Ο ηγέτης των ΗΑΕ στην Τουρκία: Από την αντιπαλότητα στην περιφερειακή ευθυγράμμιση

Οι πρόεδροι της Τουρκίας και των ΗΑΕ συζήτησαν τρόπους εμβάθυνσης της συνεργασίας σε θέματα εμπορίου, άμυνας και περιφερειακής διπλωματίας, καθώς και οι δύο χώρες αναζητούν νέες ευκαιρίες εν μέσω των μεταβαλλόμενων ισορροπιών στη Μέση Ανατολή

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποδέχθηκε τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Ζάγεντ Αλ Ναχιάν, στην πρώτη επίσκεψη αυτού του είδους από τον Ιούλιο του 2023, κατά τη διάρκεια της οποίας υπέγραψαν συμφωνίες για την επέκταση των κάποτε τεταμένων διμερών σχέσεών τους, εν μέσω μεταβαλλόμενων περιφερειακών δυναμικών που παρουσιάζουν νέες ευκαιρίες και για τις δύο χώρες.

Όπως αναφέρετι το al monitor, ο Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Ζάγεντ Αλ Ναχιάν έφτασε στην Άγκυρα, επικεφαλής μιας υψηλού επιπέδου αντιπροσωπείας. Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων WAM των ΗΑΕ, στην αντιπροσωπεία των ΗΑΕ συμμετείχαν ο υπουργός Εσωτερικών Σεΐχ Χαμάντ μπιν Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ, ο αναπληρωτής πρόεδρος του Προεδρικού Δικαστηρίου Σεΐχ Ζαγιέντ μπιν Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ και ο προεδρικός σύμβουλος Σεΐχ Μοχάμεντ μπιν Χαμάντ μπιν Ταχνούν.

Από την τουρκική πλευρά, στις συνομιλίες συμμετείχαν ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, ο υπουργός Οικονομίας Μεχμέτ Σιμσέκ και ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Ιμπραήμ Καλίν, μαζί με άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους.

Μετά από σχεδόν τέσσερις ώρες συναντήσεων, ο Ερντογάν και ο ομόλογός του από τα ΗΑΕ προέβησαν στην υπογραφή επτά μνημονίων συνεργασίας που καλύπτουν τομείς όπως ο τουρισμός, η γεωργία και τα φαρμακευτικά προϊόντα.

Σημειώνοντας ότι τα ΗΑΕ είναι ένας από τους κορυφαίους εμπορικούς εταίρους της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, ο Ερντογάν χαρακτήρισε τις συνομιλίες «παραγωγικές» κατά τη διάρκεια μιας σύντομης ομιλίας του ενώπιον των καμερών πριν από την τελετή υπογραφής.

«Οι συνομιλίες εξέτασαν επίσης την πρόοδο στις σχέσεις μεταξύ των ΗΑΕ και της Τουρκίας», ανέφερε το WAM, ιδίως στους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου και της τεχνολογίας.

Από αντίπαλοι σε εταίροι στην άμυνα

Ο Ερντογάν επισκέφθηκε τα ΗΑΕ το 2021 και το 2024. Πιο πρόσφατα, οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G-7 στην Ιταλία τον Ιούνιο του 2024.

Οι σχέσεις της Τουρκίας με τα ΗΑΕ — καθώς και με τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο — ήταν από καιρό τεταμένες λόγω της υποστήριξης της Άγκυρας προς την Μουσουλμανική Αδελφότητα, την οποία και οι τρεις χώρες έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση. Επιδιώκοντας να σπάσει την περιφερειακή της απομόνωση και μετά την ανατροπή της οργάνωσης από την εξουσία στην Αίγυπτο, η Άγκυρα άρχισε να ανακαλεί την ανοιχτή υποστήριξή της τα τελευταία πέντε χρόνια.

«Οι δύο χώρες καταφέρνουν πλέον να διαχωρίσουν τις διαφορές τους», δήλωσε η Σινέμ Τσενγκίζ, ερευνήτρια στο Κέντρο Μελετών του Κόλπου του Πανεπιστημίου του Κατάρ, στο Al-Monitor.

«Αυτή η προσέγγιση επέτρεψε στις σχέσεις τους να εξελιχθούν από μηδενικό αθροίσμα σε συνεργασία», πρόσθεσε.

Η επίσκεψη του Ερντογάν στα ΗΑΕ το 2021 σηματοδότησε μια στροφή, κλείνοντας ένα ταραχώδες κεφάλαιο κατά το οποίο Τούρκοι αξιωματούχοι κατηγόρησαν ανοιχτά τους ηγέτες των ΗΑΕ για υποστήριξη της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος του 2016.

Ειρωνικά, η επίσκεψη του Σεΐχη Μοχάμεντ αυτή την εβδομάδα έλαβε χώρα μόλις μία ημέρα μετά την επέτειο του πραξικοπήματος.

Ο Ερντογάν και ο πρόεδρος των ΗΑΕ συνδιέπραξαν επίσης την εναρκτήρια συνεδρίαση του Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, το οποίο ιδρύθηκε το 2023 για να επισημοποιήσει τις αναπτυσσόμενες σχέσεις.

«Σε διμερές επίπεδο, τα ΗΑΕ επιδιώκουν μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία, διαφοροποιώντας τις συμμαχίες τους πέρα από τους παραδοσιακούς εταίρους», δήλωσε ο Τσενγκίζ.

Η αμυντική συνεργασία έχει ενισχυθεί από το 2023. Από τότε, οι δύο χώρες έχουν υπογράψει πάνω από 20 συμφωνίες στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας. Η τουρκική αεροδιαστημική εταιρεία TUSAS και η Calidus με έδρα τα ΗΑΕ υπέγραψαν ξεχωριστή συμφωνία συνεργασίας στον τομέα της άμυνας και του διαστήματος, ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με στόχο την από κοινού ανάπτυξη προηγμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών, πυραυλικών συστημάτων και δορυφορικών τεχνολογιών.

Ο Αμπντουλχαλέκ Αμπντουλά, διακεκριμένος ακαδημαϊκός των ΗΑΕ και καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στο Αλ Αΐν, δήλωσε στο Al-Monitor ότι οι τρέχουσες σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΑΕ διαμορφώνονται γύρω από στρατηγικά συμφέροντα. «Αυτές τις μέρες διεξάγονται βαθιές, στρατηγικές συνομιλίες μεταξύ της Άγκυρας και του Αμπού Ντάμπι για πολλά θέματα, είτε περιφερειακά, είτε διμερή, είτε ακόμη και πέρα από τη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, σε άλλα μέρη», δήλωσε ο Αμπντουλά.

Κοινά συμφέροντα στη Συρία μετά τον Άσαντ;

Σύμφωνα με το WAM, οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης μια σειρά περιφερειακών και παγκόσμιων ζητημάτων, ιδίως την πρόσφατη κατάσταση στη Μέση Ανατολή.

Οι ηγέτες «υπογράμμισαν την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στη διπλωματία και τον διάλογο για την επίλυση των συγκρούσεων», ανέφερε το πρακτορείο των ΗΑΕ.

Η επίσκεψη της Τετάρτης σηματοδότησε το πρώτο ταξίδι του Σεΐχη Μοχάμεντ στην Τουρκία μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία τον Δεκέμβριο του 2024, μια τεκτονική αλλαγή που, σύμφωνα με αναλυτές, αναμένεται να φέρει τις δύο πρωτεύουσες πιο κοντά.

«Οι εξελίξεις στην περιοχή, ιδίως στη Συρία, έχουν καταστήσει σαφές αυτό που η Άγκυρα και το Αμπού Ντάμπι είχαν κατανοήσει όλο και περισσότερο», δήλωσε ο Ρόμπερτ Μογκιελνίκι του Ινστιτούτου Αραβικών Κρατών του Κόλπου στο Al-Monitor.

«Ήταν προς το αμοιβαίο συμφέρον τους να διατηρήσουν ισχυρές σχέσεις συνεργασίας», εξήγησε.

Η Τουρκία, που κάποτε υποστήριζε τις δυνάμεις των ανταρτών που πολεμούσαν το καθεστώς της Συρίας, έχει πλέον αναδειχθεί σε στενότερο εταίρο του Συρίου προέδρου Αχμέντ αλ Σαράα. Η Άγκυρα, ελπίζοντας να διατηρήσει την επιρροή της στη Συρία, θέλει η συμμαχική κυβέρνηση στη Δαμασκό να εδραιώσει την εξουσία της στη χώρα που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο, κάτι που θα απαιτήσει κεφάλαια από τον Κόλπο για την ανασυγκρότηση της χώρας.

Τα ΗΑΕ, με τη σειρά τους, ενισχύουν την οικονομική τους παρουσία στην ανασυγκρότηση της χώρας. Έχουν ήδη εντείνει την οικονομική τους συνεργασία με τη Συρία. Η Dubai Ports World υπέγραψε συμφωνία ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων με τη Συρία νωρίτερα αυτή την εβδομάδα για την παροχή υπηρεσιών υποδομής και logistics στο λιμάνι της Ταρτούς, στην ακτή της Μεσογείου.

Ο Σαράα πραγματοποίησε την δεύτερη επίσκεψή του στα Εμιράτα την περασμένη εβδομάδα, όπου συναντήθηκε με τον Σεΐχη Μοχάμεντ και άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους των ΗΑΕ.

«Υπάρχει ένα είδος κενού μετά την αποχώρηση του Ιράν από πολλά μέρη της περιοχής», δήλωσε ο Αμπντουλά στο Al-Monitor. Μαζί με την κατάρρευση της δυναστείας των Άσαντ, εξαφανίστηκε και η επιρροή του Ιράν στη χώρα, που ήταν ένας από τους κύριους υποστηρικτές του συριακού καθεστώτος.

«Επομένως, υπάρχει ανάγκη να καλυφθεί αυτό το στρατηγικό κενό», πρόσθεσε ο Αμπντουλά.

Σύμφωνα με τον Αμπντουλά, η Τουρκία και τα ΗΑΕ συμφωνούν «σχεδόν στο 90%» για τη Συρία.

Γεφύρωση των διαιρέσεων στον Καύκασο

Ένας άλλος πιθανός τομέας περιφερειακής συνεργασίας είναι ο Νότος Καύκασος, όπου οι διεθνείς διπλωματικές προσπάθειες στοχεύουν στη συμφιλίωση της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, τα ΗΑΕ φιλοξένησαν συνομιλίες μεταξύ του πρωθυπουργού της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν και του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ, σε μια προσπάθεια να οριστικοποιηθεί η ειρηνευτική συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ των δύο χωρών στις 10 Μαρτίου.

Η Άγκυρα, η οποία έχει συνδέσει τη δική της εξομάλυνση των σχέσεων με το Ερεβάν με την επιτυχή ολοκλήρωση της ειρηνευτικής συμφωνίας, επιδιώκει να επιταχύνει την ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας.

Ο χρόνος της «επίσκεψης υπογραμμίζει την αυξανόμενη συνεργασία τους στον Νότιο Καύκασο», δήλωσε ο Τσενγκίζ.

Οι προσπάθειες διαμεσολάβησης των ΗΑΕ «αντανακλούν την επιθυμία των ΗΑΕ να επανατοποθετηθούν ως περιφερειακός γεφυροποιός, ευθυγραμμίζοντας σε ορισμένους τομείς τα συμφέροντά τους με αυτά της Τουρκίας», σύμφωνα με τον Τσενγκίζ.

Ο χορός με υψηλά διακύβευματα

Αν και τόσο τα ΗΑΕ όσο και η Τουρκία έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να διαχωρίσουν τις διαφορές τους, ορισμένες εξακολουθούν να υφίστανται σε διάφορους τομείς.

Η Τουρκία δεν έχει διακόψει πλήρως τις σχέσεις της με την Μουσουλμανική Αδελφότητα και υποστηρίζει ανοιχτά τη Χαμάς, μια οργάνωση που συνδέεται με την Αδελφότητα. Τόσο η Αδελφότητα όσο και η παλαιστινιακή μαχητική οργάνωση εξακολουθούν να θεωρούνται εχθρικοί παράγοντες από τα ΗΑΕ.

Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, και οι δύο χώρες έχουν λόγους να μην επιτρέψουν σε αυτές τις διαφωνίες να επηρεάσουν τα αμοιβαία συμφέροντά τους.

«Και οι δύο έχουν ισχυρό κίνητρο να διαμορφώσουν τις σχέσεις τους με τρόπο που να ελαχιστοποιεί τους κινδύνους στο μέλλον», δήλωσε ο Μογκιελνίκι.

«Στην περιοχή επικρατεί η άποψη ότι η εξωτερική πολιτική πρέπει να είναι ευνοϊκή για τις επιχειρήσεις», πρόσθεσε.

Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ξεπέρασε τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Οι δασμοί σε πάνω από το 80% των εμπορευμάτων που διακινούνται είτε μειώθηκαν δραστικά είτε καταργήθηκαν εντελώς στο πλαίσιο της Συνολικής Συμφωνίας Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης (CEPA), που υπογράφηκε το 2023, καθώς οι δύο χώρες στοχεύουν να αυξήσουν το αμοιβαίο εμπόριό τους σε 40 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2028.

«Υπάρχει επίσης η αίσθηση ότι η βελτίωση των σχέσεων συνοδεύεται από σημαντικό οικονομικό και εμπορικό δυναμικό», πρόσθεσε ο Μογκιελνίκι.

Ο Τσενγκίζ, με τη σειρά του, σημείωσε ότι σε ορισμένες άλλες περιφερειακές συγκρούσεις, οι διαφορές μειώνονται.

«Στη Λιβύη, για παράδειγμα, τα ΗΑΕ έσπασαν την μακροχρόνια πολιτική τους και πλησίασαν τη θέση της Τουρκίας», είπε ο Τσενγκίζ.

Ενώ η Τουρκία έχει υποστηρίξει την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση στην Τρίπολη, την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, τα ΗΑΕ έχουν υποστηρίξει τον στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος ηγείται του Λιβυκού Εθνικού Στρατού στο ανατολικό τμήμα της χώρας.

Ωστόσο, οι θέσεις των δύο χωρών σχετικά με το βορειοαφρικανικό κράτος φαίνεται να έχουν συγκλίνει τα τελευταία χρόνια, με τα ΗΑΕ να υποστηρίζουν τις συνομιλίες συμφιλίωσης μεταξύ των αντίπαλων φατριών και την Τουρκία να υιοθετεί μια πιο ισορροπημένη στάση, ενισχύοντας τη συνεργασία της με το στρατόπεδο του Χάφταρ.

«Μπορεί να έχουμε κάποιες διαφορές εδώ και εκεί, αλλά για πρώτη φορά… πιστεύω ότι θα έχουμε σταθερότητα στην περιοχή, πρώτα απ’ όλα», δήλωσε ο Αμπντουλά.

«Έχουμε πλέον περάσει από το κακό «C» του «συγκρούσεων» στο καλό «C» του «διαλόγου» και της «συνεργασίας».

Πηγή: Pagenews.gr