Η σύγκριση με την Κίνα του 19ου αιώνα
Μετά την ήττα της από τους Βρετανούς στον Πρώτο Πόλεμο του Οπίου, η δυναστεία Τσινγκ υπέγραψε τη Συνθήκη της Νανκίνγκ το 1842, που καταδίκαζε την Κίνα σε πάνω από 100 χρόνια καταπίεσης και αποικιοκρατικού ελέγχου της εμπορικής της πολιτικής.
Ήταν η πρώτη από τις γνωστές ως «άνισες συνθήκες», όπου η μεγαλύτερη στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη της εποχής επέβαλλε τους όρους της για να μειώσει το τεράστιο εμπορικό της έλλειμμα.
Σχεδόν δύο αιώνες αργότερα, η Ε.Ε. φαίνεται να αντιμετωπίζει ανάλογες προκλήσεις στις εμπορικές σχέσεις της με τις ΗΠΑ.
Η «ανισόρροπη» συμφωνία Τραμπ – Ε.Ε.
Η επίσκεψη της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο γκολφ κλαμπ του Τραμπ στο Τέρνμπερι σφράγισε μία εμπορική συμφωνία που θεωρήθηκε υποταγή και πολιτική ήττα για την Ε.Ε., καθώς αποδέχθηκε δασμούς 15% στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα.
Ωστόσο, η συμφωνία δεν λειτούργησε κατευναστικά για τον Τραμπ. Πριν στεγνώσει το μελάνι, απείλησε με νέους δασμούς λόγω ψηφιακών κανονισμών, ενώ προειδοποίησε ότι η Ε.Ε. θα αντιμετωπίσει διακοπή εξαγωγών τεχνολογιών μικροτσίπ.
«Ο Τραμπ –όπως οι Βρετανοί ιμπεριαλιστές του 19ου αιώνα– κατέχει τα στρατιωτικά και τεχνολογικά “χαρτιά” και γνωρίζει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να τα καταφέρει χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ.»
Αδυναμία της Ευρώπης σε στρατιωτική και τεχνολογική ισχύ
Ο επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε., Μάρος Σέφτσοβιτς, τόνισε ότι η συμφωνία αντικατοπτρίζει τη στρατηγική αδυναμία της Ευρώπης. Η αποτυχία των κρατών της Ε.Ε. να επενδύσουν στις τελευταίες 20 χρόνια στην άμυνα και την τεχνολογία έχει καταστήσει το μπλοκ εξαρτημένο από τις ΗΠΑ.
Όπως συνέβη με την Κίνα των Τσινγκ, η Ε.Ε. αγνόησε τα «καμπανάκια» και τώρα πληρώνει το τίμημα.
Οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι
Η συμφωνία αφήνει περιθώρια νέων απαιτήσεων και απειλών από τις ΗΠΑ, ενώ το κείμενο είναι ασαφές σε πολλά σημεία, όπως οι δασμολογικές ποσοστώσεις στον χάλυβα και το αλουμίνιο.
«Η Ε.Ε. είναι καταδικασμένη να αντιμετωπίσει περαιτέρω πολιτικές προσβολές και διαπραγματεύσεις όπου η ζυγαριά θα κλίνει σε βάρος της.»
Η Κίνα παρακολουθεί τις εξελίξεις, ενώ η κυριαρχία της σε κρίσιμα ορυκτά για πράσινες, ψηφιακές και αμυντικές τεχνολογίες της προσφέρει γεωπολιτική μόχλευση.
Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη
Το Politico προτείνει ότι η Ε.Ε. πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ σε άμυνα, τεχνολογία και χρηματοοικονομικά. Η στρατηγική της φον ντερ Λάιεν περιλαμβάνει:
- Προετοιμασία αντιποίνων
- Αναζήτηση εναλλακτικών εμπορικών εταίρων
- Ενίσχυση της ενιαίας αγοράς
Επιπλέον, αξιωματούχοι και αναλυτές προτείνουν:
- Μαζικές επενδύσεις σε τεχνητή νοημοσύνη, κβαντική υπολογιστική και πράσινες τεχνολογίες
- Αναζήτηση εναλλακτικών εμπορικών διαδρόμων με Mercosur, Ινδονησία, Ινδία και CPTPP
- Ενίσχυση ευρωπαϊκών υποδομών και κεφαλαιαγορών για να μετατραπεί η Ε.Ε. σε κόμβο ελεύθερου εμπορίου
«Η Ευρώπη πρέπει να επιλέξει: θα ενισχύσει τη θέση της ως κόμβου ελεύθερου εμπορίου ή θα αποτελέσει πεδίο μάχης στον ανταγωνισμό ΗΠΑ – Κίνας;»– Ιμον Ντραμ, German Marshall Fund.