Ο Ναν Παλμέρο βρισκόταν σε ένα δείπνο στην μοντέρνα συνοικία Ρόμα Νόρτε της Πόλης του Μεξικού, πριν από το γάμο δύο Αμερικανών φίλων του, όταν άκουσε φωνές.
Ο Παλμέρο, ο οποίος βρισκόταν στον δεύτερο όροφο του εστιατορίου, είδε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων να κινείται στους δρόμους, μερικοί κρατώντας μεγάλα πανό, να φωνάζουν το σύνθημα «Τουρίστες, γυρίστε σπίτια σας».
Αργότερα, έμαθε ότι οι διαδηλωτές έσπασαν τα παράθυρα του εστιατορίου και προκάλεσαν ζημιές σε οχήματα, συμπεριλαμβανομένου του καινούργιου αυτοκινήτου του διοργανωτή του γάμου των φίλων του, ο οποίος είναι κάτοικος της περιοχής.
«Προκάλεσαν φθορές σε αυτοκίνητα, έσπασαν παράθυρα και έβαψαν με σπρέι τους τοίχους των κτηρίων τριγύρω. Ήταν πραγματικά πολύ άσχημο», είπε.
Ο Παλμέρο, ταξιδιώτης από το Σαν Αντόνιο του Τέξας, είπε πως είχε ακούσει ότι η αυξημένη παρουσία ψηφιακών νομάδων και τουριστών έχει οδηγήσει σε σημαντική άνοδο των τιμών σε ορισμένες από τις πιο δημοφιλείς γειτονιές της πόλης.
Αύξηση των διαδηλώσεων
Οι διαδηλώσεις κατά του τουρισμού έχουν αυξηθεί τόσο σε συχνότητα όσο και σε ένταση. Όλο και περισσότεροι κάτοικοι εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους, καθώς βλέπουν τον τόπο τους να αλλάζει και τον τρόπο ζωής τους να αλλοιώνεται λόγω του υπερτουρισμού, σύμφωνα με το CNBC Travel.
Όπως εξηγεί η Μπερνατέτ Παπ, ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μελλοντικής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Τουρισμού στην Ολλανδία, ο τουρισμός «έχει πλέον επιστρέψει στα προ πανδημικά επίπεδα — και σε πολλές περιπτώσεις, τα έχει ήδη ξεπεράσει».
Οι κάτοικοι συνήθως επιλέγουν να διαμαρτυρηθούν αντί να ασκήσουν πίεση με άλλους τρόπους, ώστε να ευαισθητοποιήσουν το ευρύ κοινό. Αυτό δημιουργεί κοινωνική πίεση προς τις κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση. Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε έντονα στη Βαρκελώνη και το Άμστερνταμ.
Ωστόσο, όπως παραδέχθηκε, δεν γνώριζε ότι οι κάτοικοι της περιοχής διοργάνωναν διαδηλώσεις, παρόμοιες με εκείνες που είχε διαβάσει ότι πραγματοποιούνται στη Βαρκελώνη και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης.
«Οι άνθρωποι θέλουν να ταξιδεύουν και να γνωρίζουν μοναδικές κουλτούρες σε ολόκληρο τον κόσμο», σημείωσε. «Τελικά, όμως, επηρεάζουμε αρνητικά ακριβώς αυτό που επιδιώκουμε να βιώσουμε», πρόσθεσε.
Οι ντόπιοι διαμαρτύρονται επίσης επειδή δεν ξέρουν σε ποιον να απευθυνθούν. «Η διαχείριση της τουριστικής πολιτικής είναι κατακερματισμένη, γεγονός που δυσχεραίνει τον εντοπισμό των αρμοδίων φορέων για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Αυτή η κατάσταση προκαλεί απογοήτευση και μειώνει την εμπιστοσύνη ων πολιτών προς τις αρχές, καθώς οι ίδιες οι αρχές δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα», δήλωσε η Παπ.
Γιατί στοχοποιούνται οι τουρίστες;
«Οι αντιδράσεις των κατοίκων γίνονται ολοένα και πιο έντονες, καθώς ο υπερτουρισμός εντείνεται», δήλωσε η Τατιάνα Τσουκάνοβα, επισκέπτρια καθηγήτρια και ερευνήτρια στο EHL Hospitality Business School.
«Στην αρχή οι κάτοικοι το ανέχονται, στη συνέχεια εκφράζουν τις ανησυχίες τους και μερικές φορές αντιδρούν πιο έντονα. Τελικά, αναζητούν τρόπους προσαρμογής και πιέζουν για ουσιαστικές αλλαγές», αναφέρει.
Τον Ιούλιο του 2024, στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, διαδηλωτές πέταξαν αντικείμενα, έριξαν νερό και αναψυκτικά σε ταξιδιώτες και χρησιμοποίησαν αστυνομική ταινία για να κλείσουν τις εισόδους ξενοδοχείων και καφετεριών. Το μήνυμα ήταν σαφές: «Τουρίστες, γυρίστε σπίτια σας».
Σύμφωνα με το Associated Press, τον Ιούνιο έγιναν παρόμοιες ενέργειες στη Βαρκελώνη και στο νησί Μαγιόρκα. Υπήρξαν επίσης διαδηλώσεις και σε άλλες περιοχές της Ισπανίας, στη Βενετία της Ιταλίας και στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας. Στη Βαρκελώνη, οι διαδηλωτές άναψαν πυροτεχνήματα και άνοιξαν δοχεία με ροζ καπνό.
«Φαίνεται ως λάθος των ταξιδιωτών, αλλά το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι οι κυβερνήσεις δεν έχουν βρει λύσεις», τόνισε η Τσουκάνοβα.
Οι συγκρούσεις ως η μόνη λύση
«Η έρευνα δείχνει ότι οι άμεσες συγκρούσεις με τους τουρίστες μπορούν να κάνουν τους ταξιδιώτες να αισθάνονται ανεπιθύμητοι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει ορισμένους να αλλάξουν γνώμη για τα ταξίδια τους», είπε η Τσουκάνοβα.
«Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό είναι συνήθως προσωρινό», είπε η ίδια. Μετά τις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν σε όλη την Ισπανία το 2024, οι αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν κατά 4,1% στους πρώτους επτά μήνες του 2025, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής.
Ωστόσο, οι διαμαρτυρίες μπορούν να ευαισθητοποιήσουν το κοινό σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι. «Αυτό μπορεί να κάνει τους ταξιδιώτες να αλλάξουν κάποιες συνήθειες, όπως το να προτιμούν ξενοδοχεία έναντι βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων», είπε.
«Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι διαμαρτυρίες έχουν μακροχρόνια αποτελέσματα», ανέφερε η Τσουκάνοβα.
Η Παπ σημείωσε πως οι πόλεις που ανταποκρίνονται στην πίεση των διαμαρτυριών «συχνά εφαρμόζουν προσωρινές και πρόχειρες πολιτικές, οι οποίες είναι κυρίως συμβολικές και όχι ουσιαστικές».
«Τέτοια μέτρα, με τη σειρά τους, αυξάνουν τις ανησυχίες των κατοίκων και ενισχύουν τις αρνητικές αντιλήψεις για τον τουρισμό», πρόσθεσε. «Είναι ένας φαύλος κύκλος».
Πιθανές λύσεις
«Για να αποφευχθεί η δημιουργία πόλεων που δεν είναι σχεδιασμένες για να ζουν οι κάτοικοι, αλλά αποκλειστικά για τουρισμό, οι κυβερνήσεις μπορούν να μειώσουν τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις και να επιβάλουν σημαντικά υψηλότερους φόρους στους τουρίστες», δήλωσε ο Λιονέλ Σολ, επισκέπτης λέκτορας στο EHL Hospitality Business School.
Ο Ντουγκ Λάνσκι, ταξιδιωτικός συγγραφέας και ομιλητής για θέματα τουριστικής ανάπτυξης, συμφώνησε, λέγοντας ότι η γνώμη του κοινού «συχνά απουσιάζει από τις κρίσιμες συζητήσεις», κάτι που βλάπτει τους προορισμούς μακροπρόθεσμα.
«Αν η γνώμη των κατοίκων μετρούσε και οι απόψεις τους ακούγονταν σε τοπικό επίπεδο, τότε δεν θα χρειαζόταν να βγουν στους δρόμους και να διαμαρτυρηθούν», είπε.