Άνθρακές ο θησαυρός των κοιτασμάτων

του Ιωάννη Ιντζέ *

Η πρόσφατη προσφορά της κοινοπραξίας CHEVRON και HELLENiQ ENERGY στον διεθνή διαγωνισμό για τα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κρήτης και της Πελοποννήσου αποτελεί μια θετική εξέλιξη, κυρίως σε ότι αφορά το θέμα των γεωπολιτικών συσχετισμών και την προσπάθεια της Τουρκίας να θέσει υπό την έλεγχο της μέρος της περιοχής με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων, στις περιοχές του Ιονίου και νότια της Κρήτης, υπάρχουν περί τα 680 bcm[1] αποθέματα φυσικού αερίου, όταν η ετήσια κατανάλωση στην Ελλάδα το 2023 ήταν 6,3 bcm. Δηλαδή μας δίνεται μία πολύ σημαντική ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τα πλούσια αυτά ενεργειακά αποθέματα τόσο προς όφελος της ελληνικής οικονομίας, όσο και για την ευημερία των Ελλήνων πολιτών που τα τελευταία 15 χρόνια βιώνουν μια συνεχή λιτότητα. Μία αξιοποίηση που εκτός από την ενεργειακή αυτάρκεια, θα αναβαθμίσει γεωστρατηγικά και αμυντικά τη θέση της Ελλάδος.

Σε όλα αυτά τα ωραία τίθενται τρία ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν.

1^ον Γιατί φτάσαμε στο 2025 και δεν έχουμε ακόμα αρχίσει εξορύξεις;

Η Ελλάδα άρχισε την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων με την ανακάλυψη των κοιτασμάτων του Πρίνου το 1973. Αμέσως μετά και σταδιακά, άρχισε να διαμορφώνεται η επεκτατική και αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας η οποία θεωρούσε ότι έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο. Από τότε μετρούμε πολλές κρίσεις που έφεραν τις δύο γείτονες χώρες ακόμα και στα πρόθυρα πολέμου.

Λίγο αργότερα άρχισε να διαμορφώνεται μία πρωτοφανή και αντεθνική επιχειρηματολογία από δεξαμενές σκέψεις και ιδρύματα όπως το ΕΛΙΑΜΕΠ, καθηγητές και πρώην πολιτικούς, η οποία προσπαθούσε να περάσει στην κοινή γνώμη ότι δεν αξίζει η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στο Αιγαίο, ότι είναι ακριβή η εξόρυξη, ότι θα καταστρέψει το περιβάλλον και τελικά μας θέτει σε μία επικίνδυνη αντιπαλότητα με την Τουρκία.

Επίσης, μέσω των μνημονίων, επιβλήθηκαν πολιτικές «πράσινης μετάβασης» και με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάπτυξης η Ελλάδα γέμισε με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά γεγονός όμως που δεν εξασφάλισε την ενεργειακή αυτάρκεια της Ελλάδας, η οποία συνεχίζει να αποτελεί έναν «φτωχό» εισαγωγέα πετρελαίου και φυσικού αερίου, ευάλωτη σε κάθε μορφή ενεργειακής κρίσης.

Και πώς φτάσαμε σήμερα να θεωρούμε θετική την υποβολή προσφοράς για τα θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης; Η απάντηση δίνεται από το σύνθημα του νέου Προέδρου των ΗΠΑ «drill baby drill» ο οποίος εμφατικά και ξεκάθαρα έδωσε σήμα για εξορύξεις. Και η Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία δεν ακολούθησε μία συνετή πολιτική συμπεριφορά με τον Ντόναλντ Τράμπ πριν την επανεκλογή του, τώρα γίνεται βασιλικότερη του βασιλέως (Τράμπ).

2^η Ποιος θα καρπωθεί το όφελος των ενεργειακών μας κοιτασμάτων;

Η προφανής απάντηση θα ήταν η Ελλάδα, αλλά αυτό στην μεταμνημονιακή εποχή δεν ισχύει.

Με τι εθνοκτόνες μνημονιακές «μεταρρυθμίσεις»  όλη η δημόσια περιουσία μεταβιβάσθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ το οποίο την «αξιοποίησε» με σκοπό την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους. Στην πράξη, υπήρξε ένα άνευ προηγουμένου ξεπούλημα δημοσίων οργανισμών και μάλιστα χωρίς καμιά προηγούμενη αποτίμηση της αξίας των. Από αυτήν την πρακτική δεν ξέφυγαν ούτε οι στρατηγικοί φορείς και οργανισμοί που σχετίζονται με την ενέργεια και πλέον το Δημόσιο κατέχει ένα μικρό μόνο μέρος του μετοχικού κεφαλαίου των.

Η Εταιρεία HELLENiQ ENERGY η οποία συμμετέχει στην κοινοπραξία με την CHEVRON αποτελεί μετεξέλιξη των «Ελληνικών Πετρελαίων» και πλέον στο χαρτοφυλάκιο της υπάρχει το ΕΕΣΥΠ (με το 31,18%) η Paneuropean Oil and Industrial Holdings (με 40,41%) και το ευρύ επενδυτικό κοινό (με 28,41%). Αντίστοιχη «αξιοποίηση»-ξεπούλημα έγινε και στην ΔΕΣΦΑ , όπου το 66% των μετοχών της μεταβιβάστηκε στην  εταιρεία SENFLUGA Energy Infrastructure Holdings S.A., ενώ το 100% της ΔΕΠΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ  πέρασε στην Italgas SpA.

Η Ελληνική Κυβέρνηση δηλαδή, ενώ γνωρίζει ότι στις ελληνικές θάλασσες κρύβεται ένας τεράστιος ενεργειακός πλούτος, δεν έχει διαμορφώσει Εθνική Στρατηγική αξιοποίησης του και επέτρεψε οι κρατικές εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου να πωληθούν για μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια, τα οποία βέβαια μέσω του ΤΑΙΠΕΔ πήγαν στους δανειστές μας. Καμιά στρατηγική σχεδίαση για το μέλλον.

Άλλες μικρές χώρες , όπως η Νορβηγία, εκμεταλλεύθηκαν πλήρως τα ενεργειακά κοιτάσματα στην περιοχή τους και τα έσοδά τους αξιοποιήθηκαν για την κοινωνία και τις επόμενες γενιές.

Συνεπώς, με δεδομένη την σημερινή κατάσταση, όταν κάποτε θα φτάσουμε στην παραγωγή φυσικού αερίου ή πετρελαίου, το όφελος θα το καρπώνονται οι μέτοχοι των εταιρειών που έχει ξεπουλήσει το ΤΑΙΠΕΔ και η Ελλάδα θα αποκομίζει ένα πολύ μικρό οικονομικό όφελος και κάποιες θέσεις εργασίας. Θα αποδειχθεί δηλαδή άνθρακες ο θησαυρός των κοιτασμάτων.

3^ον Υπάρχει «συμφωνία» για τον διαμοιρασμό του Αιγαίου;

Η Κυβέρνηση της ΝΔ ακολούθησε μια πολιτική κατευνασμού με την Τουρκία προσπαθώντας να εξαγοράσει πολιτικό χρόνο με «ήρεμα νερά». Για το λόγο αυτό έφτασε να υπογράψει ακόμα και την γνωστή Διακήρυξη των Αθηνών στις 7 Δεκ 2023, με την οποία η Τουρκία επέβαλε ουσιαστικά περιορισμούς στην άσκηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Τελικά με το χαρτί της Συμφωνίας η Τουρκία κατάφερε και πήρε το πακέτο των F-16 από τις ΗΠΑ, θα πάρει τα Eurofighter από τους Γερμανούς-Άγγλους και φυσικά διεκδικεί με πολλές αξιώσεις την συμμετοχή της στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα.

Όλα αυτά έχουν μεγάλη σχέση με τα ενεργειακά αφού εκεί είναι το λεγόμενο «πάπλωμα».

Έτσι, δεν αποτέλεσε έκπληξη, μετά το Τουρκολιβυκό μνημόνιο, όταν η Λιβύη στις 20 Ιουλίου 2025 εξέδωσε θαλάσσιο χάρτη που έδειχνε την υφαλοκρηπίδα της να φτάνει στις ακτές της Κρήτης. Μια πρακτική που ακολουθεί την θεωρία της Τουρκίας με την οποία δεν δέχεται ότι τα νησιά, ακόμα και του μεγέθους της Κρήτης και της Ρόδου, έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Για τον χάρτη αυτό το Ελληνικό ΥΠΕΞ στις 06 Αυγούστου 2025 εξέδωσε, ως όφειλε, ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ.

Όταν όμως στα μέσα Ιουνίου 2025 η Τουρκία εξέδωσε χάρτη (με τον δικό της θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό) δεν υπήρξε αντίδραση, ούτε μέχρι σήμερα τουλάχιστον έχει κατατεθεί στον ΟΗΕ κάποια σχετική ρηματική διακοίνωση από το ΥΠΕΞ.

Ένας χάρτης, με τον οποίο η Τουρκία υλοποιεί με πολύ καλά σχεδιασμένο τρόπο το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Χωρίζει το Αιγαίο στα δύο, δεσμεύει μόνιμες θαλάσσιες περιοχές για στρατιωτικές ασκήσεις-βολές, δημιουργεί «θαλάσσια πάρκα», «περιοχές μεταφοράς επιβατών και φορτίων» και οικειοποιείται όλη την θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Κρήτης μέχρι την Κύπρο και νότια της Κάσου, της Ρόδου και του Καστελόριζου. Μία τεράστια περιοχή που την έχει ονομάσει «περιοχή αδειοδότησης της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου-TPAO»!

Εδώ γιατί δεν υπάρχει αντίδραση; Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;

Προετοιμάζεται μήπως μία συμφωνία, με την παρότρυνση και των συμμάχων μας, με την οποία θα «επιτραπεί» στην Ελλάδα να εκμεταλλευθεί τα κοιτάσματα στο Ιόνιο και στην Κρήτη, και σε αντάλλαγμα η Τουρκία θα εκμεταλλευθεί την περιοχή νοτίως του Καστελόριζου όπως αυτή έχει σχεδιασθεί στον πρόσφατα εκδοθέν χάρτη; Μία συμφωνία δηλαδή kazan-kazan (win-win).

Μια τέτοια συμφωνία βέβαια θα είναι αδιανόητη και όποια Κυβέρνηση την αποδεχθεί θα χαρακτηρισθεί προδοτική. Αλλά αδιανόητη ήταν και η δήλωση του Υπουργού κ. Κικίλια που είπε ότι ανταλλάξαμε την απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών αιχμαλώτων μας στον Έβρο, με το δικαίωμα των Τούρκων να ψαρεύουν στα Χωρικά μας Ύδατα!

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός για την υποβολή προσφοράς της CHEVRON δήλωσε πως αυτό «αποτελεί…de facto αναγνώριση των αδιαμφισβήτητων κυριαρχικών μας δικαιωμάτων». Πρέπει όμως να έχουμε υπόψη μας ότι εάν εμείς οι ίδιοι δεν υπερασπιστούμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα τότε κανένας τρίτος δεν μπορεί να μας τα εξασφαλίσει. Εάν εμείς φοβικά και αδικαιολόγητα δεν επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα και δεν ανακηρύξουμε ΑΟΖ στο Αιγαίο, τότε θα είμαστε ευάλωτοι σε κάθε αλλαγή συσχετισμών και συμμαχιών.

Μια πρώτη γεύση ίσως πάρουμε στις 25 Σεπ 2025 απευθείας από το οβάλ γραφείο.

* Ο Ιωάννης Ιντζές είναι Αντιστράτηγος ε.α. απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας και κάτοχος Μεταπτυχιακού στην «Εφαρμοσμένη Στρατηγική και τη Διεθνή Ασφάλεια». Είναι Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Προέδρου της ΝΙΚΗΣ και Επιστημονικός Συνεργάτης στην Βουλή, Υπεύθυνος του Τομέα Εθνικής Άμυνας και αναπληρωματικό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής.