Σε μια από τις πιο τεταμένες συνεδριάσεις του τελευταίου έτους, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ καταψήφισε ψήφισμα που θα απέτρεπε την αυτόματη επαναφορά κυρώσεων κατά του Ιράν στο πλαίσιο της Συμφωνίας JCPOA (Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης) του 2015. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας – τέσσερις ψήφοι υπέρ, εννέα κατά και δύο αποχές – καθιστά πλέον εξαιρετικά πιθανή την ενεργοποίηση του μηχανισμού “snapback” στις 27 Σεπτεμβρίου.
Το Ιράν, σε μια ύστατη προσπάθεια να αποτρέψει την κρίση, κατέθεσε νέα πρόταση προς τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, ωστόσο το πολιτικό και διπλωματικό κλίμα δείχνει πλέον βαθιά πολωμένο.
Διχασμός στο Συμβούλιο Ασφαλείας – Η Δύση απορρίπτει τη συνέχιση της άρσης κυρώσεων
Το σχέδιο ψηφίσματος, το οποίο είχε καταθέσει η Νότια Κορέα, προέβλεπε την παράταση της άρσης των κυρώσεων και την παροχή χρόνου για περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Παρότι υποστηρίχθηκε από Ρωσία, Κίνα, Πακιστάν και Αλγερία, καταψηφίστηκε από βασικούς δυτικούς παίκτες όπως οι ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, καθώς και από άλλα κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα, η Σλοβενία, η Δανία και ο Παναμάς. Γουιάνα και Δημοκρατία της Κορέας επέλεξαν την αποχή.
Η μόνιμη αντιπρόσωπος της Ελλάδας, πρέσβης Α. Μπαλτά, επισήμανε ότι η Αθήνα στηρίζει τον διάλογο, αλλά εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για την έκταση και τη φύση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και την έλλειψη επιθεωρήσεων από τον ΔΟΑΕ (IAEA).
«Η ψηφοφορία δεν σηματοδοτεί το τέλος του δρόμου. Ο διάλογος και η διπλωματία παραμένουν τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία», δήλωσε η Ελληνίδα διπλωμάτης, προσπαθώντας να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας.
Οργή από την Τεχεράνη: «Παράνομη και προκλητική» η απόφαση
Η αντίδραση του Ιράν ήταν άμεση και έντονη. Ο Ιρανός πρέσβης στον ΟΗΕ, Αμίρ Σαΐντ Ιραβανί, αποκάλεσε την απόφαση «παράνομη και εσπευσμένη», τονίζοντας ότι η Τεχεράνη δεν πρόκειται να αναγνωρίσει τις νέες κυρώσειςως δεσμευτικές.
Ταυτόχρονα, το ιρανικό Υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε τις κινήσεις της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας (E3), κατηγορώντας τες για υπονόμευση των διπλωματικών προσπαθειών και διατηρώντας το δικαίωμα απάντησης «σε οποιαδήποτε παράνομη ενέργεια».
«Η πολιτική εξαναγκασμού δεν θα πετύχει. Το Ιράν δεν μπορεί να φέρει μόνο του το βάρος της συμφωνίας», σημείωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Αμπάς Αραγτσί, αποκαλύπτοντας ότι έχει κατατεθεί προς την Ευρώπη μια «δίκαιη και ισορροπημένη» πρόταση.
Διαπραγματευτικό τέλμα – Πυρηνικό ρίσκο
Η πρόταση του Ιράν δεν έχει ακόμα αποκαλυφθεί πλήρως, αλλά ευρωπαϊκές πηγές εκτιμούν ότι δεν είναι αρκετή για να αποτρέψει την επιστροφή των κυρώσεων. Η Τεχεράνη δεν φαίνεται να διαθέτει τις εννέα θετικές ψήφους που θα απαιτούνταν για να εμποδιστεί ο μηχανισμός επαναφοράς.
Ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών, Σαΐντ Χατιμπζαντέχ, ήταν ξεκάθαρος:«Αν η διπλωματία αποτύχει, όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι».
Το JCPOA στον αναπνευστήρα – Η Μέση Ανατολή στο στόχαστρο των εντάσεων
Η επαναφορά των κυρώσεων, η οποία αναμένεται μετά τις 27 Σεπτεμβρίου, ενδέχεται να σημάνει την οριστική κατάρρευση της συμφωνίας JCPOA, η οποία είχε ως στόχο τον περιορισμό του εμπλουτισμένου ουρανίου και την πρόληψη απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν – στόχος που παραμένει κομβικός για τη Δύση και το Ισραήλ, αλλά κατηγορηματικά απορρίπτεται από την Τεχεράνη.
Η πιθανότητα στρατιωτικής κλιμάκωσης στην περιοχή – ιδιαίτερα σε μια στιγμή κατά την οποία ο πόλεμος στη Γάζα, οι εντάσεις στον Λίβανο και οι επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα δημιουργούν μια «πυριτιδαποθήκη» στην ευρύτερη Μέση Ανατολή – έχει προκαλέσει ανησυχία στα διπλωματικά επιτελεία.
Τι σημαίνει το “snapback”
Ο μηχανισμός snapback, ενσωματωμένος στο ψήφισμα 2231 του ΟΗΕ, επιτρέπει σε οποιοδήποτε από τα αρχικά μέρη της συμφωνίας να ζητήσει την αυτόματη επαναφορά των κυρώσεων αν διαπιστωθεί ότι το Ιράν παραβιάζει τις υποχρεώσεις του. Η ενεργοποίηση του μηχανισμού παρακάμπτει το βέτο και δεν απαιτεί νέα ψηφοφορία.
Αν εφαρμοστεί, θα επαναφέρουν κυρώσεις που είχαν αρθεί το 2016, μεταξύ των οποίων απαγόρευση εξαγωγών όπλων, περιορισμοί στις εμπορικές συναλλαγές και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων.
Η διπλωματία σε σταυροδρόμι
Η αντίστροφη μέτρηση για την 27η Σεπτεμβρίου δεν είναι απλώς μια ημερομηνία. Είναι το τελικό τεστ για την αξιοπιστία της πολυμερούς διπλωματίας στον 21ο αιώνα.
Η επιστροφή των κυρώσεων κατά του Ιράν θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω τη Μέση Ανατολή, να τινάξει στον αέρα την JCPOA και να φέρει την Τεχεράνη πιο κοντά σε «μη αναστρέψιμες» αποφάσεις.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν θα υπάρξουν κυρώσεις, αλλά αν θα υπάρξει αύριο για τη συμφωνία.
Πηγή: pagenews.gr