Δεν σώζονται όλα με ψυχοθεραπεία – και σίγουρα όχι η μητρότητα

Η ψυχολογική τελειοθηρία της μητρότητας

Στη σημερινή εποχή, οι μητέρες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια σχεδόν παράλογη απαίτηση: να είναι όχι απλώς στοργικές ή αφοσιωμένες, αλλά και συναισθηματικά ρυθμισμένες, ψυχολογικά ισορροπημένες και διαρκώς εξελισσόμενες προσωπικότητες. Η «δουλειά με τον εαυτό» — που περιλαμβάνει από mindfulness μέχρι ψυχοθεραπεία και coaching — παρουσιάζεται ως υποχρεωτική προϋπόθεση για την υγιή ανατροφή παιδιών. Η υπόσχεση; Αν γίνεις αρκετά «θεραπευμένη», τότε τα παιδιά σου θα είναι ψυχικά υγιή.

Αυτή η αντίληψη, όσο καθησυχαστική και αν φαίνεται, είναι μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση. Πρώτον, επειδή βασίζεται σε ασταθείς ή παρερμηνευμένες επιστημονικές θεωρίες. Και δεύτερον, γιατί φορτώνει όλο το βάρος της ψυχικής εξέλιξης των παιδιών — και τις ευθύνες της κοινωνίας — αποκλειστικά στους ώμους των μητέρων.

Η ιστορία της ψυχολογικής ενοχοποίησης των μητέρων

Η επιστήμη της ψυχοθεραπείας, αντί να ελευθερώσει τις γυναίκες, έχει συχνά ενισχύσει τη θέση τους ως «πηγή όλων των κακών». Από τις θεωρίες περί «μαμάς-ψυγείου» που ευθύνεται για τον αυτισμό, μέχρι τις αιτιάσεις ότι οι μητέρες προκαλούν ψυχιατρικές διαταραχές, η ιστορία της ψυχανάλυσης είναι γεμάτη παραδείγματα ενοχοποίησης των γυναικών. Παρότι σήμερα αποφεύγεται η φανερή κατηγορία, το μήνυμα παραμένει ύπουλα ίδιο: Αν δεν προσέξεις, θα «τραυματίσεις» το παιδί σου για πάντα.

Αυτή η ρητορική έχει εισχωρήσει παντού — από podcasts και βιβλία αυτοβελτίωσης μέχρι τους αλγόριθμους του Instagram. Συχνά ντυμένη με συμπόνια, η αφήγηση λέει τελικά το ίδιο πράγμα: Οι μητέρες είναι οι αποκλειστικά υπεύθυνες για τη μελλοντική ευτυχία ή δυστυχία των παιδιών τους.

Η πραγματικότητα: τα παιδιά δεν μεγαλώνουν σε ψυχολογικό κενό

Αρκετές μελέτες των τελευταίων δεκαετιών έχουν θέσει σοβαρές αμφιβολίες για το πόσο βαθιά επηρεάζει η ανατροφή την ενήλικη προσωπικότητα. Η ψυχολόγος Τζούντιθ Ριτς Χάρις, στο έργο της «The Nurture Assumption», υποστήριξε τεκμηριωμένα ότι οι γονείς δεν είναι οι παντοδύναμοι διαμορφωτές χαρακτήρων που νομίζουμε. Οι συνομήλικοι, η κοινωνία, τα σχολεία και — φυσικά — τα γονίδια, έχουν πολύ μεγαλύτερη επιρροή απ’ ό,τι συχνά παραδεχόμαστε.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η αγάπη ή η φροντίδα είναι αδιάφορες. Καμία θεωρία δεν υποβαθμίζει τη σημασία της τρυφερότητας ή της ασφάλειας στην παιδική ηλικία. Όμως η ιδέα ότι κάθε λάθος λέξη, κάθε ξέσπασμα, κάθε «ανεπίλυτο τραύμα» της μητέρας θα καθορίσει για πάντα τη ζωή ενός παιδιού είναι απλώς υπερβολή.

Η κουλτούρα της ψυχολογικής αυτοπαρακολούθησης

Η εμμονή με την ψυχοθεραπεία και την προσωπική εξέλιξη — όταν μετατρέπεται από εργαλείο ενδυνάμωσης σε μηχανισμό ενοχής — δεν βοηθά ούτε τις μητέρες ούτε τα παιδιά. Η συνεχής αυτοεξέταση, το άγχος για το αν «το κάνω σωστά», το να πιστεύεις ότι κάθε λάθος σε καθιστά τοξική, είναι μια κουλτούρα ψυχολογικού ελέγχου. Και πολύ συχνά, αποσπά την προσοχή από τις πραγματικές κοινωνικές προκλήσεις: την έλλειψη στήριξης, τις οικονομικές πιέσεις, την έμφυλη ανισότητα.

Χρειαζόμαστε λιγότερη αυτοενοχή και περισσότερη αλληλεγγύη

Η μητρότητα δεν χρειάζεται άλλες ενοχές. Χρειάζεται πολιτικές στήριξης, συλλογική ενσυναίσθηση, κοινωνικά δίκτυα και μια πολιτισμική στροφή από τον ατομικισμό προς την κοινότητα. Οι γυναίκες δεν είναι ψυχολόγοι των παιδιών τους — είναι άνθρωποι που χρειάζονται και οι ίδιες υποστήριξη.

Ήρθε η ώρα να πάψουμε να μιλάμε για το «σωστό τρόπο ανατροφής» και να αρχίσουμε να μιλάμε για το σωστό πλαίσιο ζωής μέσα στο οποίο οι οικογένειες μπορούν να ανθίσουν. Όχι με τελειότητα — αλλά με επάρκεια, αγάπη και ανθρώπινη ατέλεια.

Πηγή: pagenews.gr