«Ήθελα» -η κοπέλα σταματά απότομα… «Ήθελα να γίνω γιατρός, όταν μεγαλώσω. Αλλά, όταν ήρθαν οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, όλες οι πόρτες των σχολείων έκλεισαν».
Μέσα στη μαδράσα Naji-e-Bashra, ένα θρησκευτικό σχολείο εγκεκριμένο από τους Ταλιμπάν στα περίχωρα της Καμπούλ, μια έφηβη με πλήρη κάλυψη προσώπου μιλά διστακτικά. Η συμμαθήτριά της, της πιάνει το χέρι κάτω από το θρανίο, συνειδητοποιώντας ότι κάθε κριτική προς το καθεστώς των Ταλιμπάν μπορεί να αποβεί επικίνδυνη.
Όπως γράφει το CNN, όσο ατελή κι αν είναι τα συγκεκριμένα θρησκευτικά ιδρύματα, αποτελούν πλέον τη μόνη διέξοδο για την πλειονότητα των Αφγανών κοριτσιών άνω των 12 ετών που θέλουν να μορφωθούν. Το Αφγανιστάν παραμένει η μοναδική χώρα στον κόσμο που απαγορεύει στις γυναίκες και στα κορίτσια την δευτεροβάθμια και ανώτερη γενική εκπαίδευση.
Καταστολή των δικαιωμάτων των γυναικών
Η απαγόρευση αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη κατασταλτική πολιτική του καθεστώτος από τον Αύγουστο του 2021, όταν οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία. Η κυβέρνηση υπαγορεύει πώς πρέπει να ντύνονται οι γυναίκες, πού επιτρέπεται να πηγαίνουν και υπό ποια συνοδεία -απαιτώντας, για παράδειγμα, την παρουσία άντρα συγγενή για οποιοδήποτε ταξίδι.
Τον Ιούλιο φέτος, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε εντάλματα σύλληψης κατά δύο ανώτερων ηγετών των Ταλιμπάν, επικαλούμενο τη συστηματική καταπίεση των γυναικών ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Οι Ταλιμπάν καταδίκασαν την ενέργεια αυτή, κατηγορώντας το Δικαστήριο για «εχθρότητα απέναντι στη γνήσια θρησκεία του Ισλάμ».
«Κρυφά σχολεία»
Πολλές γυναίκες και κορίτσια, ωστόσο, δεν θεωρούν τις μαδράσες εναλλακτική στη σύγχρονη εκπαίδευση που κατόρθωσαν να προσεγγίσουν την προηγούμενη εικοσαετία. Η 23χρονη Νάργκις από την Καμπούλ, μιλώντας μέσω ασφαλούς γραμμής, λέει: «Ποτέ δεν είχα ενδιαφέρον για μαδράσα. Δεν μας μαθαίνουν όσα έχουμε ανάγκη να ξέρουμε».
Μαθήτρια-πρότυπο, οργανωτική, επιμελής, με σπουδές στα οικονομικά σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο, μερική απασχόληση και αυτοδιδασκαλία στα αγγλικά, η Νάργκις είχε μεγάλα όνειρα. «Αν με ρωτούσατε πριν από τέσσερα χρόνια, ήθελα να γίνω μεγάλη επιχειρηματίας. Να κάνω εισαγωγές, να φτιάξω σχολείο για κορίτσια, να πάω στην Οξφόρδη, ίσως να έχω τη δική μου καφετέρια» λέει.
Όλα άλλαξαν τον Αύγουστο του 2021. Οι σπουδές της διακόπηκαν, έχασε τη δουλειά της και, όπως λέει, έχασε και την ικανότητα να ονειρεύεται -επειδή είναι γυναίκα. Αυτό που την λύγισε, ήταν όταν οι μικρότερες αδελφές της, τότε 11 και 12 ετών, ήρθαν σπίτι και της είπαν ότι το σχολείο τους έκλεισε. «Δεν έτρωγαν τίποτα για έναν μήνα. Είχαν καταρρεύσει» αφηγείται η Νάργκις. «Κατάλαβα ότι θα τρελαθούν. Έτσι, αποφάσισα να τις βοηθήσω. Ακόμη κι αν χάσω τα πάντα, αυτό θα το κάνω».
Ξεκίνησε να μαζεύει τα παλιά της βιβλία και να τους διδάσκει ό,τι ήξερε. Σύντομα άρχισαν να καταφθάνουν συγγενείς και γειτόνισσες. Δυσκολευόταν να πει όχι. Κάθε πρωί, στις 6, πριν ξυπνήσουν οι φρουροί των Ταλιμπάν, περίπου 45 μαθήτριες ηλικίας από 12 ετών και άνω, διασχίζουν μυστικά την πόλη και φτάνουν στο πατρικό σπίτι της Νάργκις. Με ένα μόνο βιβλίο ανά τέσσερις μαθήτριες και κοινά τετράδια, διδάσκονται μαθηματικά, επιστήμες, υπολογιστές και αγγλικά.
Όταν φεύγουν, η Νάργκις ζει με τον φόβο. «Είναι πολύ επικίνδυνο. Δεν υπάρχει ούτε μια μέρα που να μπορώ να ηρεμήσω. Κάθε μέρα που έρχονται, φοβάμαι. Είναι μεγάλο ρίσκο» διηγείται.
Πριν από δύο μήνες, μέλη των Ταλιμπάν έκαναν έφοδο στο σπίτι της. Πέρασε ένα βράδυ στη φυλακή και δέχθηκε αυστηρές προειδοποιήσεις. Η οικογένειά της την παρακάλεσε να σταματήσει. Εκείνη όμως αρνήθηκε. Άλλαξε τοποθεσία και συνέχισε.
Μέχρι και πρόσφατα, η USAID χρηματοδοτούσε μυστικά σχολεία, καθώς και διαδικτυακά προγράμματα σπουδών. Ωστόσο, μετά την ακύρωση συμβάσεων ύψους 1,7 δισ. δολαρίων από την κυβέρνηση Τραμπ, πολλά από αυτά τερματίστηκαν. Η Νάργκις συμμετείχε σε ένα τέτοιο πρόγραμμα και σπούδαζε Διοίκηση Επιχειρήσεων διαδικτυακά. Πριν από έναν μήνα, το πρόγραμμα ακυρώθηκε. «Δεν ακύρωσαν μόνο τις σπουδές μου, ακύρωσαν τις ελπίδες και τα όνειρά μου» λέει χαρακτηριστικά.
Προσπαθεί να κρατηθεί απασχολημένη, αλλά συχνά την καταλαμβάνει η απόγνωση. «Η μητέρα μου ήταν αναλφάβητη και πάντα μας έλεγε πώς ήταν η ζωή στην προηγούμενη διακυβέρνηση των Ταλιμπάν. Γι’ αυτό κι εμείς διαβάζαμε σκληρά… Αλλά ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε μένα και τη μητέρα μου τώρα; Έχω μόρφωση, αλλά είμαι κι εγώ στο σπίτι. Για ποιο λόγο προσπαθούμε τόσο πολύ; Για ποια δουλειά και ποιο μέλλον;» διερωτάται…