Ισραήλ – Τουρκία το νέο εύφλεκτο μέτωπο

Ο 12ήμερος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει αναδιαμορφώσει την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Aυτός ο πόλεμος άφησε πίσω του ένα ενισχυμένο Ισραήλ, το οποίο επιδιώκει να αναδιαμορφώσει την περιοχή• ένα αποδυναμωμένο ιρανικό καθεστώς που προσπαθεί να επιβιώσει• και τις διστακτικές ΗΠΑ που εμφανίστηκαν απρόθυμες να εμπλακούν σε άλλη μία παρατεταμένη σύγκρουση.

Ωστόσο, η πιο επικίνδυνη συνέπεια ίσως να μην είναι η συνέχιση της σύγκρουσης με το Ιράν — αλλά η ανάδυση μιας πιο σφοδρής αντιπαλότητας μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Αυτά επισημαίνει σε άρθρο της στους Financial Times η Ασλί Αϊντινασμπάς, διευθύντρια του The Turkey Project στο Ινστιτούτο Brookings. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν εξέφρασε πρόσφατα το νέο κλίμα που επικρατεί στην Αγκυρα, λέγοντας σε σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας: «Δεν υπάρχει παλαιστινιακό, λιβανέζικο, συριακό, υεμενίτικο ή ιρανικό πρόβλημα — υπάρχει ξεκάθαρα ένα ισραηλινό πρόβλημα».

Αυτή η δήλωση αντικατοπτρίζει μια μετατόπιση στην τουρκική θεώρηση για τη θέση του Ισραήλ στην περιοχή: από σύμμαχος, σε αντίπαλο, και πλέον σε απροκάλυπτο εχθρό, τονίζει η βρετανική εφημερίδα. Η Αγκυρα αισθάνεται άβολα με την αυτοπεποίθηση του Ισραήλ και τη νέα του ταυτότητα ως περιφερειακή υπερδύναμη — ρόλος που επί μακρόν επιθυμούσε ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν.

Η παρέμβαση Μπαχτσελί

Ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, βασικός σύμμαχος του Ερντογάν, κατηγόρησε πρόσφατα το Ισραήλ ότι προσπαθεί να «περικυκλώσει την Ανατολία» και να αποσταθεροποιήσει την Τουρκία. «Σκέψεις που παλαιότερα περιορίζονταν στα πρωτοσέλιδα των ταμπλόιντ εφημερίδων, δεν είναι πλέον περιθωριακές στους κόλπους της τουρκικής κρατικής μηχανής και των κυρίαρχων ΜΜΕ. Παρόμοια εμμονή διαφαίνεται και στο Ισραήλ, όπου τμήματα της υπηρεσίας ασφαλείας βλέπουν την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας ως μια μακροπρόθεσμη απειλή — “πιο επικίνδυνη από το Ιράν”», σημειώνει το άρθρο των Financial Times.

Η δημόσια υποστήριξη του Ερντογάν προς τη Χαμάς έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου, οδηγώντας σε σφοδρές ανταλλαγές απειλών και ενίσχυση των επαφών του Ισραήλ με τους Κούρδους της Συρίας, τους οποίους η Αγκυρα θεωρεί απειλή εδώ και χρόνια.

Σε μια ήδη ασταθή περιοχή, μια αναμέτρηση μεταξύ των δύο ισχυρότερων στρατών της περιοχής — και οι δύο σύμμαχοι των ΗΠΑ — θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων. «Η σύγκρουση είναι ταυτόχρονα ιδεολογική και γεωπολιτική. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει συγχωνεύσει τον σουνιτικό ισλαμιστικό λαϊκισμό με τον τουρκικό εθνικισμό, όπως αποτυπώνεται στην πλατφόρμα «Ο Αιώνας της Τουρκίας» που υπόσχεται μια νέα εποχή τουρκικής ισχύος στο εξωτερικό. Στο Ισραήλ, ένας ακροδεξιός συνασπισμός ενστερνίζεται μια εξίσου αποφασιστική αντίληψη για το πεπρωμένο του Ισραήλ, επιδιώκοντας στρατιωτική κυριαρχία σε Λίβανο, Γάζα και Συρία», συνεχίζει το άρθρο. Αυτές οι αντικρουόμενες κοσμοθεωρίες αφήνουν ελάχιστο περιθώριο για συμβιβασμό.

Η Συρία είναι το πιο άμεσο πεδίο αντιπαράθεσης. Από την πτώση του καθεστώτος Ασαντ στα τέλη του 2024, και οι δύο χώρες προσπαθούν να διαμορφώσουν τη μεταπολεμική τάξη. Η Τουρκία έχει επεκτείνει την επιρροή της στη Συρία, υποστηρίζοντας συμμάχους που πλέον έχουν την εξουσία και πιέζοντας για μια σταθερή, συγκεντρωτική κυβέρνηση που θα ευθυγραμμίζεται με την Αγκυρα.

Η Τουρκία ελέγχει ήδη τμήματα της βόρειας Συρίας και επιδιώκει να διευρύνει το οικονομικό και στρατιωτικό της αποτύπωμα στη χώρα. Το Ισραήλ, από την άλλη πλευρά, έχει εντείνει τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς και έχει εκφράσει στήριξη στην αυτονομία Κούρδων και Δρούζων, αντιμετωπίζοντας με καχυποψία τους νέους ηγέτες της Συρίας, λόγω των τζιχαντιστικών τους καταβολών. Η ένταση κορυφώθηκε τον Απρίλιο, όταν το Ισραήλ βομβάρδισε περιοχή που είχε επιλεγεί για τουρκική βάση. Υπάρχει πλέον στρατιωτική τηλεφωνική γραμμή, αλλά η ευρύτερη διπλωματική σχέση παραμένει παγωμένη. Ταυτόχρονα, η Τουρκία έχει εξαγάγει τα δικά της συμπεράσματα από τον πόλεμο με το Ιράν. Η στοχευμένη εξόντωση της ιρανικής στρατιωτικής ηγεσίας από το Ισραήλ αποτελεί σαφή υπενθύμιση της ανωτερότητας του σε αεροπορική ισχύ και στον τομέα των πληροφοριών. Η Αγκυρα κινείται τώρα για να αντιμετωπίσει τις δικές της ευπάθειες. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πρέπει να αξιοποιήσει τις καλές του σχέσεις με τον Νετανιάχου και τον Ερντογάν για να διαχειριστεί αυτή την αντιπαράθεση. Η λήξη του πολέμου στη Γάζα θα μπορούσε να μειώσει τα τουρκικά παράπονα, όμως η μακροπρόθεσμη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο χωρών δύσκολα θα εκτονωθεί. «Εδώ και δεκαετίες, οι αμερικανοί διαμορφωτές πολιτικής αντιμετώπιζαν την Τουρκία και το Ισραήλ ως απαραίτητους — αν και δύσκολους — συμμάχους και θεμέλια της περιφερειακής σταθερότητας. Τώρα, αυτά τα δύο “θεμέλια” συγκρούονται μεταξύ τους. Με το Ιράν εξασθενημένο, η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η επόμενη κρίσιμη δοκιμασία στη Μέση Ανατολή μπορεί να προέλθει από τη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο από τους στενότερους εταίρους τους», καταλήγουν οι FT.

Πηγή: Pagenews.gr