ΥΠΠΟ: Οι «Δεσμώτες» του Φαλήρου αποκτούν μόνιμη έκθεση

Το έργο εξελίσσεται εντός χρονοδιαγράμματος, με προϋπολογισμό 6.500.000 ευρώ, χρηματοδοτούμενο από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης

Το Υπουργείο Πολιτισμού προχωρά στην ανάδειξη του μοναδικού ευρήματος των «Δεσμωτών», στην Εσπλανάδα του Φαλήρου, δίπλα στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με τη δημιουργία μόνιμης έκθεσης, εντός του μουσειακού κελύφους προστασίας.

Το έργο εξελίσσεται εντός χρονοδιαγράμματος, με προϋπολογισμό 6.500.000 ευρώ, χρηματοδοτούμενο από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Το εύρημα χρονολογείται, σύμφωνα με τους ανασκαφείς, στην ταραχώδη περίοδο του β’ μισού του 7ου αιώνα π.Χ. αποτελώντας εξέχον αρχαιολογικό εύρημα παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Στόχος  της  έκθεσης είναι να υπηρετήσει την κατανόηση ενός μοναδικού ιστορικού επεισοδίου, στην ταραγμένη περίοδο της ιστορίας της Αθήνας, χωρίς να εγκλωβίσει το βλέμμα του επισκέπτη στη βιαιότητα της εικόνας. Συνεπώς, εύρημα και χώρος αποτελούν ενότητα κατ’ εξαίρεση, εκεί που η αρχαιολογική έρευνα συναντά την ιστορία.

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε: «Το σημαντικό εύρημα των Δεσμωτών του Φαλήρου αφορά στην  ομαδική ταφή ανθρώπινων σκελετών η οποία εντοπίστηκε, τον Μάρτιο του 2016, στο πλαίσιο κατασκευής του έργου ανέγερσης του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η εκτέλεση των “Δεσμωτών”, σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, έγινε επί τόπου. Τα άτομα ετάφησαν αλυσοδεμένα, καθώς σκελετοί φέρουν ακόμα τα μεταλλικά δεσμά τους.  Από το 2016 ως το 2020, δεν διασφαλίστηκε επαρκώς η προστασία του ευρήματος, με αποτέλεσμα μέρος του να χαθεί.  Το 2020, προκειμένου να προστατευθεί, με τον καλλίτερο δυνατό τρόπο το εύρημα, αποφασίστηκε η προσωρινή απόσπασή του και η επανατοποθέτησή του στην ίδια ακριβώς θέση, μετά την εξυγίανση του εδάφους. Το μόνιμο κέλυφος που κατασκευάζεται εντάσσεται αρμονικά στη διαμορφωμένη Εσπλανάδα, ενώ διαμορφώνεται ως  λιτό υπόγειο κέλυφος για την επανατοποθέτηση των “Δεσμωτών”, επιτρέποντας τη βέλτιστη θέαση και κατανόηση του ευρήματος, από τους επισκέπτες. Το κτηριακό κέλυφος διασυνδέεται με την έκθεση επιδιώκοντας τη σταδιακή μετάβαση από το παρόν στο παρελθόν, από το φως στο σκοτάδι και τη βαθμιαία  πνευματική, γνωστική, συναισθηματική προετοιμασία του επισκέπτη για το έκθεμα των “Δεσμωτών”. Ο νοηματικός και ο χωρικός σχεδιασμός της έκθεσης προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες της, κατά χώραν, διατήρησης, της προστασίας και ανάδειξης του μνημείου με έντονα συμφραστικό, και εν δυνάμει, συγκινησιακό περιβάλλον. Εστιάζοντας και στην κατανόηση του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τη σχέση των γεγονότων με τη γένεση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Το σύνολο της μουσειακής  υποδομής σχεδιάστηκε για να είναι καθολικά προσβάσιμο».

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του κτηριακού κελύφους στοχεύει στη δημιουργία ενός χώρου που προσκαλεί τον επισκέπτη να ενηµερωθεί για τα ανασκαφικά ευρήµατα, αλλά και να προετοιµαστεί για την ορθή ανάγνωση της κατά χώραν διατηρημένης οµαδικής ταφής, µέσω της σταδιακής ανακάλυψης της πληροφορίας, αλλά και της κατανόησης της ατµόσφαιρας του χώρου.

Ως προς την αφηγηματική ροή, κατά την πορεία επίσκεψης αναπτύσσονται οι ακόλουθες θεματικές ενότητες:

1. Πρόσβαση/είσοδος: Ενημέρωση για το «ευαίσθητο» θέμα των ανθρώπινων καταλοίπων και των βιαιοθανάτων. Στο σημείο αυτό ο επισκέπτης μπορεί να αποφασίσει εάν θα συνεχίσει την επίσκεψή του. Στόχος είναι η συνειδητοποιημένη επιλογή επίσκεψης και όχι η τυχαία είσοδος.

2. Κατάβαση/χρόνος: Η καθοδική πορεία, μέσω της ράμπας, συμβολίζει την κατάβαση στον χρόνο. Ο επισκέπτης αφήνει πίσω του τον 21ο αιώνα και το ΚΠΙΣΝ και περνά στον αρχαίο κόσμο.

3. Μετάβαση στο χώρο (Φάληρο): Ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τη χωροταξία (φαληρικός όρμος, θάλασσα, αλίπεδο, νεκροταφείο) και τη σχέση του Φαλήρου με την Αθήνα (απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από την Ακρόπολη, τότε μία ώρα δρόμος). Διατυπώνεται μια υπαινικτική αντιπαραβολή με τη σημερινή χωροταξία, καθώς η αρχαία τοπογραφία έχει αλλοιωθεί πλήρως.

4. (Περι)διάβαση στο χώρο (νεκροταφείο): Ο επισκέπτης εξερευνά τις διαφορετικές ταφικές πρακτικές και έθιμα, αξίες και διαβατήριες τελετές απέναντι στο άγνωστο.

5. Μετάβαση από τον θεσμό στο νόμο: Επιδιώκεται η κατανόηση των ανασκαφικών δεδομένων και του ιστορικού πλαισίου, καθώς και η ερμηνεία των ευρημάτων σε συσχετισμό με την ιστορία της Αθήνας του 7ου αι. π.Χ. και των πολιτειακών εξελίξεων που οδήγησαν, μακροπρόθεσμα, στη γέννηση της δημοκρατίας.

6. Στάση/κατά χώραν θέαση: Κινούμενος ο επισκέπτης σε ευθεία κατάβαση φτάνει στον χώρο έκθεσης των λειψάνων των «Δεσμωτών». Σε αντίθεση με τις προηγούμενες ενότητες, το κεντρικό σημείο επίσκεψης είναι ένας χώρος σιωπής.

7. Αναπαρά-σταση/παύση: Η ιστορική στιγμή που «πάγωσε στον χρόνο» μετουσιώνεται σε κίνηση μέσα από τη θεραπευτική δύναμη της τέχνης.

8. Ανάβαση/έξοδος: Ο επισκέπτης ακολουθεί την αντίστροφη -ανοδική- πορεία στον χώρο και στον χρόνο.

Συνοδευτικό εποπτικό υλικό προσφέρει πληροφορίες και ερμηνευτικές κατευθύνσεις, αξιοποιώντας πλήθος ερμηνευτικών μέσων κυρίως συμβατικών, αλλά και ψηφιακών, όπως κείμενα, φωτογραφίες, σχέδια, χάρτες, αναπαραστάσεις, γραφιστικά, αλλά και διαδραστικότητα.

Πηγή: Pagenews.gr