Σταθερότητα ή αναλογικότητα; Το θεσμικό δίλημμα της επόμενης κάλπης

Το υπαρκτό δίλημμα του εκλογικού νόμου

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επιμένει, δημοσίως και ιδιωτικώς, ότι δεν προτίθεται να αλλάξει τον εκλογικό νόμο. Όπως και στην πρώτη του θητεία, η άρνηση αυτή φαίνεται να είναι βαθιά ριζωμένη – όχι απλώς στρατηγική, αλλά και αντίληψη πολιτικού ήθους. Και τότε, το 2019–2023, η απόφασή του να διατηρήσει τον υπάρχοντα νόμο τελικά «του βγήκε»: το 41% του 2023 έδωσε αυτοδυναμία και πολιτική σταθερότητα.

Σήμερα όμως, το πολιτικό περιβάλλον είναι διαφορετικό. Η Νέα Δημοκρατία αντιμετωπίζει φθορά, και κρίσιμα ποσοστά ψηφοφόρων της έχουν μετακινηθεί στην «γκρίζα ζώνη» των αναποφάσιστων. Παρότι η κυβέρνηση δεν απειλείται άμεσα από κάποιον εναλλακτικό «πρωθυπουργήσιμο» αντίπαλο, η επόμενη εκλογική αναμέτρηση προβάλλει ως πιο περίπλοκη: λιγότερες βεβαιότητες, περισσότερα ερωτήματα.

Στον στενό πυρήνα των συνεργατών του Πρωθυπουργού, φουντώνει πλέον η συζήτηση για την ανάγκη αλλαγής του εκλογικού νόμου. Η απειλή της μετεκλογικής ακυβερνησίας –είτε λόγω αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας είτε εξαιτίας της απώλειας του πρωθυπουργικού προβαδίσματος ακόμη και για τον νικητή των εκλογών– επαναφέρει με ένταση το δίλημμα: θα πρέπει ο Μητσοτάκης να υπερβεί τις ηθικές του αναστολές και να «παίξει» στρατηγικά;

Η πρόταση που κυριαρχεί είναι στοχευμένη: να αυξηθεί το όριο εισόδου στη Βουλή στο 5%. Μια τέτοια αλλαγή θα απέκλειε μικρά κόμματα διαμαρτυρίας, ενισχύοντας τη δυνατότητα αυτοδυναμίας για το πρώτο κόμμα, λόγω της ανακατανομής των εδρών. Υποστηρίζεται ότι ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο δεν ευνοεί τη σταθερότητα, ενώ η νομοθέτηση του ορίου μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση την πρακτική άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Ωστόσο, οι αντίπαλοι της πρότασης βλέπουν σοβαρούς κινδύνους: παραβίαση της αναλογικότητας, στρέβλωση της λαϊκής εντολής, αλλοίωση του πολιτικού ανταγωνισμού και μια κίνηση που ενδέχεται να ερμηνευτεί ως πανικός ή αυταρχισμός. Το πότε θα μπορούσε να γίνει αυτή η αλλαγή είναι επίσης κρίσιμο: όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα – για να μην εμφανιστεί ως «φωτογραφική» απάντηση σε νέες πολιτικές εξελίξεις, όπως ενδεχόμενες πρωτοβουλίες από Τσίπρα ή Σαμαρά.

 Τι διακυβεύεται:

1. Στρατηγικό διακύβευμα:
   Η διατήρηση ή αλλαγή του εκλογικού νόμου αφορά πλέον λιγότερο τις ιδεολογικές πεποιθήσεις και περισσότερο το ερώτημα της πολιτικής επιβίωσης της κυβέρνησης. Η απλή αναλογική δεν εφαρμόζεται, αλλά ο ισχύων νόμος με το μπόνους δυσκολεύει την αυτοδυναμία όσο διασπάται το πολιτικό τοπίο.

2. Δημοκρατικά διλήμματα:
   Η αύξηση του ορίου στο 5% ευνοεί τη σταθερότητα αλλά περιορίζει τη φωνή μειοψηφικών απόψεων. Σε κρίσιμες στιγμές, όπως η σημερινή, τέτοιες επιλογές είναι πάντα αμφιλεγόμενες – και εξαρτάται πώς θα επικοινωνηθούν προς τους πολίτες.

3. Χρονισμός και πολιτικό κόστος:
   Μια αλλαγή εκλογικού νόμου προτού ανακοινωθούν νέα κόμματα (π.χ. από Τσίπρα ή Σαμαρά) είναι λιγότερο ύποπτη πολιτικά. Όσο καθυστερεί, τόσο αυξάνεται το ρίσκο να θεωρηθεί «φωτογραφική».

Πηγή: pagenews.gr