Την ώρα που τα social media κατακλύζονται από βίντεο τουριστών που απολαμβάνουν τις διακοπές τους σε παραδεισένια μέρη της Ελλάδας, μια διαφορετική – και ανησυχητική – τάση κάνει την εμφάνισή της στην καρδιά της Αθήνας. Ο λεγόμενος “poverty tourism”, ή τουρισμός της φτώχειας, φαίνεται πως πατάει πόδι και στην ελληνική πρωτεύουσα, φέρνοντας μαζί του σοβαρά ηθικά ερωτήματα.
Το φαινόμενο ήρθε ξανά στο προσκήνιο μέσα από ένα viral βίντεο στο TikTok, στο οποίο μια Βρετανίδα τουρίστρια καταγράφει εικόνες από την Πλατεία Βάθη, μία από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου. Στο βίντεο εμφανίζονται τοξικοεξαρτημένοι άνθρωποι, χωρίς καμία συναίνεση, ενώ η ίδια κάνει lip-sync σε ηχογραφημένο μήνυμα που σατιρίζει την επιλογή «φθηνών διακοπών». Η σκηνή παρουσιάζεται με ελαφρότητα, σχεδόν σαν τουριστική ατραξιόν, μετατρέποντας τη δυστυχία και τον κοινωνικό αποκλεισμό σε περιεχόμενο ψυχαγωγίας.
Ο “τουρισμός της φτώχειας” δεν είναι νέο φαινόμενο διεθνώς. Από τις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο και τις παραγκουπόλεις του Κέιπ Τάουν, μέχρι τις σκηνές αστέγων στο Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες, πρόκειται για έναν αμφιλεγόμενο τρόπο “εξερεύνησης” του κοινωνικού περιθωρίου, όπου οι επισκέπτες έρχονται σε επαφή με τις πιο σκληρές όψεις της κοινωνικής πραγματικότητας – συχνά, όμως, με τρόπο επιφανειακό και εκμεταλλευτικό.
Η μεταφορά αυτής της πρακτικής στην Αθήνα, και δη στο ευάλωτο κέντρο της, προκαλεί ανησυχία. Το βίντεο της Βρετανίδας τουρίστριας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός νέου τύπου ψηφιακής κατανάλωσης της φτώχειας: οι άνθρωποι-χρήστες εμφανίζονται ως σκηνικό σε ένα ειρωνικό, «χιουμοριστικό» βίντεο, χωρίς συναίνεση, χωρίς σεβασμό, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τις βαθύτερες αιτίες πίσω από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται.
Ουσιαστικά, η ανθρώπινη δυστυχία εκτίθεται προς τέρψη του θεατή, συχνά με σκοπό την αύξηση της προβολής και των “likes”, σε μια διαδικασία που περισσότερο θυμίζει reality παρά κοινωνική συνειδητοποίηση. Οι άνθρωποι που παλεύουν με τον εθισμό και τον αποκλεισμό δεν είναι “αξιοθέατα”, ούτε “περιέργειες” για τους τουρίστες που επιζητούν κάτι πιο «αληθινό» από τα τουριστικά φυλλάδια.
Πίσω από κάθε εικόνα που προκαλεί σοκ, υπάρχει μια ιστορία, ένα σύστημα που αποτυγχάνει, μια πολιτεία που αδιαφορεί. Αντί να αναπαράγονται στα social media για να προκαλούν viral εντυπώσεις, τέτοιες σκηνές θα έπρεπε να θέτουν ερωτήματα – όχι να γίνονται αφορμή για χλευασμό.
Το βίντεο έχει προκαλέσει ήδη αντιδράσεις στα social media, με χρήστες να μιλούν για προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και για την ανάγκη ρύθμισης τέτοιων πρακτικών που εμπορευματοποιούν την κοινωνική εξαθλίωση. Η συζήτηση άνοιξε και είναι πιο επίκαιρη από ποτέ: σε ποιο σημείο ο τουρισμός χάνει τον χαρακτήρα του και μετατρέπεται σε ηθικά αμφιλεγόμενη παρατήρηση της δυστυχίας;
Η Πλατεία Βάθη δεν είναι αξιοθέατο. Είναι καθρέφτης κοινωνικών προβλημάτων που χρειάζονται λύσεις – όχι views.
@melanie_knr #omonia #athens ♬ Jet2 Advert – ✈️A7-BBH | MAN 🇬🇧
Πηγή: pagenews.gr