Πώς απέκτησε ο Τραμπ το δικαίωμα να αυτοαποκαλείται «πρόεδρος» της Ευρώπης;

Υποστήριξε ότι οι ηγέτες της ΕΕ τον αποκαλούν «πρόεδρο της Ευρώπης».

Αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ αυτοαποκαλείται ως ο de facto ηγέτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ένα πρόβλημα. Μένει στην οδό Πενσυλβάνια 1600 στην Ουάσιγκτον, σε ένα κτίριο γνωστό και ως Λευκός Οίκος, όπως λέει το Politico:

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ διεκδίκησε τον τίτλο του… προέδρου της Ευρώπης κατά τη διάρκεια μιας από τις πρόσφατες αυθόρμητες συναντήσεις του στο Οβάλ Γραφείο, υποστηρίζοντας ότι οι ηγέτες της ΕΕ τον αποκαλούν «πρόεδρο της Ευρώπης».

Το σχόλιο προκάλεσε ειρωνικά γέλια στις Βρυξέλλες, όπου αξιωματούχοι διαβεβαίωσαν ότι κανείς που γνώριζαν δεν αναφέρθηκε ποτέ στον Τραμπ με αυτόν τον τρόπο. Αλλά αποτύπωσε επίσης μια ενοχλητική πραγματικότητα: οι ηγέτες της ΕΕ έχουν ουσιαστικά προσφέρει στον Πρόεδρο μια θέση στην κορυφή του τραπεζιού τους.

Από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο, όταν ο Τραμπ αποκάλυψε ένα μήνυμα στο οποίο ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟΜαρκ Ρούτετον αποκάλεσε«μπαμπά»(duddy), με αφορμή την ΕΕ-ΗΠΑ Εμπορική συμφωνία που υπογράφηκε στη Σκωτία, όπου οι ηγέτες της ΕΕ συναίνεσαν σε μια συμφωνία τόσο ετερογενή υπέρ της Ουάσινγκτον που έμοιαζε με παράδοση, φαίνεται ότι ο Τραμπ έχει δίκιο.

Ποτέ από την ίδρυση της ΕΕ δεν έχει ασκήσει πρόεδρος των ΗΠΑ τόσο άμεση επιρροή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Και ποτέ οι ηγέτες των 27 χωρών της ΕΕ δεν έχουν εμφανιστεί τόσο πρόθυμοι – ακόμη και απεγνωσμένοι – να παρουσιάσουν έναν πρόεδρο των ΗΠΑ ως μια μορφή εξουσίας που πρέπει να επαινείται, να παρακινείται, να ασκείται πίεση, να φλερτάρεται, αλλά ποτέ να αντικρούεται ανοιχτά.

Σε ανεπίσημες ενημερώσεις, αξιωματούχοι της ΕΕ παρουσιάζουν την υποταγή τους στον Τραμπ ως ένα απαραίτητο τέχνασμα για να τον κρατήσουν απασχολημένο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και το μέλλον της Ουκρανίας. Αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι, έχοντας κάνει ό,τι χρειάζεται για να κρατήσει τις ΗΠΑ στο πλευρό, οι ηγέτες της Ευρώπης προσπαθούν τώρα να επαναβεβαιώσουν την εξουσία τους.

Αντίθετα, οι ηγέτες της ΕΕ φαίνεται τώρα να προσφέρουν στον Τραμπ έναν ρόλο στις υποθέσεις τους, ακόμη και όταν δεν τον έχει ζητήσει. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Όταν μια ομάδα ηγετών ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον αυτό το καλοκαίρι για να παροτρύνει τον Τραμπ να ασκήσει πίεση στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν (τους αγνόησε), του ζήτησαν επίσης να πείσει τον «φίλο» του, τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, να άρει το μπλοκάρισμα στην τελική ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg.

Ο Τραμπ σήκωσε κανονικά το τηλέφωνο. Και ενώ δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Όρμπαν άλλαξε γνώμη για την Ουκρανία, το γεγονός ότι οι ηγέτες της ΕΕ ένιωσαν την ανάγκη να ζητήσουν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ να ξεκαθαρίσει μια από τις εσωτερικές τους συγκρούσεις μόνο διασφάλισε περαιτέρω το καθεστώς του ως de facto Ευρωπαίου μεσολαβητή ισχύος.

«Μπορεί να μην γίνει ποτέ πρόεδρος της Ευρώπης, αλλά μπορεί να είναι ο νονός της», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος, όπως και άλλοι σε αυτό το άρθρο, έλαβε ανωνυμία για να μιλήσει ειλικρινά. «Η κατάλληλη αναλογία είναι πιο εγκληματική. Έχουμε να κάνουμε με έναν αρχηγό της μαφίας που ασκεί εκβιαστική επιρροή στις επιχειρήσεις που ισχυρίζεται ότι προστατεύει».

«Φαινόμενο Βρυξελλών»

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η ΕΕ μπορούσε να αυτοχαρακτηριστεί αξιόπιστα ως εμπορικός κολοσσός και «ρυθμιστική υπερδύναμη» ικανή να εμπνέει σεβασμό χάρη στην τεράστια καταναλωτική της αγορά και την νομική της εμβέλεια. Οι ηγέτες της ΕΕ καυχιόντουσαν για ένα «Φαινόμενο Βρυξελλών» που έστρεφε τη συμπεριφορά των εταιρειών ή των ξένων κυβερνήσεων στα ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα, ακόμη και αν δεν ήταν μέλη του μπλοκ.

Ο Άντονι Γκάρντνερ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην ΕΕ, θυμάται ότι όταν η Ουάσινγκτον διαπραγματευόταν μια εμπορική συμφωνία με την ΕΕ, γνωστή ως Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, τη δεκαετία του 2010, οι ΗΠΑ θεωρούσαν την Ευρώπη ισότιμη. «Από την ίδρυση της ΕΟΚ [Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας], η θέση της Αμερικής ήταν ότι θέλουμε μια ισχυρή Ευρώπη», δήλωσε ο Γκάρντνερ. «Και είχαμε πολλές διαφωνίες με την ΕΕ, ιδίως στο εμπόριο. Αλλά ο τρόπος για να τις αντιμετωπίσουμε δεν είναι μέσω του εκφοβισμού».

Από την επανεκλογή του Τραμπ, οι ηγέτες της ΕΕ ήταν εξαιρετικά προσεκτικοί στον τρόπο που μιλούν για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, με δύο επιλογές φαινομενικά διαθέσιμες: Σιωπή ή έπαινο.

«Αυτή τη στιγμή, η Εσθονία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες υποστηρίζουν αυτό που κάνει ο Τραμπ», δήλωσε ο πρόεδρος της Εσθονίας Άλαρ Κάρις σε πρόσφατη συνέντευξή του στο POLITICO, αναφερόμενος στις προσπάθειες του προέδρου των ΗΠΑ να πιέσει τον Πούτιν προς μια ειρήνη με την Ουκρανία. Ας μην ξεχνάμε το γεγονός ότι το Πεντάγωνο πρόσφατα μείωσε τη χρηματοδότηση για την ασφάλεια χωρών όπως η δική του και αναμένεται να συνεχίσει μειώνοντας και τον αριθμό των αμερικανικών στρατευμάτων εκεί.

Έγινε της μόδας σύμφωνα με τους γνωρίζοντες πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο να ισχυρίζονται ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε κάνει χάρη στην Ευρώπη αμφισβητώντας τη δέσμευσή του στη στρατιωτική συμμαχία. Μόνο με το ψυχρό φιλί του Τραμπ, έλεγε η σκέψη, αυτή η Ωραία Κοιμωμένη μιας ηπείρου θα «ξυπνούσε» ποτέ.

Όσο για το σχόλιο του Μαρκ Ρούτε περί «μπαμπά» – που διέρρευσε ταπεινωτικά από μια ιδιωτική ανταλλαγή μηνυμάτων κειμένου του ίδιου του Τραμπ – ήταν ένα έξυπνο τέχνασμα για να απευθυνθεί στον εγωισμό του προέδρου των ΗΠΑ.

Δυστυχώς για τους ηγέτες της ΕΕ, η πρόφαση ότι ο Τραμπ έχει κατά κάποιο τρόπο κατά νου τα συμφέροντα της Ευρώπης και απλώς μοίραζε «σκληρή αγάπη» διαλύθηκε μόλις λίγους μήνες αργότερα, όταν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπέγραψε τη συμφωνία εμπορίου ΕΕ-ΗΠΑ στο Τέρνμπερι της Σκωτίας. Αυτή τη φορά δεν υπήρξε καμία συγκάλυψη της πραγματικής φύσης όσων είχαν συμβεί μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ.

Τα τραβηγμένα χαμόγελα των υψηλών στελεχών του Λευκού Οίκου του Τραμπ, Στίβεν Μίλερ και Χάουαρντ Λάτνικ, στην επίσημη φωτογραφία υπογραφής, αποκάλυπταν όλη την ιστορία: Ο Τραμπ είχε θέσει βάναυσους, ταπεινωτικούς όρους. Η Ευρώπη ουσιαστικά είχε παραδοθεί.

Πολλοί στις Βρυξέλλες ερμήνευσαν τη συμφωνία με τον ίδιο τρόπο.

«Δεν θα με ακούσετε να χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη [διαπραγμάτευση]» για να περιγράψω τι συνέβη μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ, δήλωσε η βετεράνος διαπραγματευτής της ΕΕ για το εμπόριο, Σαμπίν Γουέιαντ, σε πρόσφατο πάνελ.

Παιχνίδι ευθυνών

Ωστόσο το σοκ των τελευταίων μηνών οδήγησε στην απόδοση ευθυνών: Μήπως η ευθύνη για αυτό το διπλό χτύπημα υποδούλωσης βαρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή τους 27 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ;

Είναι δελεαστικό να δείξουμε την Επιτροπή, η οποία, άλλωστε, έχει αποκλειστική εντολή να διαπραγματεύεται εμπορικές συμφωνίες εκ μέρους όλων των χωρών της ΕΕ. Τις ημέρες που προηγήθηκαν, η φον ντερ Λάιεν και ο κορυφαίος εμπορικός αξιωματούχος της, Μάρος Σέφτσοβιτς, θα μπορούσαν θεωρητικά να είχαν ακολουθήσει το παράδειγμα της Κίνας και να είχαν απαντήσει στην απειλή των ΗΠΑ για δασμούς 15% με δικούς τους δασμούς. Πράγματι, το εμπορικό οπλοστάσιο της ΕΕ είναι πλήρως εξοπλισμένο με τα μέσα για να το πράξει, κυρίως μέσω της Πράξης κατά του Εξαναγκασμού που έχει σχεδιαστεί ακριβώς για τέτοιες καταστάσεις.

Αλλά το να ρίχνουμε όλη την ευθύνη στο κτίριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι δίκαιο, υποστηρίζει ο Γκάρντνερ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην ΕΕ.