Στέλιος Καζαντζίδης: Σαν σήμερα γεννήθηκε η Φωνή που έγινε Πατρίδα

Η ιστορία του Στέλιου Καζαντζίδη δεν είναι απλώς μια βιογραφία ενός μεγάλου καλλιτέχνη· είναι η ίδια η ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Μια ιστορία γεμάτη πόνο, φτώχεια, μετανάστευση, προσφυγιά – μα και ελπίδα, δύναμη, αξιοπρέπεια. Ο Καζαντζίδης δεν τραγουδούσε απλώς. Μετέφερε έναν συλλογικό αναστεναγμό. Έγινε η φωνή εκείνων που δεν είχαν τρόπο να πουν τον καημό τους.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Στέλιος Καζαντζίδης (@stelios_kazantzidis.fanpage)

Γεννημένος στις 29 Αυγούστου 1931 στη Νέα Ιωνία, μέσα σε ένα προσφυγικό περιβάλλον, ο Στέλιος ήταν παιδί του ξεριζωμού. Η μητέρα του, Γεσθημανή, καταγόταν από την Αλάγια της Κιλικίας· ο πατέρας του, Χαρίλαος, Έλληνας της Μικράς Ασίας. Το σπίτι τους στην οδό Αλαΐας χτίστηκε με κόπο και ιδρώτα, σε μια γειτονιά γεμάτη τραύματα αλλά και αλληλεγγύη. Ήταν εκεί, στις αυλές και στα καφενεία, όπου οι πρόσφυγες αντάλλασσαν ιστορίες για τις χαμένες πατρίδες – κι εκεί ο μικρός Στέλιος έμαθε ότι η μνήμη δεν σβήνει ποτέ.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Στέλιος Καζαντζίδης (@stelios_kazantzidis.fanpage)

Ορφανός από πατέρα στα 15 του, αναγκάστηκε να πιάσει δουλειά για να βοηθήσει την οικογένεια. Σε ένα εργοστάσιο του χάρισαν την πρώτη του κιθάρα. Ήταν το δώρο που άλλαξε τη μοίρα του. Σιγά σιγά, από τις αυλές στις ταβέρνες και από τα πάλκα στους δίσκους, η φωνή του άρχισε να ταξιδεύει. Και να ριζώνει. Οι άνθρωποι άκουγαν τον Στέλιο και ένιωθαν ότι τραγουδούσε για τους ίδιους. Έγινε το στόμα τους, η ψυχή τους.

Η πορεία του στη δισκογραφία δεν ήταν εύκολη. Το πρώτο τραγούδι πέρασε απαρατήρητο. Το δεύτερο, όμως, τον εκτόξευσε. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 και μέχρι τα μέσα των ’60s, ήταν ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς του λαϊκού τραγουδιού. Συνεργάστηκε με κορυφαίους συνθέτες και στιχουργούς και ερμήνευσε τραγούδια που έγιναν διαχρονικά σύμβολα της λαϊκής έκφρασης.

Παράλληλα, σημάδεψε και την προσωπική του ζωή με ισχυρές παρουσίες. Η Καίτη Γκρέυ ήταν μια από τις πρώτες συνοδοιπόρους του, ενώ η Μαρινέλλα αποτέλεσε μια σπουδαία, πολυσύνθετη σχέση – επαγγελματική, ερωτική, αλλά και με ειλικρινή αλληλοεκτίμηση, ακόμη και μετά τον χωρισμό τους. Ξεχωριστή και η Σεβάς Χανούμ, η Πόντια σύντροφός του, με την οποία τον συνέδεε κοινή μνήμη και πάθος. Στο τέλος της ζωής του, δίπλα του ήταν η Βάσω, η σύντροφος των τελευταίων χρόνων.

Κι όμως, ενώ ο Καζαντζίδης ήταν στο απόγειο, το 1965 αποφάσισε να σταματήσει τις ζωντανές εμφανίσεις. Αηδιασμένος από τη στροφή της μουσικής βιομηχανίας προς το καθαρά εμπορικό, διάλεξε τη σιωπή αντί της υποχώρησης. Παρέμεινε ακέραιος. Για μεγάλο διάστημα δεν κυκλοφόρησε καν νέους δίσκους, λόγω νομικών διενέξεων. Όταν επέστρεψε, το 1987, ο κόσμος τον υποδέχθηκε σαν να μην είχε φύγει ποτέ.

Ιδιαίτερη σελίδα στη διαδρομή του αποτελεί ο δίσκος Τα αηδόνια του Πόντου που κυκλοφόρησε το 1993, με τον σπουδαίο πόντιο τραγουδιστή Χρύσανθο. Ο Καζαντζίδης κατέθεσε ένα συγκλονιστικό προσωπικό σημείωμα, όπου χαρακτήρισε το έργο ως “μνημόσυνο στα θύματα” της γενοκτονίας των Ποντίων, αλλά και μήνυμα ενάντια στις χαμένες πατρίδες και τη λήθη. Χωρίς να έχει ζήσει τον Πόντο, τον ένιωθε βαθιά μέσα του ως πολιτισμικό χρέος και ρίζα.

Στις 14 Σεπτεμβρίου 2001, ο Στέλιος Καζαντζίδης έφυγε από τη ζωή, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο. Η κηδεία του στην Ελευσίνα συγκέντρωσε χιλιάδες κόσμου – ένα σιωπηλό «ευχαριστώ» από μια ολόκληρη κοινωνία που τον είχε ήδη κατατάξει στους αθάνατους.

Το 2024, η βιογραφική ταινία “Υπάρχω” του Γιώργου Τσεμπερόπουλου ξανασύστησε τον Καζαντζίδη στο ευρύ κοινό. Παρά τις αρχικές επιφυλάξεις, ο Χρήστος Μάστορας κατόρθωσε με σεβασμό και εντυπωσιακή αφοσίωση να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη την πορεία του μύθου. Η ταινία “έσπασε ταμεία”, δίνοντας την ευκαιρία στις νέες γενιές να γνωρίσουν τον άνθρωπο πίσω από τη φωνή.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης δεν ήταν απλώς τραγουδιστής. Ήταν ο ηχός του πόνου και της ελπίδας. Ήταν το αόρατο χέρι στον ώμο κάθε εργάτη, κάθε ξεριζωμένου, κάθε ανθρώπου που πάλευε στη ζωή. Η φωνή του – βαθιά, μεστή, γεμάτη συγκίνηση – θα ζει όσο θα υπάρχουν Έλληνες που τραγουδούν, που νοσταλγούν, που θυμούνται.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Στέλιος Καζαντζίδης (@stelios_kazantzidis.fanpage)