνίου, ενώ οι μετοχές του Κατάρ σημείωσαν παρόμοια άνοδο. Όλα αυτά συνέβησαν μέσα σε 48 ώρες από τη σύγκρουση ιρανικών πυραύλων και αμερικανικών αντιπυραυλικών συστημάτων στον ουρανό της Ντόχα.

Η γρήγορη ανάκαμψη δείχνει ότι η ψυχολογία των επενδυτών φαίνεται να αλλάζει όσον αφορά τον κίνδυνο που ενέχει η Μέση Ανατολή. Ο λεγόμενος δείκτης φόβου της Wall Street — ο δείκτης μεταβλητότητας CBOE (VIX) — σημείωσε άνοδο περίπου 20% μετά τις 13 Ιουνίου, αλλά παρέμεινε σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από αυτά που είχαν παρατηρηθεί μόλις τον Απρίλιο, όταν το σχέδιο του Τραμπ για την επιβολή δασμών ταρακούνησε τις αγορές.

Ιστορική προοπτική

Στο παρελθόν, οι περιφερειακοί πόλεμοι είχαν συνήθως σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις αγορές. Για παράδειγμα, η εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ τον Αύγουστο του 1990 συνέβαλε στην πτώση του S&P 500 κατά περίπου 15% τους επόμενους τρεις μήνες, ενώ οι τιμές του Brent διπλασιάστηκαν γρήγορα. Η πώληση μετοχών επιβραδύνθηκε μόνο τον Ιανουάριο του 1991, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονταν να ξεκινήσουν την επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου» για την εκδίωξη των ιρακινών δυνάμεων από το Κουβέιτ.

Ακόμη και μικρότερης κλίμακας συγκρούσεις προκάλεσαν υπερβολικές αντιδράσεις. Το 2019, οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν γρήγορα κατά περίπου 20% μετά τις επιθέσεις με drones που ανέλαβαν οι Χούθι κατά των σαουδικών πετρελαϊκών υποδομών, στο πλαίσιο του πολέμου που διεξήγαγαν οι Σαουδάραβες κατά της ανταρτικής ομάδας στη Υεμένη. Πιο πρόσφατα, η επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και ο πόλεμος που ακολούθησε στη Γάζα επίσης ταράξανε τις αγορές αμέσως μετά. Την εποχή εκείνη, η Bloomberg Economics προειδοποίησε ότι μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν θα μπορούσε να οδηγήσει την τιμή του πετρελαίου στα 150 δολάρια το βαρέλι και να μειώσει το παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά μία ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα. Μια τέτοια σύγκρουση, που τότε θεωρούνταν απίθανη, έχει πλέον υλοποιηθεί χωρίς να προκαλέσει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις.

Μια νέα εποχή;

Σε αντίθεση με τις ιστορικές τάσεις, η ως επί το πλείστον συγκρατημένη παγκόσμια αντίδραση σε μια εκρηκτική περιφερειακή σύγκρουση αντικατοπτρίζει ένα μεταβαλλόμενο ενεργειακό και γεωπολιτικό τοπίο. Υπογραμμίζει επίσης πόσα πολλά έχουν αλλάξει στη Μέση Ανατολή από την έκρηξη του πολέμου στη Γάζα στα τέλη του 2023.

Κρίσιμα, αυτή η εξέλιξη υποδηλώνει ότι οι επενδυτές, που έχουν συνηθίσει τα παγκόσμια σοκ των τελευταίων ετών και έχουν πλέον πρόσβαση σε πιο έγκαιρα δεδομένα, έχουν γίνει πιο έμπειροι, ή ίσως πιο αδιάφοροι, απέναντι στους γεωπολιτικούς κινδύνους στη Μέση Ανατολή. Προβλέπεται ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί, δημιουργώντας ενδεχομένως τις προϋποθέσεις για μελλοντικές λανθασμένες εκτιμήσεις της αγοράς σε μια περιοχή που παραμένει σε κατάσταση έντασης.

Αυτή τη φορά, ωστόσο, οι επενδυτές έκαναν τη σωστή εκτίμηση, και υπάρχουν λόγοι για αυτό. Αν και ο αποκλεισμός του Στενού του Ορμούζ θα προκαλούσε αντιξοότητες, θα έβλαπτε επίσης το Ιράν, το οποίο εξαρτάται από την εξαγωγή περίπου 1,7 εκατομμυρίων βαρελιών αργού πετρελαίου μέσω της θαλάσσιας οδού καθημερινά. Εν τω μεταξύ, ο κόσμος έχει γίνει λιγότερο εξαρτημένος από τις ενεργειακές προμήθειες της Μέσης Ανατολής, με την παραγωγή να αυξάνεται αλλού, με πρωτοπόρο την ιστορική παραγωγή των Ηνωμένων Πολιτειών.

Αυτοί οι παράγοντες πιθανώς συνέβαλαν στον περιορισμό των επιπτώσεων της σύγκρουσης αυτή τη φορά. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημεία πίεσης και οι επενδυτές που έχουν γίνει υπερβολικά αδιάφοροι σε αυτούς τους γεωπολιτικούς κινδύνους ενδέχεται να δυσκολευτούν να αποτιμήσουν τους περιφερειακούς κινδύνους στο μέλλον. Εντός της περιοχής, ενδέχεται να εξακολουθήσουν να υπάρχουν ορισμένες οικονομικές επιπτώσεις στο εγγύς μέλλον, μεταξύ άλλων για τα κράτη του Κόλπου, με την περιφερειακή αστάθεια να περιπλέκει ενδεχομένως τις προσπάθειές τους να προσελκύσουν παγκόσμιες επιχειρήσεις, κεφάλαια και επενδύσεις.

Πηγή: Pagenews.gr