Λίγες μέρες μετά τον 12ήμερο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, οι οδηγοί στο Τελ Αβίβ υποδέχτηκαν μια τεράστια ψηφιακή πινακίδα με γνωστά πρόσωπα: μέλη της βασιλικής οικογένειας του Περσικού Κόλπου με πεντακάθαρα ρούχα, Άραβες πρόεδροι με σιδερωμένα κοστούμια, όλοι συγκεντρωμένοι κάτω από ένα τολμηρό σύνθημα – Η Συμμαχία του Αβραάμ.
Δεν υπήρχε καμία διευκρίνιση για το ποιοι είχαν υπογράψει επίσημα, ούτε καμία υποσημείωση για «εν εξελίξει διαβουλεύσεις». Η εικόνα δεν έκανε καμία διάκριση. Το μήνυμα ήταν σαφές: είτε είχαν δηλώσει επίσημα είτε είχαν ευθυγραμμιστεί διακριτικά, αυτές οι κυβερνήσεις είχαν ήδη ενταχθεί στο περιφερειακό όραμα του κράτους κατοχής.
Για χρόνια, οι αραβικές κυβερνήσεις έπαιζαν διπλό παιχνίδι – εκδίδοντας δηλώσεις αλληλεγγύης προς την Παλαιστίνη, ενώ συντονίζονταν με το Τελ Αβίβ σε θέματα εναέριου χώρου, πληροφοριών και επενδύσεων. Η Σαουδική Αραβία ισχυρίζεται επανειλημμένα ότι δεν θα προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεων χωρίς πρόοδο στο ζήτημα της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης, ακόμη και όταν ισραηλινά μαχητικά διασχίζουν τον ουρανό της και επιχειρηματικές αποστολές ανταλλάσσονται αθόρυβα.
Το σχέδιο πίσω από την πινακίδα
Δεν ήταν μια διαφημιστική εκστρατεία. Ήταν η δημόσια αποκάλυψη μιας στρατηγικής για να μετατραπεί η Γάζα σε ένα ελεγχόμενο εργαστήριο, να στρατολογηθούν τα αραβικά κράτη σε μια αντι-ιρανική συμμαχία και να επανασχεδιαστούν τα σύνορα χωρίς πόλεμο ή διαπραγματεύσεις – μόνο με δύναμη και συνενοχή.
Το σχέδιο πίσω από αυτή την πινακίδα δεν είναι φήμη, αλλά ένα επίσημο πολιτικό έγγραφο που συντάχθηκε τον Μάρτιο από περισσότερους από 100 πρώην Ισραηλινούς στρατηγούς, αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών και διπλωμάτες. Με την ονομασία «Ασπίδα του Αβραάμ», η ρητορική του για «σταθερότητα» και «κοινή ευημερία» καλύπτει ένα σχέδιο για την επέκταση του Μεγάλου Ισραήλ.
Με απλά λόγια, το σχέδιο θεσμοθετεί το απαρτχάιντ, σχεδιάζει τη δημογραφική εξάλειψη της Γάζας και αναδιαμορφώνει την Παλαιστίνη σε μια ειρηνική ενκλάβη που κυβερνάται από πληρεξούσιους.
Το σχέδιο περιλαμβάνει έξι πυλώνες: τη μεταμόρφωση της Γάζας – την εξάλειψη της Χαμάς και την εγκατάσταση μιας μεταβατικής αρχής υπό ξένο έλεγχο, υποστηριζόμενης από εξωτερικές δυνάμεις ασφαλείας· την αποστρατιωτικοποίηση – μια δεκαετία ή και περισσότερο κλειστών συνόρων, αφοπλισμού και ψηφιακής επιτήρησης, μετατρέποντας τη Γάζα σε μια παρακολουθούμενη ζώνη περιορισμού· οικονομική ανασυγκρότηση – συνδεδεμένη με μια οικονομία χωρίς μετρητά, ελεγχόμενη με βιομετρικά στοιχεία, σχεδιασμένη να ανταμείβει την υποταγή και να τιμωρεί τη διαφωνία· μια περιφερειακή συμμαχία επιβολής – η «Συμμαχία του Αβραάμ», όπου τα αραβικά κράτη συντονίζουν τις προσπάθειες πληροφοριών και καταστολής με το Ισραήλ· Η Συρία ως ζώνη ασφαλείας – ένα ρητό σχέδιο για αλλαγή καθεστώτος στο νότο και ένας ισραηλινός διάδρομος ασφαλείας για να σπάσει η κυριαρχία της Συρίας και να περιοριστεί το Ιράν. Περιορισμός του Ιράν – μια υβριδική στρατηγική κυρώσεων, σαμποτάζ, δολοφονιών και διπλωματικής απομόνωσης για να αποσυναρμολογηθεί η επιρροή του Ιράν στην περιοχή.
Από το Χαμαστάν στο Αβραάμσταν: Λεξικό της κατοχής
Το Αβραάμ Σιλντ δεν είναι μόνο ένα απλό εδαφικό σχέδιο, αλλά και ένα σημασιολογικό. Στο βιβλίο του «1984», ο Τζορτζ Όργουελ εξήγησε πώς η γλώσσα χρησιμοποιείται ως όπλο για την εξάλειψη των εναλλακτικών λύσεων. Ο Αμερικανός καθηγητής και μελετητής Νόαμ Τσόμσκι ονόμασε αυτό το φαινόμενο «κατασκευή συναίνεσης». Στη ρητορική του Σιλντ, η Γάζα δεν είναι πλέον ένα κατεχόμενο, πολιορκημένο έδαφος.
Έχει μετονομαστεί σε «Χαμαστάν» – ένα αποτυχημένο πείραμα, η καταστροφή του οποίου είναι τόσο δικαιολογημένη όσο και ενάρετη. Ο ίδιος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου δήλωσε ότι «δεν θα υπάρξει Χαμαστάν», αποκαλύπτοντας την ιδεολογική προϋπόθεση πίσω από την καταστροφή της Γάζας.
Η ειρωνεία είναι κραυγαλέα. Για πάνω από μια δεκαετία, οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες στήριξαν σιωπηλά τη Χαμάς, όχι από υποστήριξη, αλλά από στρατηγική – εκμεταλλευόμενες τις διαιρέσεις για να κατακερματίσουν την ενότητα των Παλαιστινίων. Η Μοσάντ συντόνισε τις μεταφορές μετρητών από το Κατάρ με το πρόσχημα της ανθρωπιστικής βοήθειας, οι οποίες στην πραγματικότητα εδραίωσαν έναν ελεγχόμενο εσωτερικό αντίπαλο της Φατάχ.
Αυτή ακριβώς η στρατηγική χρησιμοποιείται τώρα για να δικαιολογήσει την εξάλειψη της Γάζας. Το έγγραφο «The Shield» χαρακτηρίζει τη Γάζα ως «ακυβέρνητη» και απαιτεί την αποκατάστασή της υπό ισραηλινή και περιφερειακή εποπτεία. Λέξεις όπως «απελευθέρωση» και «αποκατάσταση» κατακλύζουν τις σελίδες του. Οι βομβαρδισμοί αναδιατυπώνονται ως «επιχειρήσεις αποκατάστασης της δημόσιας τάξης». Τα βιομετρικά σημεία ελέγχου παρουσιάζονται ως «ασφαλής κινητικότητα». Οι μαζικοί εκτοπισμοί γίνονται «προσωρινή ανθρωπιστική μετεγκατάσταση».
Πρόκειται για στρατηγική και δεν έχει καμία σχέση με τη σημασιολογία. Η κατοχή παρουσιάζεται ως σωτηρία και η εθνοκάθαρση «ξεπλένεται» με το λεξιλόγιο της προόδου. Σε αυτή τη δυστοπία, η καταστροφή της πολιτικής ζωής των Παλαιστινίων δεν παρουσιάζεται ως κλιμάκωση, αλλά ως διόρθωση. Το αποτέλεσμα; Το «Αμπραχαμστάν» – ένα μέλλον όπου η υποταγή και η ομαλοποίηση μετονομάζονται σε ειρήνη.
Αλληλεγγύη μπροστά στις κάμερες, υποταγή στην πολιτική
Τα αραβικά κράτη λειτουργούν πλέον σε πλήρη γνωστική ασυμφωνία, καταδικάζοντας μπροστά στις κάμερες τα εγκλήματα πολέμου του κράτους κατοχής, ενώ παράλληλα υποστηρίζουν κρυφά τις πολιτικές απαρτχάιντ του – μια διπροσωπία που δεν κρύβεται και μάλιστα γιορτάζεται. Όπως προειδοποίησε ο θεωρητικός της επικοινωνίας Μάρσαλ ΜακΛούαν, «το μέσο είναι το μήνυμα». Αλλά στον αραβικό κόσμο, το μήνυμα χειραγωγείται σε αυτό που ο κοινωνιολόγος Ζαν Μπωντριγιάρ ονόμασε υπερρεαλιστικό – ένα θέαμα πιο πειστικό από την ίδια την αλήθεια.
Η Σαουδική Αραβία είναι ο μάστερ αυτού του θεάτρου. Το Ριάντ επιμένει ότι δεν μπορεί να υπάρξει ομαλοποίηση χωρίς την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση. Εν τω μεταξύ, τα ισραηλινά αεροσκάφη διέρχονται ελεύθερα τον σαουδικό εναέριο χώρο και οι οικονομικοί δεσμοί εμβαθύνονται μέσω μεσαζόντων. Ακόμη και η πρόσφατη διπλωματική στροφή προς το Ιράν, που χαιρετίστηκε ως στρατηγικός επαναπροσδιορισμός, είναι στην πράξη μια παράσταση ισορροπίας, διατηρώντας παράλληλα τα κανάλια επικοινωνίας με το Τελ Αβίβ.
Τα ΗΑΕ έχουν απαλλαγεί ακόμη και από τον συμβολικό προσχηματισμό. Από τη σύναψη των Συμφωνιών του Αβραάμ, οι ομίλοι των Εμιράτων έχουν επενδύσει εκατομμύρια σε ισραηλινή τεχνολογία παρακολούθησης και όπλα. Το 2023, καθώς έπεφταν βόμβες στη Γάζα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΑΕ Αμπντουλάχ μπιν Ζαγιέντ χαρακτήρισε τα γεγονότα «βαθιά ανησυχητικά», ενώ ταυτόχρονα καλωσόρισε μια ισραηλινή εμπορική αποστολή στο Αμπού Ντάμπι. Το Μαρόκο έχει προχωρήσει ακόμη περισσότερο. Στις αρχές του 2024, πραγματοποίησε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την ισραηλινή Ταξιαρχία Γκολάνι – μια μονάδα που κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου – με τον ευφημισμό «ανάπτυξη τεχνικών ικανοτήτων».
Η ευθυγράμμιση της Αιγύπτου είναι πιο δομική. Η κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι είναι δεμένη με δάνεια άνω των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και εξαρτάται από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από το Ισραήλ για την τροφοδοσία του δικτύου της. Δημόσια, θρηνεί για τις «υπερβολές» του Τελ Αβίβ. Ιδιωτικά, συντονίζει την ασφάλεια στο Σινά και σφραγίζει τη διάβαση της Ράφα.
Η Ιορδανία έχει περιορίσει την αντίστασή της στο TikTok. Οι χορογραφημένες ακροβατικές φιγούρες του βασιλιά Αμπντουλάχ Β΄ της Ιορδανίας – που πηδά από θωρακισμένα οχήματα, πυροβολεί με τουφέκια και ποζάρει ως διοικητής στο πεδίο της μάχης – καλύπτουν μια ντροπιαστική πραγματικότητα.
Σε ένα βίντεο που έγινε viral και κυκλοφόρησε ευρέως στα περιφερειακά μέσα ενημέρωσης, ο πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ, Μποάζ Μπισμούθ, φέρεται να καυχήθηκε: «Μπορούμε να ξυπνήσουμε τον βασιλιά της Ιορδανίας στη μέση της νύχτας για να εκτελέσει τις διαταγές μας». Αν και το Τελ Αβίβ δεν έχει επιβεβαιώσει τη δήλωση, η δημοτικότητά της αντανακλά την αντίληψη στην περιοχή ότι η μοναρχία της Ιορδανίας δεν λειτουργεί πλέον με πραγματική αυτονομία.