Στο Οβάλ Γραφείο, ο Ντόναλντ Τραμπ έδειξε έναν χάρτη της Ουκρανίας με κόκκινο χρώμα στο Ντονμπάς: «Η Ρωσία πήρε ήδη μεγάλο κομμάτι, η Ουκρανία πρέπει να κάνει συμφωνία για ειρήνη, αλλιώς θα χάσει περισσότερα».
Για τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, όμως, ο χάρτης είχε άλλη σημασία. Σε κατ’ ιδίαν συζήτηση, θύμισε ότι ο παππούς του πολέμησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να ελευθερώσει το Ντονμπάς από τους ναζί: «Δεν μπορώ απλά να το παραδώσω».
Μετά την επιστροφή του στο Κίεβο, τόνισε δημόσια: «Πολλές οικογένειες έδωσαν αίμα για το Ντονμπάς. Δεν είναι τόσο απλό όσο νομίζουν κάποιοι».
Το Ντονμπάς, περιοχή πλούσια σε ορυκτά, που περιλαμβάνει το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ, βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων. Η Ρωσία απαιτεί την πλήρη παραχώρησή του, ενώ οι μάχες συνεχίζονται με χιλιάδες νεκρούς στρατιώτες και από τις δύο πλευρές.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια την περιοχή ως μοχλό πίεσης. Τώρα, στον τέταρτο χρόνο του πολέμου, επιχειρεί όχι μόνο να την καταλάβει, αλλά και να πλήξει πολιτικά τον Ζελένσκι.
Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Ουκρανοί αντιτίθενται σε οποιαδήποτε παραχώρηση εδαφών, ενώ το Σύνταγμα το απαγορεύει. Ο Ζελένσκι βρίσκεται ανάμεσα σε μια επώδυνη επιλογή: να υποστηρίξει κάτι που ο λαός απορρίπτει ή να συγκρουστεί με τον Τραμπ, που πιέζει για «ανταλλαγές εδαφών».
Αναλυτές σημειώνουν ότι η μόνη πιθανότητα να δεχτεί ο ουκρανικός λαός θα ήταν με ισχυρές εγγυήσεις ασφάλειας από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη —με συμμετοχή στρατευμάτων ή αεροπορικής κάλυψης— ώστε να αποτραπούν μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις.
Ο Τραμπ παρουσιάζει τα σχέδιά του ως «ανταλλαγές γης», θεωρώντας ότι το Ντονμπάς θα χαθεί σύντομα. Όμως για τους Ουκρανούς, αυτό σημαίνει εγκατάλειψη πόλεων-κλειδιών που μπορούν να προστατεύσουν τη χώρα από νέα εισβολή.
Το δίλημμα του Ζελένσκι
Από την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, το Ντονμπάς ήταν προπύργιο φιλορωσικών δυνάμεων. Το 2014 η Μόσχα κατέλαβε την Κριμαία και ενίσχυσε τους αυτονομιστές της περιοχής, προετοιμάζοντας τον σημερινό πόλεμο. Ο Ζελένσκι, που εξελέγη το 2019 με υπόσχεση ειρήνης, αρχικά ήταν ανοιχτός σε συμβιβασμό, αλλά μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή το 2022 και τις θηριωδίες κατά αμάχων, άλλαξε γραμμή, ζητώντας την πλήρη ανακατάληψη του Ντονμπάς.
Σήμερα, με το μέτωπο να αιμορραγεί, ο Ουκρανός πρόεδρος αντιμετωπίζει ξανά το δίλημμα: προσωρινή παραχώρηση εδαφών με αντάλλαγμα διεθνείς εγγυήσεις, ή συνέχιση ενός πολέμου φθοράς.
Όμως η μεγάλη ερώτηση παραμένει: θα δεχθεί ποτέ η Ρωσία μια πραγματική συμφωνία ασφαλείας που να δένει τα χέρια της στο μέλλον;