Ε.Ε.: Η προεδρία της Δανίας προκαλεί επανεξέταση της μεταναστευτικής πολιτικής

Η Δανία αναδιαμόρφωσε τη συζήτηση για τη μετανάστευση υιοθετώντας εξαιρετικά περιοριστικούς κανόνες που παρουσιάζονται μέσα από το πρίσμα της προοδευτικής πολιτικής.

Όταν πρόκειται για τη μετανάστευση, η Δανία μπορεί μετά βίας να κρύψει το αίσθημα της δικαίωσης.

“Αυτό που ήταν mainstream μεταξύ των πληθυσμών μας για αρκετά χρόνια είναι τώρα mainstream και για πολλούς από εμάς τους πολιτικούς”, δήλωσε η πρωθυπουργός Mette Frederiksen νωρίτερα αυτό το μήνα, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο.

“Επιτέλους”.

Ο υπουργός της για τη μετανάστευση, Kaare Dybvad, αισθάνεται εξίσου θριαμβευτής.

“Θυμάμαι όταν ξεκίνησα σε αυτό το πόστο πριν από τρία χρόνια, ο Αυστριακός υπουργός ήταν ο μόνος που υποστήριζε αυτές τις αντιλήψεις”, δήλωσε ο Dybvad σε συνέντευξή του.

“Τώρα φαίνεται ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες χώρες που έχουν συσπειρωθεί γύρω από την ιδέα ότι πρέπει να αποκτήσουμε δημοκρατικό έλεγχο των μεταναστευτικών ροών”.

Για χρόνια, η Δανία θεωρούνταν το μαύρο πρόβατο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη μεταναστευτική πολιτική. Στον απόηχο της μεταναστευτικής κρίσης του 2015-2016, η χώρα άρχισε να υιοθετεί όλο και πιο περιοριστικούς κανόνες για την αποτροπή των αφίξεων και την παρεμπόδιση της πρόσβασης σε νομικές εγγυήσεις, μια απόφαση που τροφοδοτήθηκε από τη ρήτρα εξαίρεσής της από το πλαίσιο της ΕΕ για το άσυλο.

Το 2019, η Δανία ενέκρινε έναν νόμο για την “αλλαγή παραδείγματος” που κατέστησε την προσωρινή προστασία για τους πρόσφυγες τον νέο κανόνα. Η εστίαση στράφηκε στην αυτάρκεια για την τόνωση της ένταξης στην αγορά εργασίας και τη μείωση της εξάρτησης από την κοινωνική πρόνοια. Η μόνιμη διαμονή εξακολουθούσε να είναι διαθέσιμη, αλλά υπόκειται σε αυστηρά κριτήρια σχετικά με την πλήρη και μακροχρόνια απασχόληση.

Με τον περιορισμό της διάρκειας του ασύλου, οι δανικές αρχές διευκόλυναν τον έλεγχο του κατά πόσον οι λόγοι προστασίας εξακολουθούσαν να ισχύουν και, αν όχι, κατά πόσον η απέλαση ήταν εφικτή.

Η Δανία έγινε το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος που κήρυξε τμήματα της Συρίας ως “ασφαλή”, υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση επί τόπου είχε “βελτιωθεί σημαντικά“. Εκείνη την εποχή, ο χαρακτηρισμός αυτός, ο οποίος είδε την ανάκληση των αδειών παραμονής εκατοντάδων Σύρων προσφύγων, αποδείχθηκε εξαιρετικά αμφιλεγόμενος και έγινε πρωτοσέλιδο διεθνώς.

Παρόμοια κατακραυγή σημειώθηκε το 2021, όταν η Δανία υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με τη Ρουάντα. Βάσει της συμφωνίας, η Δανία θα μετέφερε τους αιτούντες άσυλο σε κέντρο υποδοχής στο αφρικανικό κράτος για να περιμένουν την εξέταση των αιτήσεών τους.

Ήταν η πρώτη φορά που ένα κράτος μέλος της ΕΕ ακολούθησε ανοιχτά μια στρατηγική εξωτερικής ανάθεσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία είχε επικρίνει δριμύτατα ένα παρόμοιο σχέδιο μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρουάντα, επιφυλάχθηκε να αναλάβει νομική δράση.

“Η εξωτερική διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα τόσο για την πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου όσο και για την αποτελεσματική πρόσβαση στην προστασία σύμφωνα με τις απαιτήσεις του διεθνούς δικαίου”, δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής το 2022.

Ένα χρόνο αργότερα, η Δανία αποσύρθηκε από το σχέδιο – αλλά διατήρησε την αρχή. Αντί να επιδιώκει την εξωτερική ανάθεση σε εθνικό επίπεδο, η χώρα θα στόχευε υψηλότερα: στην ευρωπαϊκή διάσταση.

Από μαύρο πρόβατο σε βοσκό

Το στοίχημα της Δανίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν είχε αμέσως απήχηση.

Το μπλοκ διαπραγματευόταν τότε το Νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, μια συνολική μεταρρύθμιση που αποσκοπούσε στη θέσπιση κοινών, προβλέψιμων κανόνων για την υποδοχή και την κατανομή των αιτούντων άσυλο. Οι συνομιλίες ήταν πικρές και έντονες και αποκάλυπταν τις πατροπαράδοτες διαιρέσεις μεταξύ του Νότου και του Βορρά. Κατά καιρούς, το Σύμφωνο φαινόταν καταδικασμένο να αποτύχει.

Στο τέλος, τα κράτη μέλη αναγνώρισαν την αξία της ύπαρξης συλλογικής νομοθεσίας για την αντιμετώπιση μιας διασυνοριακής πρόκλησης όπως η παράτυπη μετανάστευση. Οι πέντε αλληλένδετοι νόμοι στο πλαίσιο του Συμφώνου εγκρίθηκαν στις 14 Μαΐου 2024, μόνο η Πολωνία και η Ουγγαρία ψήφισαν κατά.

Η στιγμή χαιρετίστηκε ως ιστορική τομή.

Αλλά για την Κοπεγχάγη, αυτό δεν ήταν αρκετό. Δύο ημέρες μετά την ψηφοφορία, η Δανία δημοσίευσε μια επιστολή που συνυπέγραψαν η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία και η Ρουμανία.

Στο έγγραφο, η 15μελής ομάδα υποστήριζε, με σαφήνεια, την εξωτερική ανάθεση των διαδικασιών ασύλου, μεταξύ άλλων με τη δημιουργία ενός “μηχανισμού κόμβου επιστροφής”, όπου “θα μπορούσαν να μεταφέρονται οι επαναπατριζόμενοι ενώ περιμένουν την οριστική τους απομάκρυνση“.

Στην επιστολή γίνεται ειδική μνεία στην πρωτοβουλία της Ιταλίας να κατασκευάσει κέντρα στην Αλβανία για την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου των μεταναστών που διασώζονται στα ανοιχτά νερά.

Ήταν μια επίδειξη δύναμης και μια δήλωση προθέσεων που οι Βρυξέλλες δεν μπορούσαν πλέον να αγνοήσουν. Η συζήτηση μετατοπίστηκε γρήγορα από το Σύμφωνο στις λεγόμενες “καινοτόμες λύσεις”.

Τον Οκτώβριο, το lobbying απέδωσε το μεγαλύτερο μέρισμα όταν η Ursula von der Leyen, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενέκρινε την ιδέα της κατασκευής κέντρων απέλασης σε ξένο έδαφος, μια καθαρή ρήξη με την παραδοσιακή σκέψη της εκτελεστικής εξουσίας.

Λίγο μετά την επανεκλογή της, η Επιτροπή παρουσίασε σχέδιο κανονισμού που θα επέτρεπε στα κράτη μέλη να συνάπτουν συμφωνίες με έθνη εκτός του μπλοκ για τη μεταφορά απορριφθέντων αιτούντων άσυλο με αντάλλαγμα οικονομικά κίνητρα.

Κατά σύμπτωση, ο νόμος προετοιμάζεται για διαπραγματεύσεις ακριβώς τη στιγμή που η Δανία αναλαμβάνει την εξάμηνη προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ. Η χώρα έχει υπογραμμίσει την πρόθεσή της να καταλήξει σε πολιτική συμφωνία επί του φακέλου πριν από το τέλος του έτους.

Μια άλλη βασική προτεραιότητα είναι η επανεξέταση της έννοιας της “ασφαλούς τρίτης χώρας”, η οποία θα διευκολύνει τη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων.

Πηγή: Pagenews.gr