Reuters: Tο παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι για τα χαμένα πυρηνικά του Ιράν

Οι βομβαρδισμοί των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ δημιουργούν ένα αίνιγμα για τους επιθεωρητές του ΟΗΕ στο Ιράν: Πώς είναι δυνατό να διαπιστώσουν εάν τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου της Τεχεράνης έχουν θαφτεί κάτω από τα ερείπια ή αν έχουν κρυφτεί κάπου αλλού;

Μετά τις επιθέσεις του περασμένου Σαββατοκύριακου σε τρεις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν – στο Φορντό, το Νατάνζ και το Ισφαχάν – ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι εγκαταστάσεις είχαν “καταστραφεί” από τα αμερικανικά πυρομαχικά, συμπεριλαμβανομένων των βομβών bunker buster.

Ωστόσο, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), ο οποίος παρακολουθεί το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, ανακοίνωσε ότι δεν είναι σαφές τι ζημιές υπέστη το Φορντό, μια εγκατάσταση που βρίσκεται θαμμένη βαθιά μέσα σε ένα βουνό όπου το Ιράν παρήγαγε το μεγαλύτερο μέρος εμπλουτισμένου ουρανίου. Ο επικεφαλής του οργανισμού, Ραφαέλ Γκρόσι, δήλωσε τη Δευτέρα ότι είναι πολύ πιθανό οι ευαίσθητοι φυγοκεντρητές που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου μέσα στο Φορντό να έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές. Είναι πολύ λιγότερο σαφές εάν οι 9 τόνοι εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν καταστράφηκαν.

Οι δυτικές κυβερνήσεις προσπαθούν να διαπιστώσουν τι απέγινε.

Το Reuters μίλησε με περισσότερους από 12 νυν και πρώην αξιωματούχους που συμμετείχαν στις προσπάθειες ελέγχου του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, οι οποίοι δήλωσαν ότι οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ και του Ισραήλ μπορεί να έχουν παράσχει την τέλεια κάλυψη στο Ιράν ώστε να εξαφανίσει τα αποθέματα ουρανίου του και οποιαδήποτε έρευνα του οργανισμού θα είναι πιθανότατα χρονοβόρα και επίπονη. Ο Όλι Χάινονεν, επικεφαλής επιθεωρητής της IAEA από το 2005 έως το 2010, δήλωσε ότι η έρευνα πιθανότατα θα περιλαμβάνει ιδιαίτερα δύσκολες έρευνες για ανάκτηση υλικών από κατεστραμμένα κτίρια, καθώς και περιβαλλοντικές δειγματοληψίες, οι οποίες έχουν μεγάλη διάρκεια.

“Μπορεί να υπάρχουν υλικά που είναι απρόσιτα, είτε θαμμένα στα ερείπια είτε χαμένα κατά τη διάρκεια ενός βομβαρδισμού”, δήλωσε ο Χάινονεν, ο οποίος ασχολήθηκε εκτενώς με το Ιράν όσο βρισκόταν στην IAEA και τώρα εργάζεται στο think-tank Stimson Center στην Ουάσινγκτον. Τα περισσότερα από 400 κιλά ουρανίου του Ιράν εμπλουτισμένα σε καθαρότητα έως και 60% είναι αρκετά, εάν εμπλουτιστούν περαιτέρω, για εννέα πυρηνικά όπλα, σύμφωνα με ένα κριτήριο της IAEA. Ακόμα και ένα κλάσμα από αυτά που δεν έχουν καταγραφεί, αποτελεί σοβαρή πηγή ανησυχίας για τις δυτικές δυνάμεις που πιστεύουν ότι το Ιράν διατηρεί τουλάχιστον ανοιχτή την επιλογή των πυρηνικών όπλων.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ιράν μπορεί να έχει μετακινήσει μέρος του εμπλουτισμένου ουρανίου του πριν πληγούν οι εγκαταστάσεις του. Ο επικεφαλής της ΙΑΕΑ, Ρ. Γκρόσι, δήλωσε ότι το Ιράν τον ενημέρωσε στις 13 Ιουνίου, την ημέρα των πρώτων επιθέσεων του Ισραήλ, ότι λαμβάνει μέτρα για την προστασία του πυρηνικού εξοπλισμού και των υλικών του. Αν και δεν έδωσε λεπτομέρειες, είπε ότι αυτό υποδηλώνει ότι μεταφέρθηκαν.

Ένας δυτικός διπλωμάτης που εμπλέκεται στην υπόθεση, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί, δήλωσε ότι το μεγαλύτερο μέρος του εμπλουτισμένου ουρανίου του Φορντό φαίνεται να έχει μετακινηθεί ημέρες πριν από τις επιθέσεις, “σαν να γνώριζαν τι ερχόταν”. Ορισμένοι ειδικοί έχουν δηλώσει ότι καταγράφηκαν σε δορυφορικές εικόνες μια σειρά οχημάτων, συμπεριλαμβανομένων φορτηγών, έξω από το Φορντό πριν τα αμερικανικά πλήγματα, κι αυτό δείχνει πως το εμπλουτισμένο ουράνιο από εκεί μεταφέρθηκε αλλού, αν και ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγσεθ, δήλωσε την Πέμπτη ότι δεν έχει καμία πληροφορία που να υποδηλώνει ότι το Ιράν μετακίνησε του ουράνιο.

Ο Τραμπ έχει επίσης απορρίψει αυτές τις ανησυχίες. Σε συνέντευξη που θα μεταδοθεί σήμερα στην εκπομπή “Sunday Morning Futures” του Fox News Channel, λέει ότι οι Ιρανοί “δεν μετακίνησαν τίποτα”.

“Είναι πολύ επικίνδυνο να το κάνεις. Είναι πολύ βαρύ – πολύ, πολύ βαρύ. Είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις”, είπε ο Τραμπ. “Επιπλέον, δεν δώσαμε μεγάλη ειδοποίηση επειδή δεν γνώριζαν ότι ερχόμασταν μέχρι, ξέρετε, τότε”.

Ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό. Το Υπουργείο Εξωτερικών παρέπεμψε το Reuters στις δημόσιες δηλώσεις του Τραμπ. Ένας δεύτερος δυτικός διπλωμάτης δήλωσε ότι θα ήταν μια μεγάλη πρόκληση να επαληθευτεί η κατάσταση του αποθέματος ουρανίου του Ιράν, επικαλούμενος μια μακρά λίστα προηγούμενων διαφορών μεταξύ της ΙΑΕΑ και της Τεχεράνης, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας του Ιράν να εξηγήσει αξιόπιστα τα ίχνη ουρανίου που βρέθηκαν σε μη δηλωμένες τοποθεσίες.

“Θα είναι σαν το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι”. είπε.

Το Ιράν λέει ότι έχει εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις του απέναντι στον εποπτικό φορέα.

Η θολή εικόνα

Πριν το Ισραήλ ξεκινήσει τη 12ήμερη στρατιωτική του εκστρατεία με στόχο την καταστροφή των πυρηνικών και πυραυλικών δυνατοτήτων του Ιράν, η ΙΑΕΑ είχε τακτική πρόσβαση στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού του Ιράν και παρακολουθούσε τι υπήρχε μέσα σε αυτές όλο το εικοσιτετράωρο, στο πλαίσιο της Συνθήκης Μη Διάδοσης των 191 κρατών, η οποία αποσκοπεί στην πρόληψη της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων και στην οποία το Ιράν είναι συμβαλλόμενο μέρος.

Τώρα, όμως που όλες αυτές οι εγκαταστάσεις έχουν μετατραπεί σε ερείπια και στάχτη θολώνει η εικόνα.

Επιπλέον, το Ιράν έχει απειλήσει να σταματήσει να συνεργάζεται με την ΙΑΕΑ. Εξοργισμένο με την αποτυχία του καθεστώτος μη διάδοσης να το προστατεύσει από επιθέσεις που πολλές χώρες θεωρούν παράνομες, το κοινοβούλιο του Ιράν ψήφισε την Τετάρτη την αναστολή της συνεργασίας. Η Τεχεράνη λέει ότι ένα ψήφισμα που εγκρίθηκε αυτόν τον μήνα από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΙΑΕΑ, το οποίο διακήρυσσε ότι το Ιράν παραβίαζε τις υποχρεώσεις του περί Μη Διάδοσης των Πυρηνικών όπλων, άνοιξε το δρόμο για τις επιθέσεις του Ισραήλ οι οποίες ξεκίνησαν την επόμενη μέρα παρέχοντας έτσι στο Τελ Αβίβ ένα στοιχείο διπλωματικής κάλυψης. Η ΙΑΕΑ το αρνείται αυτό.

Το Ιράν έχει επανειλημμένα αρνηθεί ότι διαθέτει ενεργό πρόγραμμα για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας. Και οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες – για τις οποίες ο Τραμπ είχαν ότι κάνουν λάθος πριν από τις αεροπορικές επιδρομές – είχαν δηλώσει ότι δεν υπήρχαν στοιχεία ότι η Τεχεράνη έκανε βήματα προς την ανάπτυξη ενός πυρηνικού όπλου.

Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι δεν υπάρχει λόγος μια χώρα να εμπλουτίζει ουράνιο στο 60% για ένα μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει με λιγότερο από 5% εμπλουτισμό. Το Ιράν έχει έναν άγνωστο αριθμό πρόσθετων φυγοκεντρητών αποθηκευμένων σε τοποθεσίες που ο πυρηνικός επόπτης του ΟΗΕ δεν γνωρίζει, δήλωσε η ΙΑΕΑ με τις οποίες θα μπορούσε να δημιουργήσει μια νέα ή μυστική εγκατάσταση εμπλουτισμού.

Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντική την αναζήτηση του υλικού που μπορεί να εμπλουτιστεί περαιτέρω, ιδίως αυτού που είναι πλησιέστερα στην ποιότητα βόμβας. Η ΙΑΕΑ μπορεί και λαμβάνει πληροφορίες από κράτη μέλη, στα οποία περιλαμβάνονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ, αλλά λέει ότι δεν παίρνει τίποτα ως έχει και επαληθεύει ανεξάρτητα τις πληροφορίες.

Έχοντας βομβαρδίσει τις εγκαταστάσεις που φιλοξενούν το ουράνιο, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ θεωρούνται οι χώρες που είναι πιο πιθανό να κατηγορήσουν το Ιράν ότι το κρύβει ή ότι επανεκκινεί τον εμπλουτισμό, λένε αξιωματούχοι. Το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό για αυτό το άρθρο.

Η υπηρεσία δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει επιθεωρήσεις από τότε που ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί του Ισραήλ κατά του Ιράν, αφήνοντας τον έξω κόσμο με περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Ο Γκρόσι δήλωσε την Τετάρτη ότι οι συνθήκες στις βομβαρδισμένες τοποθεσίες θα δυσκολέψουν τους ελέγχους των επιθεωρητών της ΙΑΕΑ – υπονοώντας ότι θα μπορούσε να χρειαστεί χρόνος. “Υπάρχουν ερείπια, θα μπορούσαν να υπάρχουν μη εκραγέντα πυρομαχικά”, είπε. Ο Χάινονεν, ο πρώην επικεφαλής επιθεωρητής του ΔΟΑΕ, δήλωσε ότι είναι ζωτικής σημασίας ο οργανισμός να είναι διαφανής σε πραγματικό χρόνο σχετικά με το τι έχουν καταφέρει να επαληθεύσουν ανεξάρτητα οι επιθεωρητές του, συμπεριλαμβανομένων τυχόν αβεβαιοτήτων, και τι παραμένει άγνωστο.

“Τα κράτη μέλη μπορούν στη συνέχεια να κάνουν τις δικές τους αξιολογήσεις κινδύνου”, είπε.

Πηγή: Pagenews.gr