Η νέα τοποθέτηση του Ντόναλντ Τραμπ υπέρ της πλήρους αποκατάστασης των ουκρανικών συνόρων, όπως διατυπώθηκε κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, συνιστά μια από τις πιο ηχηρές αλλαγές στάσης της αμερικανικής προεδρίας από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Μέχρι πρόσφατα, ο Τραμπ άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο παραχωρήσεων εδαφών από πλευράς Κιέβου, σε μια ειρηνευτική διαδικασία. Τώρα, για πρώτη φορά δημοσίως, στηρίζει την πλήρη ανάκτηση των εδαφών από την Ουκρανία, δημιουργώντας νέα γεωπολιτικά δεδομένα.
Η δήλωση-τομή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ
Σε ανάρτησή του στο Truth Social, μετά τη συνάντηση με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης, ο Τραμπ υποστήριξε ότι «η Ουκρανία, με τη στήριξη της ΕΕ, μπορεί να πολεμήσει και να κερδίσει πίσω όλα τα εδάφη της».
Ταυτόχρονα, έκανε λόγο για «μεγάλη οικονομική δυσκολία» στη Ρωσία και χαρακτήρισε τον πόλεμο «χαμένη υπόθεση» για τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Πρόκειται για ρητορική που αποστασιοποιείται σαφώς από την προηγούμενη θέση του υπέρ μιας συμβιβαστικής λύσης.
Ζελένσκι: «Μεγάλη και θετική αλλαγή»
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας δεν έκρυψε την ικανοποίησή του. Μιλώντας στο Fox News, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι «δεν μπορούμε να ανταλλάξουμε εδάφη — δεν είναι δίκαιο», επισημαίνοντας πως η στάση του Τραμπ αποτελεί μια σημαντική πολιτική μετατόπιση.
Η δήλωση Τραμπ ενισχύει το αφήγημα του Κιέβου περί εδαφικής ακεραιότητας, την οποία θεωρεί μη διαπραγματεύσιμη. Ακόμα και αν δεν διευκρινίστηκε αν η φράση «όλα τα εδάφη» περιλαμβάνει και την Κριμαία, η αλλαγή είναι ουσιώδης.
Γιατί τώρα; Στόχος: πίεση στη Μόσχα
Σύμφωνα με πηγές από την αμερικανική κυβέρνηση, η στροφή του Τραμπ αποσκοπεί στο να ενισχυθεί η πίεση προς το Κρεμλίνο ώστε να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
«Η Ρωσία βρίσκεται υπό ασφυκτική οικονομική πίεση», δηλώνουν οι ίδιοι κύκλοι, προσθέτοντας ότι η διαρκής στρατιωτική φθορά και η μείωση της διεθνούς υποστήριξης καθιστούν τον πόλεμο πολιτικά μη βιώσιμο για τον Πούτιν.
Ευρωπαϊκή υποδοχή: Ανοίγει πολιτικός χώρος για στήριξη στο Κίεβο
Ο Εμανουέλ Μακρόν χαιρέτισε άμεσα τη δήλωση Τραμπ, σημειώνοντας ότι «η αυξημένη πίεση προς τη Ρωσία ανοίγει μια ευκαιρία για το μέλλον». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και Βρυξέλλες και Βερολίνο, που βλέπουν στο νέο μήνυμα κάλυψη για ενίσχυση της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία, χωρίς τον φόβο να φανεί ότι απομακρύνονται από την Ουάσιγκτον.
Ανοιχτά ερωτήματα: Τι γίνεται με την Κριμαία;
Παρά την ενθαρρυντική ρητορική, η διατύπωση του Τραμπ παραμένει σκόπιμα ασαφής ως προς το ποια ακριβώς εδάφη θεωρεί ανακτήσιμα. Η Κριμαία, που προσαρτήθηκε το 2014, παραμένει το πιο δύσκολο και επικίνδυνο αγκάθι σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διαδικασία.
Επιπλέον, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν διευκρίνισε ποιος θα είναι ο ρόλος της Ουάσιγκτον από εδώ και στο εξής, πέρα από την υποστήριξη μέσω ΝΑΤΟ και τις πωλήσεις όπλων.
Ρητορική αλλαγή με στρατηγικό βάθος
Η στροφή του Ντόναλντ Τραμπ υπέρ της πλήρους αποκατάστασης της ουκρανικής επικράτειας είναι κάτι περισσότερο από επικοινωνιακή δήλωση. Αποτελεί εργαλείο στρατηγικής πίεσης προς τη Ρωσία, εργαλείο σταθερότητας προς την Ευρώπη και πολιτικό σινιάλο προς το εσωτερικό ακροατήριο των ΗΠΑ.
Το ερώτημα πλέον είναι αν η ρητορική θα μετατραπεί σε πολιτική, και η πολιτική σε αποτέλεσμα.