Νέα δυναμική στις συνομιλίες Ουάσινγκτον – Μόσχας
Σε μια εξέλιξη που αναμένεται να ανατρέψει τα γεωπολιτικά δεδομένα στην ανατολική Ευρώπη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ φέρεται έτοιμος να αποδεχθεί ρωσική κατοχή ουκρανικών εδαφών ως αντάλλαγμα για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg.
Οι συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων έχουν εισέλθει σε προχωρημένο στάδιο, με επίκεντρο τον καθορισμό των γεωγραφικών ορίων της συμφωνίας. Ο ίδιος ο Τραμπ, που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο με βασική δέσμευση τον άμεσο τερματισμό του πολέμου, φαίνεται αποφασισμένος να κινηθεί γρήγορα και ριζικά – ακόμη κι αν αυτό σημαίνει την αποδοχή της ντε φάκτο διχοτόμησης της Ουκρανίας.
Τα εδάφη υπό διαπραγμάτευση: Μόνιμη απώλεια ή προσωρινή ανακωχή;
Η προτεινόμενη συμφωνία, όπως μεταδίδεται, περιλαμβάνει:
- Αναγνώριση ρωσικού ελέγχου σε Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, δύο περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας που βρίσκονται εν μέρει υπό ρωσική κατοχή από το 2014.
- Αποδοχή της προσάρτησης της Κριμαίας, που αποτελεί αδιαπραγμάτευτη απαίτηση του Βλαντιμίρ Πούτιν.
- Κατάπαυση του πυρός στις περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα, με τις παρούσες γραμμές του μετώπου να διατηρούνται ως προσωρινά σύνορα.
- Διατήρηση ρωσικού ελέγχου στο πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια, το μεγαλύτερο της Ευρώπης.
Αν εφαρμοστούν αυτοί οι όροι, η Ουκρανία θα κληθεί να αποσύρει στρατεύματα από περιοχές που ελέγχει ακόμη το Κίεβο, προσφέροντας στη Μόσχα μια στρατηγική και πολιτική νίκη που ο ρωσικός στρατός δεν έχει καταφέρει να επιτύχει στο πεδίο της μάχης.
Αντιδράσεις από Κίεβο και ΕΕ: “Καμία παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας”
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν προτίθεται να αποδεχθεί απώλεια εδαφών, επικαλούμενος το ουκρανικό Σύνταγμα, που απαγορεύει την παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας. Παράλληλα, Ευρωπαίοι ηγέτες εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για μια συμφωνία που όχι μόνο παγιώνει τη ρωσική κατοχή, αλλά ενδέχεται και να αποδυναμώσει την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
«Μια τέτοια συμφωνία ίσως απλώς παγώσει τη σύγκρουση, δίνοντας στον Πούτιν χρόνο να ανασυνταχθεί», προειδοποιούν διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες.
Το δίλημμα της Ουάσινγκτον: Ειρήνη ή νομιμοποίηση της κατοχής;
Ο Τραμπ, που έχει επικοινωνήσει έξι φορές τηλεφωνικά με τον Πούτιν από τον Φεβρουάριο και έχει στείλει επανειλημμένα ειδικούς απεσταλμένους στη Μόσχα, επιδιώκει μια ταχεία διπλωματική λύση. Στόχος του είναι να παρουσιαστεί ως ο ηγέτης που τερμάτισε τον πόλεμο, ακόμη και αν αυτό σημαίνει την αναγνώριση των ρωσικών τετελεσμένων στο πεδίο.
Οι Ευρωπαίοι, ωστόσο, καλούνται να απαντήσουν σε ένα δύσκολο ερώτημα: Θα υποστηρίξουν μια ειρήνη που βασίζεται στην απώλεια εδαφών ενός κυρίαρχου κράτους;
Ρωσική στρατηγική: Μόνιμη κατοχή ή προσωρινή παύση πυρών;
Αναλυτές εκτιμούν πως η Ρωσία δεν επιδιώκει πραγματική ειρήνη αλλά στρατηγική παύση, ώστε να παγιώσει τα εδαφικά της κέρδη και να διαπραγματευτεί από θέση ισχύος στο μέλλον. Ο Πούτιν επιμένει στους όρους του: αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, ουδετερότητα, αποδοχή της ρωσικής κυριαρχίας σε Κριμαία, Ντονμπάς και νότιες περιοχές.
Το ερώτημα που πλανάται: Μπορεί η Δύση να εμπιστευθεί τον Πούτιν για μια βιώσιμη ειρηνευτική συμφωνία;
Επόμενα βήματα: Τριμερής συνάντηση και ο ρόλος της Κίνας
Οι λεπτομέρειες της πιθανής συνάντησης Τραμπ–Πούτιν βρίσκονται στο τελικό στάδιο διαμόρφωσης, σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ενώ παραμένει αβέβαιο αν ο Ζελένσκι θα δεχθεί να συμμετάσχει σε τριμερή.
Ο Πούτιν έχει ήδη ενημερώσει τους ηγέτες της Κίνας, της Ινδίας και των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών για τις εξελίξεις, επιχειρώντας να διασφαλίσει τη στήριξη της Ευρασίας. Ο Τραμπ, από την άλλη, προχώρησε σε διπλασιασμό των δασμών σε ινδικά προϊόντα, αντιδρώντας στις αγορές ρωσικού πετρελαίου από το Νέο Δελχί – κίνηση που δείχνει την ένταση μεταξύ των δύο δυνάμεων για τη στάση απέναντι στη Μόσχα.
Μια «ειρήνη» με τίμημα την εδαφική ακεραιότητα
Η προτεινόμενη συμφωνία ενδέχεται να σηματοδοτήσει το τέλος της ενεργού φάσης του πολέμου στην Ουκρανία – όμως με κόστος την εδαφική ακεραιότητα, τη διεθνή νομιμότητα και την εμπιστοσύνη στις δυτικές εγγυήσεις ασφαλείας.
Αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες, η παγκόσμια κοινότητα θα κληθεί να απαντήσει σε ένα δύσκολο ερώτημα:
Είναι καλύτερη μια ειρήνη με παραχωρήσεις ή ένας πόλεμος χωρίς τέλος;