Η Ευρωπαϊκή Ένωση διεξάγει έρευνα για πιθανή κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων ύψους τουλάχιστον 11,9 εκατομμυρίων ευρώ σε έργα ανακύκλωσης στην Ελλάδα, την ώρα που η χώρα συνεχίζει να δυσκολεύεται να συμβαδίσει με τους κανόνες της ΕΕ για τη διαχείριση απορριμμάτων.
Η έρευνα ξεκίνησε έπειτα από ελέγχους που παρήγγειλε η ΕΕ και οι οποίοι αποκάλυψαν παρατυπίες στο κόστος και στη λειτουργία του έργου.
Μία από τις εκθέσεις, που περιήλθε σε γνώση του POLITICO, καταγράφει σοβαρές ελλείψεις στη λειτουργία των κέντρων ανακύκλωσης, όπως την πλήρη απουσία ελέγχου για το τι απογίνονται τα συλλεγόμενα απορρίμματα.
Την έρευνα έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), στον απόηχο των διαχρονικών προβλημάτων της Ελλάδας με την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ, τα οποία έχουν οδηγήσει σε υψηλά πρόστιμα εις βάρος της χώρας.
Το έργο αφορά ένα δίκτυο «μονάδων ανακύκλωσης» ή κιόσκια, που κατασκευάστηκαν από την εταιρεία TEXAN και τοποθετήθηκαν στην Αττική, την Πελοπόννησο και την Κρήτη. Οι πολίτες μπορούν να κερδίζουν χρήματα επιστρέφοντας πλαστικά, μεταλλικά και γυάλινα αντικείμενα, πέρα από συσκευασίες, στα κιόσκια αυτά.
«Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες από τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων μετά τη συλλογή, πέρα από μια έκθεση για την αποθήκευσή τους σε εγκαταστάσεις της TEXAN το 2023», σημειώνει η έκθεση που επικαλείται το POLITICO, υπογραμμίζοντας επίσης ότι δεν έχουν τοποθετηθεί όλες οι προβλεπόμενες μονάδες αποθήκευσης.
Η έρευνα της EPPO στηρίζεται στα πορίσματα των εκθέσεων της ελεγκτικής επιτροπής, αλλά και σε άλλα έγγραφα, σύμφωνα με αρμόδια πηγή.
Το συγκεκριμένο έργο, αξίας 220 εκατομμυρίων ευρώ, χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την ΕΕ μέσω Ευρωπαϊκού Επιχειρησιακού Προγράμματος.
Το 2023, ο ΕΔΣΝΑ υποχρεώθηκε να επιστρέψει 2,9 εκατ. ευρώ, καθώς οι ελεγκτές εντόπισαν «σοβαρές παρατυπίες» στη σύμβαση με την TEXAN.
Η εταιρεία κατέθεσε τη μοναδική προσφορά στον διαγωνισμό, παρά το γεγονός ότι το κόστος που πρότεινε για τα κιόσκια ήταν περίπου πέντε φορές υψηλότερο από τις τιμές της αγοράς. «Δεν μπορεί να διαπιστωθεί αν ο ΕΔΣΝΑ εξέτασε επαρκώς ποιο θα έπρεπε να είναι το εύλογο κόστος για τα κέντρα ανακύκλωσης, αφού η έρευνα αγοράς στην οποία στηρίχθηκε δεν αφορούσε δύο ανεξάρτητες εταιρείες, αλλά δύο εταιρείες με κοινά συμφέροντα και αποκλειστική σχέση», ανέφερε μεταγενέστερη έκθεση, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής.
Έπειτα από δεύτερο έλεγχο, που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο επιβλήθηκε νέο πρόστιμο ύψους 3 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο μισό των ευρωπαϊκών κονδυλίων που είχαν δοθεί για τις μονάδες ανακύκλωσης στις τρεις περιοχές.
Μόνιμα στο στόχαστρο
Η Ελλάδα έχει εδώ και χρόνια κακή φήμη όσον αφορά την ανακύκλωση και την τήρηση της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Σύμφωνα με τη Eurostat (2022), το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων στη χώρα ήταν περίπου 17%, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ αγγίζει το 49%.
Η χώρα αναμένεται επίσης να αποτύχει φέτος στον στόχο για ανακύκλωση 55% των αστικών αποβλήτων και 65% των αποβλήτων συσκευασιών, σύμφωνα με την αξιολόγηση εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής του 2025. Ήδη, η Ελλάδα είχε «χάσει κατά πολύ» τον στόχο του 2020 για 50% ανακύκλωση.
Η Ελλάδα είναι ένα από τα πέντε κράτη-μέλη που πληρώνουν πρόστιμα για παραβίαση περιβαλλοντικών κανόνων, έχοντας μέχρι σήμερα καταβάλει περίπου 230 εκατ. ευρώ στην ΕΕ.
Από τις 19 ανοιχτές υποθέσεις παράβασης κατά της Ελλάδας για περιβαλλοντικά ζητήματα, οι έξι αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων – από παράνομες χωματερές μέχρι την ανεπαρκή εφαρμογή της νομοθεσίας για τις συσκευασίες. Οι τοπικές ΜΚΟ επισημαίνουν συστηματικά ότι ο τομέας πάσχει από δομικά προβλήματα.