Σχεδόν έξι μήνες μετά την έναρξη της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, ένα Δόγμα Τραμπ αρχίζει να διαφαίνεται. Σε αντίθεση με τους φόβους των επικριτών του και τις ελπίδες ορισμένων θαυμαστών του, ο Τραμπ δεν είναι απομονωτιστής. Και σε αντίθεση με εκείνους που ισχυρίζονται ότι ο Τραμπ είναι απλώς ένας μάγος του ad hoc και της ασυνέπειας, υπάρχει ένα διακριτό μοτίβο στις πολιτικές που έχει ακολουθήσει.
Αυτό το Δόγμα Τραμπ δίνει έμφαση στην επιθετική χρήση της αμερικανικής ισχύος – πιο επιθετικά από τους άμεσους προκατόχους του Τραμπ – για την αναδιαμόρφωση βασικών σχέσεων και την απόκτηση αμερικανικού πλεονεκτήματος σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο. Με τον τρόπο αυτό, ο Τραμπ έχει τινάξει στον αέρα κάθε συζήτηση για μια μετα-αμερικανική εποχή. Ωστόσο, έχει επίσης εγείρει ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με το αν η κυβέρνησή του μπορεί να ασκήσει αποτελεσματικά την υπερμεγέθη επιρροή της Αμερικής και να τη διατηρήσει ισχυρή.
Από την παγκοσμιοποίηση στον απομονωτισμό
Η ταμπέλα του απομονωτισμού ακολουθεί εδώ και καιρό τον Τραμπ, αλλά ποτέ δεν περιέγραψε με ακρίβεια τον ιδιόρρυθμο αυτό άνθρωπο. Ναι, ο Τραμπ περιφρονεί βασικά στοιχεία της παγκοσμιοποίησης των ΗΠΑ, από το διεθνές εμπορικό σύστημα που δημιούργησε η Αμερική μέχρι την προώθηση των δημοκρατικών αξιών και τις αμυντικές της δεσμεύσεις σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, ο Τραμπ έχει επίσης υποστηρίξει ότι η Αμερική θα πρέπει να διεκδικήσει πιο δυναμικά τη θέση της σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο. Και σήμερα, καθώς ο Τραμπ επιδιώκει μια “ευρύχωρη” αντίληψη της προεδρικής εξουσίας στο εσωτερικό, προσφέρει μια εξίσου φιλόδοξη αντίληψη της αμερικανικής ισχύος στο εξωτερικό.
Ο Τραμπ καταφέρεται κατά των μακροχρόνιων, δαπανηρών προσπαθειών οικοδόμησης εθνών. Αλλά παρ’ όλα αυτά έχει διεξάγει δύο σύντομες, αιχμηρές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή: η μία για να αποτρέψει τους Χούθι της Υεμένης από το να επιτεθούν στις αμερικανικές δυνάμεις και στη ναυσιπλοΐα της Ερυθράς Θάλασσας, και η άλλη για να ανακόψει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Αρκετοί πρόεδροι των ΗΠΑ υποσχέθηκαν να χρησιμοποιήσουν βία για να εμποδίσουν την Τεχεράνη να περάσει το πυρηνικό κατώφλι – ο Τραμπ το έκανε. Αυτό δεν μοιάζει με την πολιτική ενός ανθρώπου που είναι δέσμιος της “πτέρυγας Τάκερ Κάρλσον” του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.
Εν τω μεταξύ, ο Τραμπ ξεκίνησε εμπορικούς πολέμους εναντίον δεκάδων χωρών, με την ελπίδα να αναδιαμορφώσει τη διεθνή οικονομία. Ανέπτυξε διπλωματική επιρροή, και ρητές απειλές περί εγκατάλειψης, για να αναδιαμορφώσει τη διατλαντική συμφωνία, πείθοντας τους Ευρωπαίους συμμάχους να ξοδεύουν πολύ περισσότερα για την άμυνα. Ο Τραμπ χρησιμοποίησε επίσης τη δύναμη της Αμερικής στην καινοτομία – τον ρόλο της στον σχεδιασμό ημιαγωγών υψηλής τεχνολογίας – για να φέρει τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ στο τεχνολογικό μπλοκ της Ουάσινγκτον και να τις καταστήσει εταίρους στην προσπάθειά του για “κυριαρχία της τεχνητής νοημοσύνης”.
Πιο κοντά στην πατρίδα, ο Τραμπ χρησιμοποίησε συγκεκαλυμμένες απειλές για να αποσπάσει τον Παναμά από την κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road. Απαίτησε εδαφικές παραχωρήσεις από τον Παναμά, τη Δανία και τον Καναδά. Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ διαφημίζει την αντιπυραυλική ασπίδα Golden Dome, που προορίζεται να προστατεύσει την πατρίδα και να δώσει στην Αμερική μεγαλύτερη ελευθερία δράσης εναντίον των εχθρών της.
Δεν πρόκειται για τον συνηθισμένο, αμερικανικό διεθνισμό που γνωρίσαμε μετά το 1945: Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς προηγούμενους προέδρους να λένε στους συμμάχους να παραχωρήσουν τα εδάφη τους. Αλλά ούτε πρόκειται για υποχώρηση στο “Fortress America”. Και εφαρμόζοντας την αμερικανική ισχύ με έναν τόσο ενεργητικό, παντοδύναμο τρόπο, ο Τραμπ αποκάλυψε πολλά για τον πραγματική κατάσταση των διεθνών ζητημάτων.
Τα περιοδικά γεωπολιτικής ξεχειλίζουν από άρθρα για την αμερικανική παρακμή και την έλευση της πολυπολικότητας. Αλλά ο Τραμπ, με τον τρόπο του, υπενθύμισε σε πολλές χώρες πού βρίσκεται πραγματικά η εξουσία. Για παράδειγμα: Το χτύπημα στο Ιράν απέδειξε τη μοναδική παγκόσμια στρατιωτική εμβέλεια της Αμερικής και την ικανότητά της, μαζί με το Ισραήλ, να αναδιαμορφώνει τη Μέση Ανατολή, βάζοντας τη Ρωσία και την Κίνα – συμμάχους του Ιράν – στο περιθώριο.
Τα τρία προβλήματα του δόγματος Τραμπ
Η βασική διαπίστωση του Τραμπ είναι ότι η μοναδική υπερδύναμη του κόσμου έχει περισσότερη δύναμη από ό,τι συνήθως γίνεται αντιληπτό. Ωστόσο, το Δόγμα Τραμπ πάσχει από τρία μεγάλα προβλήματα.
Πρώτον, η άσκηση ισχύος του αποδυναμώνεται από την έλλειψη στρατηγικής. Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ ξεκίνησε με τρόπο φαιδρό, καθώς δεν έλαβε υπόψη του πώς οι ουρανοκατέβατοι δασμοί θα μπορούσαν να καταστρέψουν την αμερικανική οικονομία – χρειάστηκε να το ανακαλύψει σε πραγματικό χρόνο και αναγκάστηκε σε ταχεία, ταπεινωτική υποχώρηση. Ένας πρόεδρος που προκρίνει την τέχνη της συμφωνίας έναντι της συνέπειας ακολουθεί μερικές φορές αντιφατικές πολιτικές: Οι δασμοί του Τραμπ κατά των συμμάχων στον Ινδο-Ειρηνικό διαβρώνουν την ευημερία τους και τους δυσκολεύουν να δαπανήσουν περισσότερα για την άμυνα.
Δεύτερον, ένας πρόεδρος που μερικές φορές δυσκολεύεται να διακρίνει τους φίλους από τους εχθρούς, αποτυγχάνει ορισμένες φορές να κατευθύνει την ισχύ των ΗΠΑ προς τη σωστή κατεύθυνση. Ο Τραμπ απολαμβάνει να στοχεύει τους συμμάχους των ΗΠΑ. Είναι πιο απρόθυμος να αντιμετωπίσει τη Ρωσία, ακόμη και όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν γελοιοποιεί την επιθυμία του Τραμπ για ειρήνη στην Ουκρανία – και ακόμη και αν η πολεμική οικονομία του Πούτιν είναι όλο και πιο ευάλωτη στον εμπορικό και οικονομικό εξαναγκασμό που τόσο συχνά απειλεί να χρησιμοποιήσει ο Τραμπ.
Τρίτον, οι καλύτεροι πρόεδροι χτίζουν την ισχύ των ΗΠΑ για το μέλλον, αλλά ο Τραμπ κινδυνεύει αντίθετα να την εξαντλήσει. Ίσως το Μεγάλο Όμορφο Νομοσχέδιο να δώσει ώθηση στην οικονομία – ή ίσως να κλειδώσει τα διαρθρωτικά ελλείμματα που περιορίζουν τις αμυντικές δαπάνες και την ανάπτυξη. Η περικοπή της εξωτερικής βοήθειας εξοικονομεί λίγα χρήματα αλλά σπαταλά την παγκόσμια επιρροή των ΗΠΑ – ο πόλεμος κατά των πανεπιστημίων απειλεί το οικοσύστημα της έρευνας που στηρίζει την οικονομική και στρατιωτική ισχύ της Αμερικής. Επιπλέον, μια πολιτική “tough love” προς τους συμμάχους θα μπορούσε να μετατραπεί σε αμοιβαία καταστροφική εχθρότητα και μια υπερδύναμη που εξαναγκάζει τακτικά τους φίλους της θα μπορούσε να καταστρέψει την ήπια ισχύ που λιπαίνει τις κρίσιμες αυτές σχέσεις.
Ο Τραμπ απολαμβάνει τη χρήση της ισχύος των ΗΠΑ, αλλά δεν καταλαβαίνει ακριβώς από πού προέρχεται. Αυτή είναι η κεντρική ειρωνεία, και η θεμελιώδης αδυναμία, του δόγματος που καθοδηγεί την κυβέρνησή του σήμερα.